Meaning: Gujarati English
આપૂર્યમાણ મચલ પ્રતિષ્ઠં
 સમુદ્રમાપઃ પ્રવિશન્તિ યદ્વત્ ।
તદ્વતકામા યં પ્રવિશન્તિ સર્વે
 સ શાન્તિ માપ્નોંતિ ન કામકામી ॥
आपूर्यमाण मचल प्रतिष्ठं
 समुद्रमापः प्रविशन्ति यद्वत् ।
तद्वतकामा यं प्रविशन्ति सर्वे
 स शान्ति माप्नोंति न कामकामी ॥
Āpūryamāṇa machala pratiṣhṭham
 Samudramāpah pravishanti yadvat |
Tadvatakāmā yam pravishanti sarve
 Sa shānti māpnonti na kāmakāmī ||
119
નદીઓના પ્રવેશથી ચોતરફ ભરાવા છતાં સમુદ્ર જેમ અચળ રહે છે, તમે સર્વ વિષયો જેમાં (વિકાર કર્યા વિના) પ્રવેશે તે મનુષ્ય શાંતિ પામે છે, વિષયોને ઇચ્છનારો શાંતિ પામતો નથી. (ગીતા: 2-70)
નિજાશ્રિતાનાં સકલાર્તિહન્તા
 સધર્મભક્તરેવનં વિધાતા ।
દાતા સુખાનાં મનસેપ્સિતાનાં
 તનોતુ કૃષ્ણો ખિલ મંગલં નઃ ॥
निजाश्रितानां सकलार्तिहन्ता
 सधर्मभक्तरेवनं विधाता ।
दाता सुखानां मनसेप्सितानां
 तनोतु कृष्णो खिल मंगलं नः ॥
Nijāshritānām sakalārtihantā
 Sadharma-bhaktarevanam vidhātā |
Dātā sukhānām manasepsitānām
 Tanotu kṛuṣhṇo khila mangalam nah ||
120
પોતાના આશ્રિત જે ભક્તજન તેમની જે સમગ્ર પીડા તેના નાશ કરનારા એવા ને ધર્મે સહિત જે ભક્તિ તેની રક્ષાના કરનારા એવા ને પોતાના ભક્તજનને મનવાંછિત સુખના આપનારા એવા જે શ્રી કૃષ્ણ તે જે તે અમારા સમગ્ર મંગળને વિસ્તારો. (શિક્ષાપત્રી: 212)
યુક્તાહારવિહારસ્ય યુક્તચેષ્ટસ્ય કર્મસુ ।
યુક્તસ્વપ્નાવબોધસ્ય યોગો ભવતિ દુઃખહા ॥
युक्ताहारविहारस्य युक्तचेष्टस्य कर्मसु ।
युक्तस्वप्नावबोधस्य योगो भवति दुःखहा ॥
Yuktāhāra-vihārasya yukta-cheṣhṭasya karmasu |
Yuktaswapnā-vabodhasya yogo bhavati dukhahā ||
121
(પણ) યોગ્ય આહાર વિહારવાળાને, કર્મોમાં યોગ્ય ચેષ્ટાવાળાને તથા યોગ્ય ઊંઘનાર-જાગનારને યોગ દુઃખ નાશક થાય છે. (ગીતા: 6-17)
મનુષ્યાનાં સહસ્રેષુ કશ્ચિત્ યતતિ સિદ્ધયે ।
યતતામ્ અપિ સિદ્ધાનાં કશ્ચિત્ માં વેત્તિ તત્ત્વતઃ ॥
मनुष्यानां सहस्रेषु कश्चित् यतति सिद्धये ।
यतताम् अपि सिद्धानां कश्चित् मां वेत्ति तत्त्वतः ॥
Manuṣhyānām sahasreṣhu kashchit yatati siddhaye |
Yatatām api siddhānām kashchit mām vetti tattvatah ||
122
હજારો મનુષ્યોમાં કોઈક જ સિદ્ધિ માટે યત્ન કરે છે; અને યત્ન કરતા સિદ્ધોમાં પણ કોઈક જ મને સત્ય સ્વરૂપે જાણે છે. (ગીતા: 7-3)
તેષાં જ્ઞાની નિત્યયુક્ત એકભક્તિર્વિશિષ્યતે ।
પ્રિયો હિ જ્ઞાનિનોત્યર્થં અહં સ ચ મમ પ્રિયઃ ॥
तेषां ज्ञानी नित्ययुक्त एकभक्तिर्विशिष्यते ।
प्रियो हि ज्ञानिनोत्यर्थं अहं स च मम प्रियः ॥
Teṣhām gnānī nityayukta eka-bhaktir-vishiṣhyate |
Priyo hi gnānino-tyartham aham sa cha mam priyah ||
123
તેઓમાં સદા (ધ્યાનમાં) જોડાઈ રહેનારો અને એકનિષ્ઠ ભક્તિવાળો જ્ઞાની ઉત્તમ છે, કેમ કે જ્ઞાનીને હું અત્યંત પ્રિય છું અને તે મને અત્યંત પ્રિય છે. (ગીતા: 7-17)
મન્મના ભવ મદભક્તો મદ્યાજી માં નમસ્કુરુ ।
મામેવૈષ્યસિ યુક્ત્વૈવમાત્માનં મત્પરાયણઃ ॥
मन्मना भव मदभक्तो मद्याजी मां नमस्कुरु ।
मामेवैष्यसि युक्त्वैवमात्मानं मत्परायणः ॥
Manmanā bhava madabhakto madyājī mām namaskuru |
