share

॥ શ્રી સ્વામિનારાયણો વિજયતે ॥

॥ THE VACHANAMRUT ॥

Spiritual Discourses

by Bhagwan Swaminarayan

Gadhada II 16

Swarūpniṣhṭhā ne Dharmaniṣhṭhānu

Samvat 1878nā Bhādaravā sudi 10 dashmīne divas Swāmī Shrī Sahajānandjī Mahārāj Shrī Gaḍhaḍā madhye Dādā Khācharnā darabārmā Shrī Vāsudev Nārāyaṇnā mandir pāse pāṭ upar virājmān hatā ane sarva shvet vastra dhāraṇ karyā hatā ane potānā mukhārvindnī āgaḷ munimanḍaḷ tathā desh-deshnā haribhaktanī sabhā bharāīne beṭhī hatī.

Pachhī Muktānand Swāmīe prashna pūchhyo je, “Ek to Arjunnī peṭhe je swarūpniṣhṭhā ane bījī Yudhiṣhṭhir Rājānī peṭhe je dharmaniṣhṭhā - e be niṣhṭhā chhe, temāthī je swarūpniṣhṭhānu baḷ rākhe tene dharmaniṣhṭhā moḷī paḍī jāy chhe ane je dharmaniṣhṭhānu baḷ rākhe tene swarūpniṣhṭhā moḷī paḍī jāy chhe. Māṭe evo sho upāya chhe je, jeṇe karīne e bemāthī eke niṣhṭhā moḷī na paḍe?” Pachhī Shrījī Mahārāj bolyā je,58 “Pṛuthvīno ne Dharmano Shrīmad Bhāgwatnā Pratham Skandhne viṣhe samvād chhe temā em kahyu chhe je, ‘Satya-shauchādik je kalyāṇkārī evā ogaṇchāḷīs guṇ59 teṇe yukta Bhagwānnu swarūp chhe.’ Māṭe sarve dharma Bhagwānnī mūrtine ādhāre rahe chhe, te sāru Bhagwānne dharmadhurandhar kahyā chhe. Ane vaḷī, Shrīmad Bhāgwatnā Pratham Skandhne viṣhe Shaunakādik Ṛuṣhie Sūtpurāṇīne pūchhyu chhe je, ‘Dharmanā bakhtarrūp60 evā je Shrī Kṛuṣhṇa Bhagwān te antardhān thayā pachhī dharma kene sharaṇe rahyo?’ Māṭe dharma te Bhagwānnī mūrtine ja āshare rahe chhe. Te sāru je Bhagwānnī mūrtine viṣhe niṣhṭhā rākhe tene Bhagwānnu swarūp hṛudayamā rahe, eṭale tenā hṛudayamā dharma paṇ rahe. Māṭe je swarūpniṣhṭhā rākhe tene dharmaniṣhṭhā sahaje ja rahe ane ekalī dharmaniṣhṭhā rākhe to swarūpniṣhṭhā moḷī paḍī jāy chhe. Te kāraṇpaṇā māṭe buddhivān hoy tene swarūpniṣhṭhā ja draḍh karīne rākhavī, to te bheḷī dharmaniṣhṭhā paṇ draḍhpaṇe raheshe.”

Pachhī Muktānand Swāmīe bījo prashna pūchhyo je, “Panch-viṣhay jitāya te vairāgye karīne jitāya chhe ke koī bījo upāya chhe?” Pachhī Shrījī Mahārāj bolyā je, “Vairāgya hoy athavā na hoy, paṇ jo Parameshvare kahyā evā je niyam tene viṣhe khabaḍdār rahe to panch-viṣhay jitāya chhe. Ane jo shabda thakī vairāgye karīne vṛutti pāchhī vāḷe to ghaṇo prayās kare to paṇ shabda sambhaḷāya kharo ane kānne bīḍī le to sahaje shabda sambhaḷāya nahī. Tem ja ayogya padārthne tvachāe karīne aḍe nahī to sahaje sparsh jitāya. Tem ja ayogya vastu hoy tene netre karīne jue nahī to sahaje rūp jitāya. Tem ja je je svādu bhojan hoy tene meḷāvī pāṇī nākhīne jame tathā yukta āhār kare eṭale sahaje ja rasanā jitāya. Tem ja ayogya gandh hoy tyā nākne bīḍī le to sahaje gandh jitāya. Evī rīte niyame karīne panch-viṣhay jitāya chhe. Ane jo niyammā na rahe to game tevo vairāgyavān hoy tathā gnānī hoy paṇ teno ṭhā rahe nahī; māṭe viṣhaya jītyānu kāraṇ to Parameshvarnā bāndhelā je niyam te ja chhe. Temā paṇ mand vairāgyavāḷāne to niyammā rahevu e ja ūgaryāno upāya chhe; jem māndo hoy te karī pāḷīne oṣhadh khāya to ja nīrogī thāy.”

