share

॥ શ્રી સ્વામિનારાયણો વિજયતે ॥

॥ THE VACHANAMRUT ॥

Spiritual Discourses

by Bhagwan Swaminarayan

Gadhada III 39

Vishalyakaraṇī Oṣhadhinu

Samvat 1886nā Āṣhāḍh vadi 10 Dashamīne divas Shrījī Mahārāj Shrī Gaḍhaḍā madhye Dādā Khācharnā darabārmā ugamṇe dvār oraḍānī osarīe virājmān hatā ne sarva shvet vastra dhāraṇ karyā hatā ne potānā mukhārvindnī āgaḷ Paramhansa tathā desh-deshnā haribhaktanī sabhā bharāīne beṭhī hatī.

Pachhī Shrījī Mahārāje sarva Paramhansa tathā sarva satsangī āgaḷ vārtā karī je, “Bhagwānnī māyā te kaī chhe? To ‘dehne viṣhe ahambuddhi ne deh sambandhī padārthne viṣhe mamatvabuddhi’ e ja māyā chhe, te e māyāne ṭāḷavī. Ane e māyāne jeṇe ṭāḷī te māyāne taryo kahevāy. Ane ‘e māyāne ṭāḷīne Bhagwānmā prīti karavī,’ eṭalo sarva shāstrano siddhānt chhe. Tene āj samajo ke ghaṇe divase karīne samajo.67 Ane Hanumān, Nārad, Prahlād e je moṭā moṭā Bhagwānnā bhakta temaṇe paṇ68 Bhagwān pāse em ja māgyu chhe je, ‘Aham-mamatvarūp māyā thakī rakṣhā karajyo69 ane tamāre viṣhe prīti thajyo, ane e māyāne taryā hoy ne tamāre viṣhe prītivāḷā hoy evā je sādhu teno sang thajyo ane sādhune viṣhe het ne mamatva thajyo.’ Māṭe āpaṇe paṇ em karavu ne em māgavu ane eno shravaṇ, manan, nididhyās karavo.

“Ane Bhagwānno je bhakta hoy, tene ātmaniṣhṭhānu baḷ tathā Bhagwānnā māhātmyanu baḷ e be baḷ joīe. Te ātmaniṣhṭhā te shu? To potānā ātmāne dehthī pṛuthak jāṇavo. Ane sādhu bheḷā rahetā hoīe temā paraspar koīk nimitte bolāchālī thāy tathā koīk jātno aham-mamatva thāy tathā mān, krodh, svād, lobh, kām, matsar, īrṣhyā e ādik avaguṇnī pravṛutti thāy tyāre jo ātmā potāne na jāṇatā hoīe to sādhuno avaguṇ āve, temāthī enu bahu bhūnḍu thāy; māṭe potāne dehthī pṛuthak ātmā jāṇavo. Ane te ātmā chhe te brāhmaṇ nathī, kṣhatriya nathī, kaṇabī nathī, koīno dīkaro nathī, koīno bāp nathī, enī koī jāt nathī, nāt nathī, evo chhe. Ane e ātmā to sūrya tathā agni jevo tejasvī chhe ne jāṇpaṇe yukta chhe. Ane te agninī jvāḷā tathā sūryanā kiraṇ te to jaḍ chhe.82 Kem je, tene āngaḷī aḍāḍīe to khase nahī ane kīḍī hoy ne tene āngaḷī aḍāḍīe to khasīne avaḷī chāle; māṭe ātmā te jāṇpaṇe yukta chhe. Ane ene sūrya, agni jevo kahīe chhīe te to eno ākār evo tejasvī chhe te māṭe kahīe chhīe. Ane e ātmā anek yonine83 pāmyo chhe. Ane em kahevāy chhe je, ‘Jeṭalu samudranu pāṇī chhe teṭalu e jīv potānī mātānu dūdh dhāvyo chhe.’ Ane tyā tyā anek prakāre marāṇo chhe to paṇ maryo nathī, jevo chhe tevo ne tevo ja chhe. Ane e agnān-avasthāmā potāne dehrūpe mānato hato tyāre paṇ na maryo, to have āpaṇe enu gnān thayu tyāre to e kem marashe? Evo je ātmā tene potānu swarūp mānavu.

