Jīvadhārā
Mangalam
Ichchhā-jnyāna-kriyā-shakter-jīvānām yah pradāyakah;
Vande tam mukti-dātāram-akṣharapuruṣhottamam. 370
Jīva-lakṣhaṇam
Jīvayati swadeham yo jīvati cha swayam yatah;
Tasmāddhi chetanā’’tmā’yam jīva iti prakīrtitah. 371
Jnyāna-swarūpam jnyātṛutvam cha
Jnyānam hi dvividham jnyeyam swarūpam cha guṇā’’tmakam;
Svātmaswarūpamādyam tad anyad ghaṭādigocharam. 372
Jnyānam nirviṣhayam naiva saviṣhayam bhavet sadā;
Guṇātmā bheda-sansargāt swarūpam tadabhedatah. 373
Nityam tanjnyānavattvam na jnyānavattvam tu sarvadā;
Jnyānasāmānyashūnyatvam ātmano naiva sambhavam. 374
Buddheh karaṇarūpatvānnaiva syānjnyānakartṛutā;
Paradharmasya nā’’bhāso hyātmadharmo yatastu sah. 375
Aṇuparimāṇah
Na vibhuparimāṇo’yam madhyamo’pi na manyate;
Aṇurev tu mantavyah shrutyā tathaiva bodhanāt. 376
Gatyāgatyādi-vākyāchcha hṛutsthatva-pratipādanāt;
Swanāshakṛutahānāderakṛutā’bhyāgamāditah. 377
Hṛudayakuhare tiṣhṭhan vyāpnoti jnyānashaktitah;
Niravayavatāyāshcha tannirākāratochyate. 378
Trīṇi sharīrāṇi
Sthūlamekam tathā sūkṣhmam tṛutīyam kāraṇam matam;
Tasya trīṇi sharīrāṇi yadbandhāt sansṛutim gatah. 379
Chaturvidhatayā shāstraih sharīram sthūlamuchyate;
Udbhijjam svedajam chaiva hyaṇḍajam cha jarāyujam. 380
Jnyānakarmendriyādīni tattvānyekonavinshatih;
Sūkṣhmasthāni samuchyante yaih samamutkramo bhavet. 381
Pralaye na layo yasya kāraṇam sthūlasūkṣhmayoh;
Anādyāmukti sanshliṣhṭam muktau tu nā’vashiṣhyate. 382
Etad-dehatrayād bhinno jīvātmā’yam sanātanah;
Labhate brahmaloke tu chaturtham brāhmavigraham. 383
Pūrvajanma Punarjanma
Pūrvajanma punarjanma shāstroktyā yuktitastathā;
Jīvānāmīshvarāṇām cha sidhyati bhramatām sfuṭam. 384
Avasthāh
Yatrā’vasthāya bhunjyante bhogā jīvena jīvane;
Pūrvakarmā’nusāreṇ tā avasthāh prakīrtitāh. 385
Jāgaraṇam tathā swapnah suṣhuptishcheti budhyate;
Baddhānām na tu muktānām teṣhām brahmaṇi sansthiteh. 386
Ādyā sattvapradhānā syād rajomukhyā tu madhyamā;
Tamogāḍhā tṛutīyā cha guṇatrayaprabhāvatah. 387
Tūryāvasthā sthitirbrāhmī muktirūpā prakīrtitā;
Jīvato’pi bhavellabhyā jāgradāditrayāt parā. 388
Anvayitva-vyatirekitve
Sthūlādika-trayaikātmyam jīvasyā’nvayitā bhavet;
Tatah pṛuthaktayoktau tu bhavet tadvyatirekitā. 389
Kartṛutvam
Kartṛutvamasya vijnyeyam shubhā’shubhakriyāh prati;
Tachcha punah parā’dhīnam yatah syāt falanirṇayah. 390
Ichchhā-shaktih parāllabdhā jnyāna-shaktistathaiva cha;
Kriyā-shaktih parāllabdhā jīvena kṛupayā prabhoh. 391
Ansha-pratibimbādivādavimarshah
Nām’sho’yam pariṇāmashcha nirvisheṣhasya brahmaṇah;
Swarūpavikṛuterdoṣhād ghātā’’patteshcha dūṣhaṇāt. 392
Naivā’pi pratibimbam syād nitya-shuddha-parātmanah;
Māyāmalo’nyathā jīve katham dṛushyet vāstavah. 393
Paramātmā parabrahma parameshvara-shabdatah;
Jīvato brahmato nityam īshvaratashcha sarvadā. 394
Bhinnah shreṣhṭho harih proktas-tat-sakala-niyāmakah;
Sa evopāsyabhūto nah Swāminārāyaṇah prabhuh. 395
Jīvanānātvādivarṇanam
Jīvā nānā tu vijnyeyāh pratyakṣha-bheda-pratyayāt;
Bhedāt kriyāsukhāderhi gateh falādikasya cha. 396
Janma nāsti mṛutirnāsti nitya ātmā sanātanah;
Deha-yoga-vibhāgābhyām jāto mṛuto’yamuchyate. 397
Dehastho dehabhinno’yam dehendriya-prakāshakah;
Dehādestam vinā naiva swakāryeṣhu pravartanam. 398
Dehastu kṣharaṇāt kṣhetram bhogasyā’’yatanam matam;
Kṣhetragnatā’’tmano jnyeyā tajjānātīti hetutah. 399
Sukhī cha sukharūpo’yam shāstrairhi parikīrtitah;
Sukhāchchā’sya samutkṛuṣhṭam sukham brahmaparātmanoh. 400
Duhkhā’bhāvah sukham naiva bhinno hi sukhapratyayah;
Sukhā’varodhakam duhkham gate duhkhe bhavet sukham. 401
Jīvātmā nitya-shuddho’sti māyāmalavivarjitah;
Āvarakā’pi māyā tu jīvā’ntarnaiva gachchhati. 402
Na daiva āsuro nityah kashchijjīvo bhaved bhave;
Sangāditashcha tadbhāvah sarvamokṣhā’rhatā yatah. 403