Meaning: Gujarati
English
સંસ્થાપ્ય વિપ્રં વિદ્વાંસં પાઠશાલાં વિધાપ્ય ચ । પ્રવર્તનીયા સદ્વિદ્યા ભુવિ યત્સુકૃતં મહત્ ॥
संस्थाप्य विप्रं विद्वांसं पाठशालां विधाप्य च । प्रवर्तनीया सद्विद्या भुवि यत्सुकृतं महत् ॥
Sansthāpya vipram vidvānsam pāṭhashālām vidhāpya cha | Pravartanīyā sadvidyā bhuvi yatsukṛutam mahat ||
270
અને વિદ્યાર્થી ભણાવ્યાની શાળા કરાવીને પછી તેમાં એક વિદ્વાન બ્રાહ્મણને રાખીને પૃથ્વીને વિષે સદ્વિદ્યાની પ્રવૃતિ કરાવવી, કેમ જે વિદ્યાદાને કરીને મોટું પુણ્ય થાય છે. (શિક્ષાપત્રી: 132)
અથૈતયોસ્તુ ભાર્યાભ્યામાજ્ઞયા પત્યુરાત્મનઃ । કૃષ્ણમન્ત્રોપદેશશ્ચ કર્તવ્યઃ સ્ત્રીભ્ય એવ હિ ॥
अथैतयोस्तु भार्याभ्यामाज्ञया पत्युरात्मनः । कृष्णमन्त्रोपदेशश्च कर्तव्यः स्त्रीभ्य एव हि ॥
Athaitayostu bhāryābhyāmāgnayā patyurātmanah | Kṛuṣhṇa-mantro-padeshashcha kartavyah strībhya ev hi ||
271
અને હવે એ અયોધ્યાપ્રસાદ અને રઘુવીર એ બેની જે પત્નીઓ તેમણે પોતપોતાના પતિની આજ્ઞાએ કરીને સ્ત્રીઓને જ શ્રીકૃષ્ણના મંત્રનો ઉપદેશ કરવો પણ પુરુષને ન કરવો. (શિક્ષાપત્રી: 133)
સ્વાસન્નસમ્બન્ધહીના નરાસ્તાભ્યાં તુ કર્હિચિત્ । ન સ્પ્રષ્ટવ્યા ન ભાષ્યાશ્ચ તેભ્યો દર્શ્યં મુખં ન ચ ॥
स्वासन्नसम्बन्धहीना नरास्ताभ्यां तु कर्हिचित् । न स्प्रष्टव्या न भाष्याश्च तेभ्यो दर्श्यं मुखं न च ॥
Svāsanna-sambandhahīnā narāstābhyām tu karhichit | Na spraṣhṭavyā na bhāṣhyāshcha tebhyo darshyam mukham na cha ||
272
અને વળી તે બે જણની પત્નીઓ તેમણે પોતાના સમીપ સંબંધ વિનાના જે પુરુષ તેમનો સ્પર્શ ક્યારેય ન કરવો અને તેમની સાથે બોલવું નહિ ને તેમને પોતાનું મુખ પણ ન દેખાડવું. (એવી રીતે ધર્મવંશી આચાર્ય અને તેમની પત્નીઓ તેમના જે વિશેષ ધર્મ તે કહ્યા.) (શિક્ષાપત્રી: 134)
ગૃહાખ્યાશ્રમિણો યે સ્યુઃ પુરુષા મદુપાશ્રિતાઃ । સ્વાસન્નસમ્બન્ધહીના ન સ્પૃશ્યા વિધવાશ્ચ તૈઃ ॥
गृहाख्याश्रमिणो ये स्युः पुरुषा मदुपाश्रिताः । स्वासन्नसम्बन्धहीना न स्पृश्या विधवाश्च तैः ॥
Gṛuhākhyāshramiṇo ye syuhu puruṣhā madupāshritāhā | Svāsanna-sambandhahīnā na spṛushyā vidhavāshcha taihai ||
273
હવે ગૃહસ્થાશ્રમીના જે વિશેષ ધર્મ તે કહીએ છીએ - અમારે આશ્રિત જે ગૃહસ્થાશ્રમી પુરુષ તેમણે પોતાના સમીપ સંબંધ વિનાની જે વિધવા સ્ત્રીઓ તેમનો સ્પર્શ ન કરવો. (શિક્ષાપત્રી: 135)
માત્રા સ્વસ્રા દુહિત્રા વા વિજને તુ વયઃસ્થયા । અનાપદિ ન તૈઃ સ્થેયં કાર્યં દાનં ન યોષિતઃ ॥
मात्रा स्वस्रा दुहित्रा वा विजने तु वयःस्थया । अनापदि न तैः स्थेयं कार्यं दानं न योषितः ॥
Mātrā swasrā duhitrā vā vijane tu vayahsthayā | Anāpadi na taihai stheyam kāryam dānam na yoṣhitah ||
274
અને તે ગૃહસ્થાશ્રમી પુરુષ તેમણે યુવાન અવસ્થાએ યુક્ત એવી જે પોતાની મા, બહેન અને દીકરી તે સંગાથે પણ આપત્કાળ વિના એકાંત સ્થળને વિષે ન રહેવું અને પોતાની સ્ત્રીનું દાન કોઈને ન કરવું. (શિક્ષાપત્રી: 136)