“Ane Bhagwānnu māhātmya kem jāṇavu? To Bhagwān chhe te anek brahmānḍnā rājādhirāj chhe ane je brahmānḍnā e rājā chhe te brahmānḍnī paṇ gaṇatī nathī. Te kahyu chhe je, ‘Dyupataya ev te na yayurantamanantatayā tvamapi yadantarāṇḍanichayā nanu sāvaraṇāhā |’70 Ane te ek ek brahmānḍmā Brahmā, Viṣhṇu, Shiv hoy tathā sāt dvīp, sāt samudra, Meru, Lokālok ādik parvat teṇe yukta pṛuthvīnī rachanā hoy tathā chaud loknī rachanā hoy tathā aṣhṭ āvaraṇnī rachanā hoy ityādik sāmagrīe sahit je anek brahmānḍ tenā rājā Bhagwān chhe. Ane jem ā pṛuthvīno chakravartī rājā hoy ne te rājānā je gāmaḍā te to gaṇāy evā hoy to paṇ tenī keṭalī moṭyap jāṇyāmā āve chhe! Ane Bhagwānne to evā brahmānḍnī paṇ gaṇatī nathī, māṭe Bhagwānnī to bahu ja moṭyap chhe. Ane te brahmānḍne viṣhe ā jīv chhe te Bhagwānnī āgaḷ shā lekhāmā chhe? Kāī nathī, ati tuchchha chhe. Ane te Bhagwāne e brahmānḍne viṣhe panch-viṣhay sambandhī sukh jīvone āpyu chhe te sukh kevu chhe? To e sukhne sāru keṭalāk potānā māthā kapāve chhe evu mahādurlabh jevu jaṇāy chhe. Tyāre potānī mūrtimā tathā potānā dhāmmā je sukh chhe te to bahu bhāre chhe. Ane prākṛut viṣhay-sukh chhe te to anya padārthne āsharīne rahyu chhe tathā pṛuthak pṛuthak chhe; ane je Bhagwān chhe te to sarve sukhmātranā rāshi chhe. Ne Bhagwān sambandhī je sukh chhe te avināshī chhe ne mahā-alaukik chhe. Ane jem koīk bhāre dhanāḍhya gṛuhasth hoy te potānā gharmā anek prakārnā bhojan jamato hoy ne te jamīne uchchhiṣhṭ kāīk baṭaku roṭalo vadhe te kūtarāne nākhe tyāre te atishay tuchchha kahevāy ne pote jamato hoy te mahāsukhmay kahevāy; tem Bhagwāne brahmānḍne viṣhe anek jīvone panch-viṣhay sambandhī sukh āpyu chhe te to kūtarāne nākhyo je baṭaku roṭalo tenī peṭhe ati tuchchha chhe ne potāne viṣhe je sukh chhe te to mahāmoṭu chhe. Ane vaḷī suṣhupti avasthāne viṣhe e jīvne Bhagwān moṭu sukh pamāḍe chhe, te game tevī vedanā thaī hoy ne suṣhuptimā jāy tyāre sukhiyo thaī jāy chhe. Ane vaḷī e Bhagwānnā charaṇkamaḷnī rajne Brahmā, Shiv, Lakṣhmījī, Rādhājī, Nārad, Shuk, Sanakādik, Nav Yogeshvar evā evā moṭā chhe te paṇ potānā mastak upar chaḍhāve chhe ne mānne mūkīne e Bhagwānnī nirantar bhakti karyā kare chhe. Ane vaḷī e Bhagwāne jagatmā vichitra sṛuṣhṭi kevī karī chhe ne temā kevu ḍahāpaṇ karyu chhe je, juo ne, māṇasmāthī māṇas thāy chhe, pashumāthī pashu thāy chhe, zāḍmāthī zāḍ thāy chhe, kīḍāmāthī kīḍo thāy chhe. Ane māṇasnā angmāthī koīk angno bhang thaī gayo hoy ne game tevo ḍāhyo hoy to paṇ te angne tevu ne tevu karavāne samarth koī rīte na ja thāy; ityādik anek kaḷā Bhagwānmā rahī chhe. Evī rīte Bhagwānnu māhātmya jāṇīne tathā Bhagwānne sukhmaymūrti jāṇīne bījā sarva padārthmā vairāgya thāy chhe ne ek Bhagwānmā ja prīti thāy chhe.