Māmevaiṣhyasi yuktvaiva-mātmānam matparāyaṇah ||
124
તું મારામાં મનવાળો, મારો ભક્ત તથા મને પૂજનારો થા અને મને નમસ્કાર કર, એમ મારામાં અંતઃકરણને જોડી મારા પરાયણ થયેલો તું મને જ પામીશ. (ગીતા: 9-34)
વિષ્ણુઃ શિવો ગણપતિઃ પાર્વતી ચ દિવાકરઃ ।
એતાઃ પૂજ્યતયા માન્યા દેવતાઃ પંચ મામકૈઃ ॥
विष्णुः शिवो गणपतिः पार्वती च दिवाकरः ।
एताः पूज्यतया मान्या देवताः पंच मामकैः ॥
Viṣhṇuhu shivo gaṇapatihi pārvatī cha divākarah |
Etāhā pūjyatayā mānyā devatāhā pancha māmakaihai ||
125
અમારા જે આશ્રિત તેમણે વિષ્ણુ, શિવ, ગણપતી, પાર્વતી અને સૂર્ય એ પાંચ દેવ પૂજ્યપણે કરીને માનવા. (શિક્ષાપત્રી: 84)
નાયં દેહો દેહભાં નૃલોકે કષ્‍ટાન્ કામાનર્હતે વિડ્ભુજાં યે ।
તપો દિવ્‍યં પુત્રકા યેન સત્‍વં શુદ્ધયેદ્યસ્‍માદ્ બ્રહ્મસૌખ્‍યં ત્‍વનન્‍તમ્ ॥
नायं देहो देहभां नृलोके कष्‍टान् कामानर्हते विड्भुजां ये ।
तपो दिव्‍यं पुत्रका येन सत्‍वं शुद्धयेद्यस्‍माद्  ब्रह्मसौख्‍यं त्‍वनन्‍तम् ॥
Nāyam deho dehabhām nṛuloke kaṣh‍ṭān kāmānarhate viḍbhujām ye |
Tapo div‍yam putrakā yen sat‍vam shuddhayedyas‍mād brahmasaukh‍yam t‍vanan‍tam ||
126
વિજ્ઞાને વિલયં ગતે પ્રસરતિ ક્ષોણ્યાં તમસ્યાન્તરે
દિઙ્‍મૂઢેષુ ભવાધ્વગેષુ પરિતઃ પીડૈકશેષે વિધૌ ।
કારુણ્યાદવતીર્ય મુક્તિજનનીં શિક્ષામદાદ્યામિમાં
સાક્ષાદક્ષરદિવ્યધામનિલયસ્તામન્વહં ચિન્તયે ॥
विज्ञाने विलयं गते प्रसरति क्षोण्यां तमस्यान्तरे
दिङ्‍मूढेषु भवाध्वगेषु परितः पीडैकशेषे विधौ ।
कारुण्यादवतीर्य मुक्तिजननीं शिक्षामदाद्यामिमां
साक्षादक्षरदिव्यधामनिलयस्तामन्वहं चिन्तये ॥
Vignāne vilayam gate prasarati kṣhoṇyām tamasyāntare
Dinmūḍheṣhu bhavādhvageṣhu paritah pīḍaikasheṣhe vidhau |
Kāruṇyādavatīrya muktijananīm shikṣhāmadādyāmimām
Sākṣhād-akṣhar-divya-dhām-nilaya-stāmanvahan chintaye ||
127
જ્યારે જગતમાં વિજ્ઞાનનો વિલય થયો અને અંતરના અજ્ઞાનરૂપ અંધકારનો પ્રસાર થયો અને સંસારમાર્ગમાં ભ્રમણ કરનારા પ્રાણીઓ દિઙ્‍મૂઢ થયા એટલે કર્તવ્યાકર્તવ્યમાં ભ્રાન્ત થયા અને વૈદિક કર્મ માત્રનું સર્વપ્રકારે કેવળ પ્રાણીઓને પીડા કરવામાં જ પર્યવસાન થયું ત્યારે કેવળ કરુણાથી જ સાક્ષાત્ અક્ષરધામાધિપતિ સ્વયં શ્રીહરિએ અવતાર ધારણ કરીને મોક્ષ કરનારી જે શિક્ષાને આપી હતી તે આ શિક્ષાપત્રીનું હું પ્રતિદિન ધ્યાન કરું છું. (શિક્ષાપત્રી: 1)
સંસારકર્દમવિવર્તનપઙિ્કલાનાં નૈર્મલ્યમાકલયિતું રચિતાવતારામ્ ।
આવિદ્યસન્તમસનિર્હરણે સમર્થા-માદેશપત્રિ । ભવતીમનુચિન્તયામિ ॥
संसारकर्दमविवर्तनपङि्कलानां नैर्मल्यमाकलयितुं रचितावताराम् ।
आविद्यसन्तमसनिर्हरणे समर्था-मादेशपत्रि । भवतीमनुचिन्तयामि ॥
Sansār-kardam-vivartan-pankilānām nairmalya-mākalayitum rachitāvatārām |
Āvidyasant-masanirharaṇe samarthā-mādeshapatri | bhavatīmanuchintayāmi ||
128
સંસારરૂપી કાદવમાં ચારે તરફ આળોટવાથી કાદવવાળા થયેલા મનુષ્યોને તેમનો મળ ધોઈને નિર્મળ કરવા માટે જેનો અવતાર થયો છે અને અવિદ્યારૂપી ગાઢ અંધકારને ટાળવામાં સમર્થ એવી હે શિક્ષાપત્રી ! તારું હું ચિંતવન કરું છું. (શિક્ષાપત્રી: 2)

Shlok Selection

Shloks Index