વિશ્રામ ૬૭
પૂર્વછાયો
વર્ણિ કહે વરતાલમાં, ફુલદોલનો ઉત્સવ કાજ;
સંઘ આવ્યા દેશ દેશના, સહુ આવીયો સંતસમાજ. ૧
ચોપાઈ
નિષ્કુળાનંદે પ્રથમથી આવી, રાખ્યો હિંડોળો સરસ બનાવી;
જ્ઞાનબાગમાં બાંધિયો તેહ, આંબા બે વચ્ચે શોભિયો એહ. ૨
તેમાં ઝૂલાવ્યા નટવરનાથ, કર્યો ઉત્સવ વાજીંત્ર સાથ;
પૂર્વે મુગટ ધર્યો હતો જેમ, ધર્યો આ અવસર પણ એમ. ૩
સમૈયો શ્રેષ્ઠ તે સમે જેવો, થયો આ અવસર પણ એવો;
પડવેને દિવસ પણ પ્રીતે, કર્યો રંગઉત્સવ રુડી રીતે. ૪
અહો ભૂપતિ હિંડોળો એહ, નારાયણમોલ માંહિ છે તેહ;
હોજ પણ બાગ માંહી છે બેય, જેમાં રંગ ભર્યા હતા તેય. ૫
જનદર્શન આવી કરે છે, જોતાં એહ લીલા સાંભરે છે;
રમી રંગે સજી અસવારી, ગયા નાવાને ગિરિવરધારી. ૬
કૂપ મુળજી પટેલ કેરો, વાલે જૈને વખાણ્યો ઘણેરો;
નાયા થાળામાં શ્યામશરીર, નાખ્યું હરિજને કૂપમાં નીર. ૭
વાજતે ગાજતે વૃષનંદ, આવ્યા ઉતારે આનંદકંદ;
ભલો થાળ જમ્યા ભગવંત, પછી સ્નેહે જમીડિયા સંત. ૮
જ્ઞાનબાગમાં સાંઝને ટાણે, સભા સારી સજી તે ઠેકાણે;
બેઠા હરિજન સંત હજારો, દીપે તે વચ્ચે ધર્મદુલારો. ૯
ગામ શીણોરના પાટિદાર, નામે કેશવદાસ ઉદાર;
તેની નારી નામે રાજબાઈ, આવ્યાં દર્શને ચિત્ત ચહાઈ. ૧૦
વેગળે રહી કીધા પ્રણામ, બાઈને કહે શ્રીઘનશ્યામ;
અમે વનમાંથી આવિયા જ્યારે, તમે સાત દિવસ સુધી ત્યારે. ૧૧
કરાવ્યું પયનું પાન અમને, સાંભરે છે કે વીસર્યું તમને;
સુણી બાઈ કહે એહ આજ, સાંભરે છે મને મહારાજ. ૧૨
પ્રભુએ વળી પૂછિયું ત્યારે, કેટલા છે સુપુત્ર તમારે;
બોલ્યાં બાઈ કરીને વિચાર, પ્રભુજી મારે પુત્ર છે ચાર. ૧૩
એમ કહી સુત ચારે બોલાવ્યા, પ્રભુ પાયે પ્રણામ કરાવ્યા;
કહે કૃષ્ણ આપો બેય અમને, રાખો બે પુત્ર પાળવા તમને. ૧૪
કહે બાઈ અહો ભાગ્ય એહ, રાખો બે તમને ગમે તેહ;
ગિરધર ને વણારશી નામ, સોંપ્યા શ્રીહરિને તેહ ઠામ. ૧૫
જોરાભાઈ તથા બાપુભાઈ, રાખ્યા બે સુત તે રાજબાઈ;
પુત્ર બે મહારાજે જે લીધા, મહાદીક્ષા દઈ સાધુ કીધા. ૧૬
વણારશીનું તો તે ઠામ, પાડ્યું શ્રીનિવાસાનંદ નામ;
ગિરધરનું તો ઈશ્વરાનંદ, નામ બોલ્યા પ્રભુ જગવંદ. ૧૭
થોડાં વર્ષ વિતી ગયાં જ્યારે, પડ્યું કામ જરૂરનું ત્યારે;