“Ane evī rīte pratham kahyu je potānā jīvātmānu gnān tathā Bhagwānnā māhātmyanu gnān e be jene siddha thayā hoy ne te jo game tevā panch-viṣhay sambandhī sukhmā kadāchit bandhāī gayo hoy to paṇ temā bandhāī rahe nahī, tene toḍīne nīkaḷe ja rahe chhe; ane je viṣhaynā sukhno tyāg karīne vartato hoy ne te na bandhāy emā te shu kahevu? Māṭe e be prakārnā gnānne sāmbhaḷīne eno potānā manmā veg lagāḍī devo. Jem koīk shūrvīr ne ākaro māṇas hoy ne teno koīk pratipakṣhī hoy, teṇe teno bāp mārī nākhyo hoy to tene tenī bahu dāzya thāy ne te dāzya thatī hoy ne vaḷī teno dīkaro mārī nākhe ne vaḷī bhāīne mārī nākhe ne vaḷī bāyaḍīne laī jāy ne vaḷī māne laīne Musalmānne āpe ne vaḷī gām-garās zūnṭī le, evī rīte jem jem eno parābhav kare tem tem ene bahu manmā dāzya thāy ne jāgrat-swapnamā sarvakāḷe ene e vātno ja āloch rahe. Tem jene ā be vātno nirantar āloch rahe tyāre ene e gnān siddha thāy ane ene game tevo āpatkāḷ paḍe to tene viṣhe enī sahāy kare. Ane jem vishalyakaraṇī oṣhadhi lāvīne Hanumānjīe Rāmchandrane pivāḍī84 tyāre je dehmā shalya lāgyā hatā te sarve enī meḷe dehthī bāher nīkaḷī gayā; tem jene ā be vāt manmā lāgī gaī hoy tene indriyone viṣhay-bhognī ichchhā rahī chhe e shalya chhe te sarva nīkaḷī jāy; kahetā viṣhay-bhogmāthī enī indriyonī vṛutti nīkaḷīne ek Bhagwānmā vaḷage. Ane satsangī paṇ ene ja kahīe; kem je, satyarūp evo je potāno ātmā tathā satyarūp evā je Bhagwān teno jene āvī rīte sang thayo tene satsangī kahīe. Ane ā be prakāre je vārtā chhe tene daivī jīv sāmbhaḷe tyāre tenā hṛudaymā lāgīne rag-ragmā pravartī jāy ane je āsurī jīv hoy ne te sāmbhaḷe tyāre tene to kānthī bāher ja nīkaḷī jāy paṇ hṛudaymā ūtare nahī. Jem shvān hoy ne te khīr khāy te tenā peṭmā rahe ja nahī, vaman thaī jāy. Ne khīr jevu kāī bhojan saras na kahevāy, to paṇ te shvānnā peṭmā rahīne rag-ragmā pravarte nahī; ne te khīrne māṇas khāy tyāre tene peṭmā rahe ne rag-ragmā pravarte ne bahu sukh thāy. Tem shvān jevo je āsurī jīv tenā hṛudaymā to ā vāt pese ja nahī ne māṇas jevo je daivī jīv tenā hṛudaymā ūtare ne rag-ragmā vyāpī jāy.