Pachhī Akhanḍānand Swāmīe pūchhyu je, “Māndāne to karīno niyam hoy je, āṭalā divas ja karī rākhavī, tem kalyāṇnā sādhanno paṇ koī niyam chhe ke nathī?” Pachhī Shrījī Mahārāj bolyā je, “Jene shraddhā mand hoy tene to ghaṇek janme karīne sādhannī samāpti thāy chhe. Te Bhagwad Gītāmā kahyu chhe je, ‘Aneka-janmasansiddhastato yāti parām gatim’61 e shlokmā em kahyu chhe je, ‘Anek janme karīne sansiddha thayo je yogī te je te param-padne pāme chhe,’ e mand shraddhāvāḷāno pakṣh chhe. Ane jene baḷavān shraddhā hoy te to tatkāḷ siddha thāy chhe, te paṇ Gītāmā kahyu chhe -

‘Shraddhāvān labhate gnānam tatparah sanyatendriyah |
Gnānam labdhvā parām shānti-machireṇādhi-gachchhati ||’
62

“E shlokno em arth chhe je, ‘Niyammā chhe indriyo jenā ne shraddhāvān evo je puruṣh te gnānne pāme chhe ne gnānne pāmīne tatkāḷ param padne pāme chhe.’ Māṭe je atishaya shraddhāvān hoy tene vahelī sādhannī samāpti thāy chhe ane jene mand shraddhā hoy tene to anek janme karīne sādhannī samāpti thāy chhe. Jem koī puruṣh Kāshīe jato hoy ne te ākhā divasmā be ḍagalā chālato hoy tene to Kāshīe jatā bahu divas lāge ane je vīs vīs gāu chālavā mānḍe te to ahīthī Kāshīe thoḍāk divasmā pahoche; tem jene shraddhā baḷavān chhe te to hamaṇā tarat satsangī thayo hoy to paṇ atishaya saras thaī jāy chhe ane jene shraddhā mand hoy te to ghaṇā kāḷ thayā satsangī thayo hoy toya paṇ locho-pocho rahe chhe.”

Pachhī Shrī Gurucharaṇratānand Swāmīe pūchhyu je, “Jyāre mand shraddhāvāḷānu anek janme kalyāṇ thāy tyāre tyā sudhī te kyā raheto hashe?” Pachhī Shrījī Mahārāj bolyā je, “Sundar devalok hoy tyā jaīne te rahe chhe. Ane jyāre e Bhagwānnu dhyān karato tyāre e bhakta Bhagwān sāmu joto, tyāre Bhagwān paṇ te bhakta sāmu jotā. Pachhī Bhagwānnu dhyān karatā thakā je je viṣhaynu eṇe chintavan karyu hatu ane je je viṣhaymā e bhaktane het hatu, te Bhagwān sarve najare joīne ane e deh mūke tyāre ene jevā bhog vahālā chhe tevā bhog je lokmā chhe te lokmā e bhaktane pahochāḍe chhe; ane kāḷne em āgnā kare chhe je, ‘E bhaktanā bhogne tu khanḍan karīsh mā.’ Māṭe te nirantar devalokmā rahyo thako bhogne bhogave chhe. Pachhī mṛutyulokmā āvīne anek janme karīne mokṣhane pāme chhe.”