પાછા ગિરધરને ઘનશ્યામે, ઘેર મોકલ્યા સત્સંગ કામે. ૧૮
જેવી આજ્ઞા મહાપ્રભુ કરે, ભલા ભક્ત તો તે શિર ધરે;
હાથીયે કે ખરે1 જો બેસારે, તોય આનંદ અંતરે ધારે. ૧૯
ઘેર જૈને તે ગિરધર દાસે, સતસંગ વધાર્યો ચોપાસે;2
એના મુખનો સુણે ઉપદેશ, તેને સંશય નવ રહે લેશ. ૨૦
ઘેર જૈને કર્યું કામ એવું, સાધુથી ન બની શકે તેવું;
બ્રહ્મચારી કહે સુણો ભૂપ, સભામાં બોલ્યા શ્યામસ્વરૂપ. ૨૧
સમૈયો તો થયો ભલી ભાતે, સંઘ ચાલજો સર્વે પ્રભાતે;
સંતમંડળ સૌ જજો ફરવા, દેશમાં ગામોગામ વિચરવા. ૨૨
એમ આજ્ઞા કરી એહ વારે, પ્રભુ પોઢિયા જૈને ઉતારે;
નાજો જોગિયો ભક્ત હમીર, બેઠા બે ચોકી કરવાને વીર. ૨૩
ચોકી કરતાં ઉંઘે નહીં જેહ, હરિઇચ્છાએ ઉંઘીયા તેહ;
ખોડોભાઈ બુધેજના વાસી, જેને વાલા બહુ અવિનાશી. ૨૪
બાકી પોર નિશા રહી જ્યારે, ઘેર જાવાને નીકળ્યા ત્યારે;
મહારાજની આગળ આવી, રજા માગી સ્વશીશ નમાવી. ૨૫
પુછ્યું શ્રીજીએ વાહન શું છે, ખોડોભક્ત કહે ગાડલું છે;
મહારાજે વિચારિયું ઉર, મારે ઝટ જવું છે ગઢપુર. ૨૬
વરતાલના હરિજન જેહ, કરીને તાણ રોકશે તેહ;
સિધાવું ખોડાભાઈની સાથે, એવું ધારી કહ્યું તેને નાથે. ૨૭
ચાલો આવીશ હું તમ સંગે, ઉઠ્યા એમ કહીને ઉમંગે;
ગાડામાં બેસીને ગિરધારી, ચાલ્યા બુધેજ ભવભયહારી. ૨૮
ગાડાનો ઘઘડાટ થવાથી, નાજો ભક્ત જાગ્યા ઉંઘમાંથી;
ઘાંટો કાઢી પુછ્યું તેણે ત્યાંય, કોણ બેઠું છે ગાડલામાંય. ૨૯
સુણી બોલ્યા શ્રીજી સુખદાઈ, ગાડામાં બેઠા છે ખોડોભાઈ;
ઉંઘમાં સાદ ઓળખ્યો નહીં, તેથી સુઈ રહ્યા તે તો તહીં. ૩૦
વીતી રાત થયું જ્યાં સવાર, ભક્ત વરતાલના તેહ વાર;
આવ્યા દર્શન કરવાને કાજ, પુછ્યું નાજાને ક્યાં મહારાજ. ૩૧
કહ્યું કે પ્રભુ પોઢી રહ્યા છે, કાલના બહુ થાકી ગયા છે;
પછી પેખીયો જઈને પલંગ, તેમાં સૂતા ન દીઠા શ્રીરંગ. ૩૨
નાજો જોગીયો બીજો હમીર, કોપ્યા સૌ જન બેયને શીર;
કહો ચોકી કરી તમે કેવી, રાખી શ્રીજીની સંભાળ એવી. ૩૩
ત્યાં તો આવી કહ્યું કોઈ ભ્રાતે, ખોડાભાઈ આવ્યા હતા રાતે;
રખે તેહ તેડી ગયા હોય, તેને ઉતારે જૈ જુઓ કોય. ૩૪
પછી જૈ જોયું તેને ઉતારે, ગયા તે તો ખબર પડી ત્યારે;
જાણ્યું સર્વ હરિજને ઉર, ગયા તેની જ સાથે જરૂર. ૩૫
