Show Shravan Audio
॥ શ્રી સ્વામિનારાયણો વિજયતે ॥
॥ THE VACHANAMRUT ॥
Spiritual Discourses
by Bhagwan Swaminarayan
Gadhada II 62
Ātmaniṣhṭhā, Pativratāpaṇu ne Dāspaṇānu
Samvat 1881nā Māgshar sudi 2 Bījne divas Swāmī Shrī Sahajānandjī Mahārāj Shrī Gaḍhaḍā madhye Dādā Khācharnā darabārmā uttarāde dvār oraḍānī osarīe ḍholiyā upar virājmān hatā ane shvet pāgh mastak upar bāndhī hatī tathā shvet chofāḷ oḍhyo hato tathā shvet khes paheryo hato ane Shrījī Mahārājnā mukhārvindnī āgaḷ Muni tathā desh-deshnā haribhaktanī sabhā bharāīne beṭhī hatī.
Pachhī Shrījī Mahārāje potānā bhatrījā je Ayodhyāprasādjī ne Raghuvīrjī temane bolāvīne kahyu je, “Tame amane prashna pūchho.” Pachhī pratham Ayodhyāprasādjīe prashna pūchhyo je, “Ā sansārne viṣhe evo puruṣh hoy je, āṭho pahor to sansārnī viṭambṇāmā rahyo hoy ane game evu yogya-ayogya karma paṇ thaī jatu hoy, ane te ek ghaḍī ke be ghaḍī Bhagwānnu bhajan karato hoy, tyāre te bhajane karīne teṇe divas badhāmā pāp karyu te baḷe ke na baḷe? E prashna chhe.” Pachhī Shrījī Mahārāj bolyā je, “Sāro divas pravṛuttimārgmā rahīne game tevī kriyā karī hoy ne Bhagwānnu bhajan karavā bese te same e bhajannā karanārānā indriyo, antahkaraṇ ane jīv e sarve ekāgra thaīne jo bhajanmā joḍāy, te evī rīte ek ghaḍī ke ardhī ghaḍī paṇ jo Bhagwānnā bhajanmā joḍāy to samagra pāp baḷīne bhasma thaī jāy chhe. Ane indriyo, antahkaraṇ ne jīv te ekāgra thaīne jo Bhagwānnā bhajanmā na joḍāy to tenā bhajan thakī to ghaḍī ke ardh ghaḍīmā pāp na baḷe ane enu je kalyāṇ te to Bhagwānne pratāpe karīne thāy. Eno e ja uttar chhe.”
Pachhī Raghuvīrjīe prashna pūchhyo je, “He Mahārāj! Ā jīvno mokṣh te kem kare tyāre thāy chhe?” Pachhī Shrījī Mahārāj bolyā je, “Jene potānā kalyāṇnī ichchhā hoy tene potānu deh, dhan, dhām, kuṭumb, parivār e sarvene Bhagwānnī sevāmā joḍī devā ane Bhagwānnī sevāmā je padārth kām na āve to teno tyāg karī devo. Evī rīte je Bhagwān-parāyaṇ varte te gṛuhasthāshramī hoy toy paṇ mare tyāre Bhagwānnā dhāmmā Nārad-Sanakādiknī panktimā bhaḷe ane param mokṣhne pāme. Eno e ja uttar chhe.”