“Ane vaḷī je Bhagwān chhe te jevā to e ek ja chhe ane Bhagwānne bhajī bhajīne ghaṇāk Bhagwānnā sādharmyapaṇāne pāmyā chhe,85 to paṇ te Bhagwān jevā to thatā ja nathī. Ane jo e Bhagwān jevā ja thāy to to Bhagwān ghaṇāk thāy, tyāre to jagatnī sthiti te ek jātnī ja na rahe. Kem je, ek Bhagwān kaheshe, hu jagatnī utpatti karīsh ne bījo kaheshe, hu jagatno pralay karīsh; ane vaḷī ek Bhagwān kaheshe, hu varasād karīsh ne bījo kaheshe, hu nahī karu; ne ek kaheshe, hu māṇasnā dharma pashumā karīsh ane bījo kaheshe, hu pashunā dharma māṇasmā karīsh; evī rīte sthiti na rahe. Ane ā to juo ne, jagatmā kevī rīte barābar adal pramāṇe sarvatra kriyānī pravṛutti thāy chhe paṇ talbhār paṇ fer paḍato nathī! Māṭe sarva kriyānā pravartāvanārā ne sarvanā Swāmī ek ja Bhagwān chhe. Tathā Bhagwān sangāthe bījāne dāv bandhāy em paṇ jaṇātu nathī. Māṭe Bhagwān te ek ja chhe paṇ bījo e jevo thato nathī. Ane ā sarve vāt karī te thoḍīk chhe paṇ emā sarve vāt āvī gaī. Ane ā vātnu je rahasya chhe te je ḍāhyo hoy tene samajāy paṇ bījāne samajāy nahī. Ane āṭalī vāt samajīne jeṇe draḍh karī tene sarve vāt sanpūrṇa thaī, ene kāī karavu bākī na rahyu. Ane āvī rīte je ame vāt karī tene sāmbhaḷīne ne te vātnī je Bhagwānnā bhaktane draḍhatā hoy teno sang rākhavo, to ene ā vārtānī divase divase draḍhatā thatī jāy. Ane ā vāt ame karīe chhīe te kāī buddhinī kalpanāe nathī karatā tathā siddhāī jaṇāvavā sāru nathī karatā; ā to amārī ajamāvel vāt chhe ne jem ame vartīe chhīe tem vāt karīe chhīe. Kem je, amāre strī-dhanādik padārthno bhāre yog chhe tathā panch-viṣhayno bhāre yog chhe tathā Surat, Amdāvād, Vaḍodare, Vartāle jaīe chhīe tyāre hajāro māṇas bhegā thāy chhe ne te māne chhe tathā vājate-gājate ati sanmān karīne padharāve chhe tathā tyā tyā bhāre bhāre jāyagāo joyāmā āve chhe tathā bhāre vastra-vāhanādikno yog thāy chhe; e sarve chhe tathāpi potānā ātmā sāmī draṣhṭi karīe chhīe tathā Bhagwānnā māhātmya sāmī draṣhṭi karīe chhīe tyāre e sarvenu ati tuchchhapaṇu thaī jāy chhe ne emā koī ṭhekāṇe bandhāī javātu nathī ne pūrva dehnī jem vismṛuti chhe tem e sarvenī vismṛuti thaī jāy chhe. Māṭe e be vāt amāre siddha thaī chhe te sāru em amāre vartāy chhe. Ane bījo paṇ jo e be vātne siddha kare to tene kadāchit evo koīk yog thaī jāy to paṇ ene em vartāy; māṭe ā vāt avashya samajavānī chhe.” Evī rīte Shrījī Mahārāje kṛupā karīne bījāne samajāvavā sāru potānu vartan laīne vārtā karī ne pote to sākṣhāt Shrī Puruṣhottam Nārāyaṇ chhe.

॥ Iti Vachanamrutam ॥ 39 ॥ 262 ॥

* * *

This Vachanamrut took place ago.


PĀDAṬĪPO

67. Paṇ samajīne je bhakta evī rīte karashe te ja sukhī thashe, bījo sukhī thashe nahi.

68. Aham-mamatvarūp māyāno tyāg karīne Bhagwānmā draḍh prīti karī chhe ane.

69. Hanumānjīe Shrī Rāmchandrajī pāse prārthanā dvārā māgel varadān (Vālmīki Rāmāyaṇ, Uttarkānḍ: 39/15-16); Nāradjīe Nṛusinha Bhagwān pāse karel prārthanā (Bhāgwat: 5/19/15); Prahlādjīe Nṛusinha Bhagwān pāse māgel varadān (Bhāgwat: 7/10/2-10)no sārānsh ahī Shrījī Mahārāj kahe chhe.