Pachhī Akhanḍānand Swāmīe bījo prashna pūchhyo je, “Tīvra shraddhāvān puruṣhnā shā lakṣhaṇ chhe?” Pachhī Shrījī Mahārāj bolyā je, “Jene tīvra shraddhā hoy tene jyāre Bhagwānne darshane āvavu hoy athavā bhagwat-kathā-vārtā sāmbhaḷvī hoy tathā Bhagwānnī mānasī pūjā karavī hoy ityādik je je Bhagwān sambandhī kriyā tene karyā sāru snānādik je potānī dehkriyā tene atishaya utāvaḷo thaīne kare. Ane kāgaḷ lakhīne ame koīk vartamān feravyu hoy to tene karavāne arthe paṇ ākaḷo thaī jāy. Ane moṭo māṇas hoy to paṇ Bhagwānnā darshan sāru bāḷaknī peṭhe ākaḷāī karavā mānḍe. Evā jenā lakṣhaṇ hoy tene tīvra shraddhāvān jāṇavo. Ane je evī shraddhāvāḷo hoy te sarve indriyone paṇ tatkāḷ vash kare chhe. Ane jene Bhagwānnā mārgmā mand shraddhā hoy tenā indriyo viṣhay sanmukh ati tīkṣhṇapaṇe yukta hoy. Te game teṭalo santāḍavā jāy paṇ saune jaṇāī jāy je, ‘Ānī indriyonā viṣhay sanmukh tīkṣhṇa veg chhe.’ Ane indriyonu rūp to vāyunā veg jevu chhe, jem vāyu dekhāya nahī paṇ vṛukṣhne halāve teṇe karīne jaṇāya chhe je, vāyu vāya chhe; tem indriyonī vṛuttio dekhātī nathī paṇ viṣhay sanmukh doḍe te saune jaṇāya chhe ane jo kapaṭe karīne te ḍhānkavā jāy to kapaṭī jāṇīne teno saune atishay avaguṇ āve chhe. Māṭe jenā indriyomā viṣhay bhogavyānī tīkṣhṇatā hoy te koī prakāre chhānī rahe nahī.”

Pachhī Muktānand Swāmīe pūchhyu je, “Viṣhay sanmukh indriyonī je tīkṣhṇatā tene ṭāḷyāno sho upāya chhe?” Pachhī Shrījī Mahārāj bolyā je, “Indriyonī tīkṣhṇatāne ṭāḷyāno e ja upāya chhe je, Parameshvare tyāgīnā ne gṛuhasthnā je niyam bāndhyā chhe temā sarve indriyone maraḍīne rākhe to sahaje ja indriyonī tīkṣhṇatā maṭī jāy. Ane shrotra, tvak, chakṣhu, rasanā ane ghrāṇ e pāche indriyone jyāre kumārgmā na jāvā de tyāre indriyonā āhār shuddha thāy chhe, te keḍe antahkaraṇ paṇ shuddha thāy chhe. Māṭe vairāgyanu baḷ hoy athavā na hoy to paṇ jo indriyone vash karīne Parameshvarnā niyammā rākhe to jem tīvra vairāgye karīne viṣhay jitāya chhe te thakī paṇ te niyamvāḷāne visheṣhe viṣhay jitāya chhe. Māṭe Parameshvarnā bāndhel je niyam chhe tene ja ati draḍh karīne rākhavā.”

Pachhī vaḷī Akhanḍānand Swāmīe pūchhyu je, “Jene mand shraddhā hoy tene shraddhā vṛuddhi kem pāme?” Pachhī Shrījī Mahārāj bolyā je, “Jo Bhagwānnu māhātmya jaṇāya to mand shraddhā hoy te paṇ vṛuddhine pāme. Jem pāṇī pīvānu vāsaṇ mṛuttikānu hoy temā sahaje ja prīti thāy nahī ane te pātra jo suvarṇanu hoy to temā sahaje ja prīti thāy; tem Bhagwānnu tathā Bhagwānnī kathā-kīrtanādiknu māhātmya jaṇāya to sahaj swabhāve ja Bhagwānmā tathā kathā-kīrtanādikmā shraddhā vṛuddhi pāme chhe. Māṭe je prakāre Bhagwānnu māhātmya samajāya te upāya karavo ne jo e upāya kare to shraddhā na hoy to paṇ shraddhā thāy chhe ane jo mand shraddhā hoy to te vṛuddhine pāme chhe.”

॥ Iti Vachanamrutam ॥ 16 ॥ 149 ॥

* * *

This Vachanamrut took place ago.