Evī rīte Shrījī Mahārāj vārtā karīne pachhī potānī ichchhāe karīne bolatā havā je, “Ame je divasthī vichārīe chhīe te divasthī amārī najarmā em āve chhe je, jīvnā kalyāṇne arthe traṇ ang chhe te ati sukhdāyī chhe. Temā ek to atishay ātmaniṣhṭhā je, Shukjīnī peṭhe ātmārūp thaīne Parameshvarnu bhajan karavu. Ane bīju pativratānu ang je, Gopīonī peṭhe patibhāve Bhagwānnu bhajan karavu. Ane trīju dāspaṇānu ang je, Hanumānjī tathā Uddhavjīnī peṭhe dāsbhāve Bhagwānnu bhajan karavu. E traṇ ang vinā koī rīte karīne jīvnu kalyāṇ thatu nathī. Ane ame to e traṇ angne draḍh karī rākhīe chhīe ane e traṇ angmāthī jene ekeya ang draḍhpaṇe hoy to te kṛutārth thāy chhe. Ane have e traṇ angvāḷānā je lakṣhaṇ te nokhā nokhā karīne kahīe chhīe. Temā ātmaniṣhṭhāvāḷānu to e lakṣhaṇ chhe je, ek kore to ātmā chhe ane ek kore to deh, indriyo, antahkaraṇ, traṇ guṇ, panch-viṣhay e ādik je māyānu ṭoḷu te chhe. Ane e benā madhyane viṣhe je vichār rahe, te vichār gnānswarūpī chhe. Te vichār jem vāyue rahit sthaḷne viṣhe dīpaknī shikhā atishay sthir thaīne rahe chhe, tem sthir thaīne rahe chhe; ne te vichār deh, indriyo ne antahkaraṇ emane ātmā sangāthe ek thavā deto nathī ane te vichār paṇ ātmā sangāthe ek thato nathī. Ane jyāre te vichārne jīv pāme chhe tyāre te jīvnī vṛutti Kāshī sudhī lāmbī hoy te Vartāl jeṭalāmā āve chhe. Ane pachhī te vichār jyāre draḍh thāy, tyāre Varatāl thakī ā Gaḍhaḍā jeṭalāmā āve chhe. Ne pachhī ā Gaḍhaḍā jeṭalī lāmbī vṛutti hoy te sankelāīne potānā deh jeṭalāmā rahe chhe. Ane pachhī dehmāthī vṛutti ṭūkī thaīne indriyonā golakmā ja rahe chhe. Ane pachhī indriyonā golak thakī indriyonī vṛutti chhe, te antahkaraṇ sanmukh thaī jāy chhe. Ne pachhī indriyonī ne antahkarṇanī je vṛutti chhe te ātmāne viṣhe līn thaī jāy chhe. Tyāre e jīvnā vāsanāling dehno nāsh thayo kahevāy chhe. Ane e vichār chhe te jyāre ā jīv sangāthe maḷe chhe, tyāre te jīvnā hṛudayne viṣhe prakāsh thāy chhe ane potānā ātmānu brahmarūpe darshan thāy chhe ne te brahmane viṣhe Parabrahma je Nārāyaṇ tenu paṇ darshan thāy chhe. Ane te darshannā karanārāne em anubhav thāy chhe je, ‘Hu ātmā chhu ane māre viṣhe je Paramātmā chhe te akhanḍ rahyā chhe.’ Ane evī rītnī akhanḍ sthiti rahe e ātmaniṣhṭhānī ati uttam dashā chhe.
“Ane pativratānu je ang chhe te to Vrajnī Gopīonā jevu joīe.143 Jem Gopīoe je divas thakī Shrī Kṛuṣhṇa Bhagwānnā charaṇārvindno sparsh karyo te divas thakī jeṭalā sansār sambandhī je sukh te sarve zer jevā thaī gayā; tem jene pativratānā angnī bhakti hoy te game to Indra jevo rūpāḷo puruṣh hoy tathā devatā jevo hoy tathā koīk rājā hoy ne tene jyāre dekhe, tyāre jem saḍel kūtarāne dekhe athavā viṣhṭāne dekhe tyāre atishay glāni pāmīne draṣhṭi pāchhī khechī le chhe tem draṣhṭi pāchhī khechāī jāy, te uttam pativratānī rīti chhe. Te māṭe jenī ek Bhagwānne viṣhe ja patibhāve karīne vṛutti joḍāṇī chhe tenu bījā koī puruṣhne dekhīne man rājī thāy ja nahī.