70. Arth: Brahmādi devo paṇ tamārā mahimānā pārne pāmatā nathī, kem ke tamāro mahimā apār chhe. Vadhāre to shu kahie! Tame paṇ tamārā mahimānā pārne pāmatā nathī. Jenā ek ek rom-chhidramā āṭh āvaraṇe sahit anek brahmānḍo ūḍatā fare chhe tevā tame chho. (Bhāgwat: 10/87/41).

82. Prakāshanā mūḷ srotamāthī vahī āvatā kiraṇo sajīv hovā joīe ke nahī? Nahī to tenī swatantra gati hoy ja kevī rīte? Āvo prashna moṭā bhāge to sāmānya māṇasone ūṭhe paṇ nahī, paṇ vignānīo enī pāchhaḷ manḍī paḍyā hatā. Ākhare 1919mā Einsteinnā siddhāntomā sābit thayu ke prakāshnā kiraṇo jaḍ chhe. Ā sanshodhanno sār Shrī Hari barābar tenā 90 varṣha pahelā kahī batāve chhe: “Ane agninī jvāḷā tathā sūryanā kiraṇ te to jaḍ chhe, kem ke tene āngaḷī aḍāḍīe to khase nahī ne kīḍī hoy tene āngaḷī aḍāḍīe to khasīne avaḷī chāle.” Sūryanā prakāsh āgaḷ hāth rākhīne laī laīe, to te tenī dishā nathī badalī deto paṇ kīḍīne aḍīe to te tenī dishā badalī nākhe chhe.

83. Ahī yoni eṭale dev, bhūt, manuṣhya, pashu, pakṣhī, vanaspati vagere chorāsī lākh yoni, je ā pramāṇe chhe:

  • 21 lākh jarāyuj - garbhamāthī janmelu

  • 21 lākh anḍaj - īnḍāmāthī janmelu

  • 21 lākh svedaj - parsevāmāthī janmelu

  • 21 lākh udbhijja - jamīn ke bījmāthī janmelu

[Garud Puran: 2/12/2, 3]

84. Rāvaṇ sāme yuddha vakhate Rāvaṇ-putra Indrajitnā brahmāstranā prayogathī Shrī Rām, Lakṣhmaṇ sahit anek vānar yoddhāo mūrchhit thayā tyāre Jāmbavānnā ādeshthī Hanumānjī Himālaymā āvelā parvat parthī auṣhadhi levā gayā. Parvat par pahochyā tyāre auṣhadhio adṛushya thaī gaī. Āthī Hanumānjī ākho parvat ja laī āvyā. Temā chār mukhya auṣhadhi hatī. (1) mṛut-sanjīvanī (2) vishalyakaraṇī (3) suvarṇakaraṇī (4) sandhānī. Tenī sugandha dvārā Shrī Rām, Lakṣhmaṇ sahit tamām vānar yoddhāo swastha thaī gayā.

[Vālmīki Rāmāyaṇ, Yuddhakānḍ: 72-74]

85. Ahī “Bhagwānnā sādharmyapaṇāne pāmavu eṭale Akṣharbrahmanā sādharmyane pāmavu evu tātparya samajavu.

Samajūtī: Shrījī Mahārājnā siddhānt anusār koī paṇ bhakta Bhagwān thaī shakato nathī. (Kāriyāṇī 8, Kāriyāṇī 10, Loyā 4, Loyā 13; Gaḍhaḍā Madhya 67) kāraṇ ke Bhagwān ek ja chhe ane ek ja rahe chhe. (Loyā 4, 13; Antya 30, 39) tethī “Bhagwānnā sādharmyapaṇāne pāmavu” eṭale Bhagwānnā keṭalāk guṇ-sāmarthyane pāmavu. Jem ke Bhagwān jem divya chhe, māyik bhāvothī levātā nathī, temane shubh-ashubh karmonu bandhan thatu nathī; tem te bhakta paṇ divya thaī jāy chhe, eṭale emane paṇ māyik bhāv ke shubh-ashubh karmonu bandhan nathī. Bhakta paṇ kāḷ, karma ane māyāthī rahit thāy chhe. (Gaḍhaḍā Pratham 62; Sārangpur 11; Gaḍhaḍā Madhya 66)