પ્રસઙ્ગો વ્યવહારેણ યસ્યાઃ કેનાપિ ભૂપતેઃ । ભવેત્તસ્યાઃ સ્ત્રિયાઃ કાર્યઃ પ્રસઙ્ગો નૈવ સર્વથા ॥
प्रसङ्गो व्यवहारेण यस्याः केनापि भूपतेः । भवेत्तस्याः स्त्रियाः कार्यः प्रसङ्गो नैव सर्वथा ॥
Prasango vyavahāreṇ yasyāhā kenāpi bhūpatehe | Bhavettasyāhā striyāhā kāryah prasango naiv sarvathā ||
275
અને જે સ્ત્રીને કોઈ પ્રકારના વ્યવહારે કરીને રાજાનો પ્રસંગ હોય તેવી સ્ત્રીનો જે પ્રસંગ તે કોઈ પ્રકારે પણ ન કરવો. (શિક્ષાપત્રી: 137)
અન્નાદ્યૈઃ શક્તિતોઽભ્યર્ચ્યો હ્યતિથિસ્તૈર્ગૃહાગતઃ । દૈવં પિત્ર્યં યથાશક્તિ કર્તવ્યં ચ યથોચિતમ્ ॥
अन्नाद्यैः शक्तितोऽभ्यर्च्यो ह्यतिथिस्तैर्गृहागतः । दैवं पित्र्यं यथाशक्ति कर्तव्यं च यथोचितम् ॥
Annādyaihai shaktitobhyarchyo hyatithistairgṛuhāgatah | Daivam pitryam yathāshakti kartavyam cha yathochitam ||
276
અને તે ગૃહસ્થાશ્રમી તેમણે પોતાને ઘેર આવ્યો એવો જે અતિથિ તેને પોતાના સામર્થ્ય પ્રમાણે અન્નાદિકે કરીને પૂજવો અને વળી હોમાદિક જે દેવકર્મ અને શ્રાદ્ધાદિક જે પિતૃકર્મ તે જે તે પોતાના સામર્થ્ય પ્રમાણે યથાવિધિ જેમ ઘટે તેમ કરવું. (શિક્ષાપત્રી: 138)
યાવજ્જીવં ચ શુશ્રૂષા કાર્યા માતુઃ પિતુર્ગુરોઃ । રોગાર્તસ્ય મનુષ્યસ્ય યથાશક્તિ ચ મામકૈઃ ॥
यावज्जीवं च शुश्रूषा कार्या मातुः पितुर्गुरोः । रोगार्तस्य मनुष्यस्य यथाशक्ति च मामकैः ॥
Yāvajjīvam cha shushrūṣhā kāryā mātuhu piturguroho | Rogārtasya manuṣhyasya yathāshakti cha māmakaihai ||
277
અને અમારા આશ્રિત જે ગૃહસ્થ તેમણે માતાપિતા અને ગુરુ તથા રોગાતુર એવા જે કોઈ મનુષ્ય તેમની જે સેવા તે જીવનપર્યંત પોતાના સામર્થ્ય પ્રમાણે કરવી. (શિક્ષાપત્રી: 139)
યથાશક્ત્યુદ્યમઃ કાર્યો નિજવર્ણાશ્રમોચિતઃ । મુષ્કચ્છેદો ન કર્તવ્યો વૃષસ્ય કૃષિવૃત્તિભિઃ ॥
यथाशक्त्युद्यमः कार्यो निजवर्णाश्रमोचितः । मुष्कच्छेदो न कर्तव्यो वृषस्य कृषिवृत्तिभिः ॥
Yathāshaktyudyamah kāryo nijavarṇāshramochitah | Muṣhkachchhedo na kartavyo vṛuṣhasya kṛuṣhivṛuttibhihi ||
278
અને વળી પોતાના વર્ણાશ્રમને ઘટિત એવો જે ઉદ્યમ તે પોતાના સામર્થ્ય પ્રમાણે કરવો અને કૃષિવૃત્તિવાળા જે ગૃહસ્થ સત્સંગી તેમણે બળદિયાના વૃષણનો ઉચ્છેદ ન કરવો. (શિક્ષાપત્રી: 140)
યથાશક્તિ યથાકાલં સઙ્ગ્રહોઽન્નધનસ્ય તૈઃ । યાવદ્વ્યયં ચ કર્તવ્યઃ પશુમદ્ભિસ્તૃણસ્ય ચ ॥
यथाशक्ति यथाकालं सङ्ग्रहोऽन्नधनस्य तैः । यावद्व्ययं च कर्तव्यः पशुमद्भिस्तृणस्य च ॥
Yathāshakti yathākālam sangrahonnadhanasya taihai | Yāvadvyayam cha kartavyah pashumadbhistṛuṇasya ch ||
279
અને તે ગૃહસ્થ સત્સંગી તેમણે પોતાના સામર્થ્ય પ્રમાણે સમયને અનુસરીને જેટલો પોતાના ઘરમાં વરો હોય તેટલા અન્ન દ્રવ્યનો સંગ્રહ જે તે કરવો અને જેના ઘરમાં પશુ હોય એવા જે ગૃહસ્થ તેમણે પોતાના સામર્થ્ય પ્રમાણે ચાર્ય પૂળાનો સંગ્રહ કરવો. (શિક્ષાપત્રી: 141)