“Ane trīju jene dāsbhāve karīne bhaktinu ang chhe tene paṇ potānā je iṣhṭadev chhe tenu ja darshan game ane tenī ja vārtā sāmbhaḷavī game ne potānā iṣhṭadevno ja swabhāv game ane tenī ja pāse rahevu game. Evo prītivān hoy to paṇ potānā iṣhṭadevnī sevā sāru ne rājīpā sāru rāt-divas em ichchhyā kare je, ‘Mane mārā iṣhṭadev kāīk āgnā kare to hu atishay harṣhe karīne karu.’ Pachhī potānā iṣhṭadev chhe te āgnā kare to chheṭe jaīne rahe to paṇ rājī thako rahe, paṇ koī rīte antahkaraṇmā khed pāme nahī ane āgnāne viṣhe ja param ānand māne. E dāsatvabhaktinī uttam dashā chhe. Evā dāsatvabhaktivāḷā to āj Gopāḷānand Swāmī chhe ane bījā Muktānand Swāmī chhe. Ane e traṇe angavāḷā je Bhagwānnā bhakta temā uttam, madhyam ane kaniṣhṭh pakṣh chhe ane ethī je bahār rahyā te to kevaḷ pāmar kahevāy. Māṭe e traṇmāthī ek ang paripūrṇa thāy ne te keḍye deh mūke te to ṭhīk chhe ane e traṇmāthī ekeya ang jene paripakva na thayu hoy ne tene je maravu te ṭhīk nathī ane te to pāch dahāḍā vadhu jīve ne potānī aṇsamajaṇne ṭāḷīne ne e traṇ angmāthī koīk ek angne draḍh karīne mare, e ja ṭhīk chhe.
“Ane vaḷī ā jīvno to evo swabhāv dekhāy chhe je, jyāre gṛuhasthāshrammā hoy tyāre sansārno tyāg karavo game ane jyāre tyāg kare chhe tyāre pāchhā sansār sambandhī sukhnā ghāṭ thayā kare. Evī rīte e jīvno avaḷo swabhāv jaṇāy chhe. Māṭe je Bhagwānnā draḍh āshrit hoy tene to evā avaḷā swabhāvno tyāg karīne ne potānā mannu gamatu sarve mūkīne Bhagwānne bhajavā ane Bhagwān vinā bījī sarve vāsanāne ṭāḷīne maravu te ja ṭhīk chhe. Ane jene Bhagwānmā atishay prīti na hoy tene to ātmaniṣhṭhā ja vichāre karīne draḍh karavī. Kem je, je Bhagwānnā bhakta hoy tene kā to ātmaniṣhṭhā draḍh joīe ne kā to Bhagwānne viṣhe atishay draḍh prīti joīe. Ane e be angmāthī jene eke angnī atishay draḍhatā na hoy tene to je ā satsangnā niyam chhe temā draḍhpaṇe karīne rahevu, to ja satsangī rahevāy; nahī to satsang thakī bahār paḍī javāy.
“Ane Bhagwānno je bhakta hoy tene to je je prakārnā dukh āve chhe te dukhnā denārā kāḷ, karma, māyā emāthī koī nathī; e to panḍe Bhagwān ja potānā bhaktanī dhīraj jovāne arthe dukhne prere chhe ane pachhī jem koīk puruṣh paḍadāmā rahīne jue, tem bhaktanī dhīrajne Bhagwān bhaktanā hṛudaymā rahīne joyā kare chhe. Paṇ kāḷ, karma, māyāno sho bhār chhe je, Bhagwānnā bhaktane pīḍī shake? E to Bhagwānnī ja ichchhā chhe, em jāṇīne Bhagwānno bhakta hoy tene magan rahevu.”