થયા સૌ જન દિલમાં ઉદાસ, નાખે સંભારીને તે નિશ્વાસ;
કહે અક્રૂરના જેવું કામ, ખોડાભાઈએ કીધું આ ઠામ. ૩૬
ભલો અક્રૂર તો અક્રૂર, ખોડોભાઈ ખરેખરા ક્રૂર;
રાતે ચોરીને લઈ ગયા એમ, એવો અક્રૂરને કહું કેમ. ૩૭
હવે શ્રીહરિ આવશે ક્યારે, વળી દર્શન કરશું કેવારે;
પછી સર્વે મળીને સમાજ, ગયા બુધેજ દર્શન કાજ. ૩૮
નયણે નિરખ્યા અવિનાશ, મટ્યાં અંતર સૌનાં ઉદાસ;
મંદ મંદ હસીને મુરારી, દીધી ધીરજ સર્વને સારી. ૩૯
કહ્યું ગઢપુર જૈ થોડે કાળે, આવશું વહેલા વરતાલે;
ચાલ્યા એમ કહી ઘનશ્યામ, દેતા દર્શન જૈ ગામોગામ. ૪૦
કારિયાણીએ કૃષ્ણ સિધાવ્યા, ત્યાંના હરિજનને હરખાવ્યા;
ચાલ્યા સારંગપુર મન લાવી, સીમ ગામ સજેલીની આવી. ૪૧
બાઇયો વીણતી હતી બોર, કોઈ વૃદ્ધ કે બાળ કિશોર;
નિરખ્યા હરિના અસવાર, જાણ્યું આવ્યા આ તો લૂંટનાર. ૪૨
પુત્રી મેઘા કુંભારની એક, સાત વર્ષની ઉંમરે છેક;
રહી તે ઉર હીમત આણી, મહારાજે કહી તેને વાણી. ૪૩
અહો શું છે તારી પાસે બાઈ, આપ્ય તે અમને હરખાઈ;
તેણે દેખાડ્યાં ખોળામાં બોર, ચાર મુઠી લીધાં ચિત્તચોર. ૪૪
પ્રભુજીએ પ્રસન્નતા લાવી, પતાસાંની પ્રસાદી અપાવી;
તેજબાઈ ડોશી હતાં ત્યાંય, પામ્યાં અચરજ તે ઉરમાંય. ૪૫
પામ્યા આશ્ચર્ય સૌ અસવાર, જાણ્યો પૂર્વ તણો તે સંસ્કાર;
ફળે જપ તપ કે વ્રત જ્યારે, પ્રભુ થાય પ્રસન્ન તો ત્યારે. ૪૬
ફળ્યાં બાળકીનાં પુણ્ય ભારે, ચિત્તમાં એમ સર્વ વિચારે;
ગયા સારંગપુર ઘનશ્યામ, ગયા ત્યાં થકી ગઢપુર ગામ. ૪૭
નિરખ્યા નયણે અવિનાશી, હૈડે હરખિયાં ગઢપુરવાસી;
નિત્ય આનંદ ઉત્સવ થાય, સુખ તે વર્ણવ્યું નવ જાય. ૪૮
સુખ અક્ષરધામમાં જેવું, ભાસે ગઢપુરમાં પણ તેવું;
વસે જ્યાં અક્ષરાધીશ સ્વામી, સુખમાં તહાં શી હોય ખામી. ૪૯
ભવ બ્રહ્મા અને અમરેશ, ગણે ગઢપુર સુખ વિશેષ;
નિજધામથી થૈને ઉદાસ, ઇચ્છે ગઢપુર માંહી નિવાસ. ૫૦
પુષ્પિતાગ્રાવૃત્ત
નિજમન મહિમા વિચારી જેહ, ગઢપુર ધામનું નામ લે જ તેહ;
બહુ ભવ કૃત પાપ નાશિ જાય, દવ3 લવથી વન જેમ દગ્ધ4 થાય. ૫૧
ઇતિ શ્રીવિહારિલાલજીઆચાર્યવિરચિતે હરિલીલામૃતે સપ્તમકલશે
અચિંત્યાનંદવર્ણીન્દ્ર-અભયસિંહનૃપસંવાદે
શ્રીહરિવૃત્તાલયપુરાત્ ગઢપુરઆગમનનામ સપ્તષષ્ટિતમો વિશ્રામઃ ॥૬૭॥