PĀDAṬĪPO

58. Swarūpniṣhṭhā draḍh rākhavāthī dharmaniṣhṭhā draḍh thāy chhe, kem ke.

59. Bhāgwat: 1/16/26-28. 1. Satyam - sarva jīv-prāṇī-mātranu hit karavu, satya bolavu. 2. Shaucham - pavitratā, nirdoṣhpaṇu. 3. Dayā - anyanā dukho dūr karavānī vṛutti. 4. Kṣhāntih - aparādhīonā aparādh sahan karavā. 5. Tyāgah - yāchako pratye udāratā athavā Paramātmāne ātmasamarpaṇ. 6. Santoṣhah - sadāy kleshe rahitpaṇu. 7. Ārjavam - man, vāṇī ane sharīrnu ekrūppaṇu. eṭale jevu manmā tevu ja vāṇīmā ane tevī ja kriyā karavī; arthāt saraḷtā. 8. Shamah - manno sanyam. 9. Damah - ākh vagere bāhya indriyo par sanyam. 10. Tapah - sharīr tathā manne klesh thāy tevā vratādi karavā. 11. Sāmyam - shatru-mitra pratye samān bhāv. 12. Titikṣhā - sukh-dukh jevā dvandvothī parābhav nahi pāmavāpaṇu, sahanshakti. 13. Uparatih - adhik lābh tathā prāpti pratye udāsīntā. 14. Shrutam - sarva shāstrārthnu yathārth jāṇavāpaṇu. 15. Gnānam - āshritonā aniṣhṭanī nivṛutti ane īṣhṭanī prāpti karī āpavāmā upayogī gnān athavā jīv, īshvar, māyā, Brahma tathā Parabrahmanī anubhavpūrṇa jāṇakārī. 16. Viraktih - vairāgya, viṣhaymā nihspṛuhpaṇu athavā viṣhayothī chittanu ākarṣhaṇ na thavāpaṇu. 17. Aishvaryam - sarva jīv-prāṇīnu niyantāpaṇu. 18. Shauryam - shūrvīrpaṇu. 19. Tejah - prabhāv, eṭale koīthī paṇ parābhav na pāmavāpaṇu. 20. Balam - kalyāṇkārī guṇone dhāraṇ karavānu sāmarthya. 21. Smṛutih - potānāmā ananyabhāve premthī joḍāyel bhaktonā aparādhone na jotā temane kṣhaṇmātra na bhūle. Temanā guṇonu smaraṇ kare. 22. Svātantryam - anyanī apekṣhāthī rahitpaṇu. 23. Kaushalam - nipuṇpaṇu. 24. Kāntih - ādhyātmik tej. 25. Dhairyam - sarvadā avyākuḷtā. 26. Mārdavam - chittanī komaḷtā athavā krūrtāe rahitpaṇu. 27. Prāgalbhyam - pīḍhatā, gnānnī gambhīrtā. 28. Prashrayah - vinayshīltā, gnān-garībāī. 29. Shīlam - sadāchār. 30. Sahah - prāṇnu niyaman-sāmarthya. 31. Ojah - brahmacharyathī prāpt karel divya kānti. 32. Balam - kalyāṇkārī guṇone dhāraṇ karavānu sāmarthya. 33. Bhagah - gnānādi guṇonī adhiktā. 34. Gāmbhīryam - gnānnu ūnḍāṇ, āchhakalāpaṇāthī rahit athavā abhiprāy na jāṇī shakāy te. 35. Sthairyam - krodh thavānā nimitta sate paṇ vikār na thāy te athavā chanchaḷtāno abhāv. 36. Āstikyam - shāstrārthamā vishvās athavā Bhagwān sadā-kartā, sākār, sarvoparī ane pragaṭ chhe tevī draḍh shraddhā. 37. Kīrtih - yash. 38. Mānah - pūjānī yogyatā. 39. Anahankṛutih ahankārno abhāv, nirmānīpaṇu.

60. Bhāgwat: 1/1/23.

61. G. Pra. 15nī ṭīpaṇī-70mā ā shlokno arth tathā sandarbh kramānk darshāvyā chhe: [Bhāvārth: Anek janmanā puṇya-karmo vaḍe siddha thāy tyāre tene chhellā janmarūp parāgati prāpta thāy chhe, arthāt pragaṭ Bhagwānnī prāpti thāy chhe. (Gītā: 6/45)]

62. Gītā: 4/39.

SELECTION
Prakaran Gaḍhaḍā Pratham (78) Sārangpur (18) Kāriyāṇi (12) Loyā (18) Panchāḷā (7) Gaḍhaḍā Madhya (67) Vartāl (20) Amdāvād (3) Gaḍhaḍā Antya (39) Bhūgoḷ-Khagoḷnu Vachanāmṛut Vadhārānā (11)

Type: Keywords Exact phrase