E vārtā sāmbhaḷīne Muktānand Swāmīe prashna pūchhyo je, “He Mahārāj! E traṇ je ang tame kahyā, te vāt to ati zīṇī chhe ne kaṭhaṇ chhe, te koīknā ja samajyāmā āve ne koīknā ja vartyāmā āve paṇ sarvene na āve. Ane ā satsangmā to lakṣhāvadhi manuṣhya chhe, te sarvene to ā vārtā samajavī kaṭhaṇ chhe. Māṭe te kem kare tyāre tenu rūḍu thāy?” Pachhī Shrījī Mahārāj bolyā je, “Te to e traṇ angvāḷā māhelo je haribhakta hoy teno dāsānudās thaīne tenī āgnāmā rahe, to te kāī na samajato hoy to paṇ e chhatī dehe ja Bhagwānno pārṣhad thaī rahyo chhe ne kṛutārth thaī rahyo chhe. Ane ā sansārne viṣhe Bhagwān ne Bhagwānnā bhaktano to mahimā atishay moṭo chhe, te game tevo pāmar ne patit jīv hoy paṇ Bhagwān ne Bhagwānnā bhaktane āshrit thāy to te jīv kṛutārth thaī jāy chhe; evo Bhagwān ne Bhagwānnā bhaktano mahimā chhe. Māṭe jene Bhagwānnā bhaktanī sevā prāpt thaī tene to nidhaḍak rahevu. Ane ā traṇ angnī je ame vārtā karī chhe, te bahudhā to ā Muktānand Swāmī sāru karī chhe. Ane Muktānand Swāmī upar amane ghaṇu het chhe ne emane sharīre mandvāḍ chhe. Te rakhe koī vātnī samajaṇmā khāmī rahī jāy nahī!156 Em jāṇīne ā vārtā karī chhe.” Pachhī Muktānand Swāmīe kahyu je, “He Mahārāj! Me paṇ jāṇyu chhe je, mārā sāru ja ā vārtā karī chhe.”
॥ Iti Vachanamrutam ॥ 62 ॥ 195 ॥
This Vachanamrut took place ago.
PĀDAṬĪPO
143. Bhāgwat: 10/29/36.
156. Ā Vachanāmṛut Muktānand Swāmī māṭe aṇasamajaṇ ṭāḷnāru banī rahelu. Tethī ja ā updesh bād Muktānand Swāmīe ek kīrtan lakhyu, jeno ullekh Guṇātītānand Swāmī potānī vātmā karatā kahe chhe:
“Mahārāj sāthe Muktānand Swāmīne das varṣh sudhī gnānno bhed rahyo hato. Pachhī Madhyanu Bāsaṭhmu, traṇ angnu Vachanāmṛut samajāvyu tyāre ‘Māro mat kahu te sāmbhaḷo...’ e kīrtan karyu...”
[Swāmīnī vāto: 14/199]
Ā kīrtan nīche pramāṇe chhe:
Māro mat kahu te sāmbhaḷo re Vraj vāsījī,
Tajo sādhanno ur āmaḷe ꠶ṭek
Guru sant te Harinu bhajan kare,
Je pragaṭ rūp Hari vichare ꠶Vraj 1
Chaitanya sam-rasmā bhed ghaṇā,
Parameshvar īshvar jīvataṇā ꠶Vraj 2
Anya jīva ne santmā bhed ghaṇo,
Jem gangodak madirātaṇo ꠶Vraj 3
Me līlā sundar pragaṭ karī,
Tene gāvī ati ānandbharī ꠶Vraj 4
Antakāḷe āvu dās kane,
Rath, ashva, vimān, vā santatane ꠶Vraj 5
Te līlā pūraṇ prītshu,
Ke’vī sāmbhaḷavī ras rītshu ꠶Vraj 6
Jo rahesho dāsnā dās thaī,
Sukh mānīsh bhakti karīsh saī ꠶Vraj 7
Mārā lokne mūrti māherī,
Chhe param satya guṇ bāherī ꠶Vraj 8
Ene asatya kahī je jāne chhe,
Tene jam ūndhe shire tāṇe chhe ꠶Vraj 9
Māru dhāryu asatya satya thāy chhe,
Samartha karī guṇaḍā gavāya chhe ꠶Vraj 10
Hu sadā rahu satsangmā,
Hu rāchu tehnā rangmā ꠶Vraj 11
Satsang tajī je jāya chhe,
Te jamnā kinkar thāya chhe ꠶Vraj 12
Mārī dṛuṣhṭie jagat upaje shame,
Thaī rūp anek māyā rame ꠶Vraj 13
Hu rahu brahmānḍmā rūp dharī,
Nṛup, jogī, viprane anusarī ꠶Vraj 14
Evo māro mat je jāṇashe,
Muktānand mahāsukh māṇashe ꠶Vraj 15