Taduparānt bhakta Bhagwānnā satya-shauchādik kalyāṇkārī guṇo prāpta kare chhe. (Gaḍhaḍā Pratham 77; Gaḍhaḍā Madhya 67) tem chhatā bhakta kyārey paṇ Bhagwānnu sampūrṇa sādharmya arthāt badhā ja guṇ-aishvarya pāmī shakato nathī. Kāraṇ ke Bhagwānnu kartum-akartum-anyathākartum sāmarthya, jagatnu sarva-kartā-hartāpaṇu ane niyantāpaṇu vagere guṇo bhaktamā āvatā nathī. Tethī ja to Bhagwān ane bhakta vachche Swāmī-sevakpaṇu hammeshā rahe ja chhe. (Sārangpur 10; Kāriyāṇī 10; Loyā 13; Gaḍhaḍā Madhya 60; Gaḍhaḍā Antya 30)

Jo bhakta “Bhagwānnā sādharmyapaṇāne pāme” eno arth evo karīe ke bhakta Bhagwān jevo ja thāy chhe, to pachhī e bhakta sevā-bhakti-upāsanā konī kare? Tethī ahī Bhagwānnu sādharmya eṭale Akṣharbrahmanu sādharmya samajavu joīe, kāraṇ ke Shrījī Mahārāj kahe chhe ke Parabrahmanī Swāmī-sevakpaṇe bhakti-upāsanā karavā māṭe Akṣharbrahmanā sādharmyane pāmavu anivārya chhe. (Loyā 7, 12; Gaḍhaḍā Madhya 3) Jyāre te bhakta Akṣharbrahmanā sādharmyane pāme chhe (arthāt brahmarūp thāy chhe) tyāre ja tenāmā uparokta varṇavelā Parabrahmanā guṇo āve chhe. Māṭe ahī Akṣharbrahmanā sādharmyane pāmavānu tātparya chhe.

vaḷī, “Bhakta Bhagwānnā sādharmyapaṇāne pāme chhe” enā tātparyārthamā ja arthāt enā paryāya tarīke Vachanāmṛut Gaḍhaḍā Pratham 64mā “brahmabhāvne pāme chhe” em kahyu chhe ane Vachanāmṛut Gaḍhaḍā Madhya 67mā “brahmarūp thāy chhe” em kahyu chhe. Tethī nishchit thāy chhe ke “Bhagwānnā sādharmyapaṇāne pāmavu” eṭale Akṣharbrahmanā sādharmyane pāmavu.

Shāstrījī Mahārāj ā viṣhe samajāvatā kahe chhe: “Satpuruṣhnā prasangthī, Akṣharnu sādharmyapaṇu pamāy chhe ane tyāre indriyo, antahkaraṇnā bhāv ṭaḷī jāy chhe ane Puruṣhottamno nishchay thāy chhe, parantu Puruṣhottamnu sādharmyapaṇu to pamātu ja nathī. Akṣharnā sādharmyapaṇāne pāmyā evā anant koṭi mukta Akṣhardhāmne viṣhe Puruṣhottamnā dāsbhāve varte chhe. Temanā indriyo, antahkaraṇ Bhagwānne ākāre thāy chhe, eṭale Bhagwānnā bhāvne pāme chhe, divya thāy chhe. E bhāv Kāriyāṇīnā pahelā Vachanāmṛutmā chhe, paṇ Bhagwānrūp thatā nathī. Bhagwānne jevā jāṇe tevo pote thāy chhe ane chhatā Bhagwān to apār ne apār ja rahe chhe.”

[Brahmaswarūp Shāstrījī Mahārāj: 2/302]

Ā rīte “Bhagwānnā sādharmyapaṇāne pāmavu” eṭale Akṣharbrahmanā sādharmyane pāmavu evu tātparya ahī samajavu.

SELECTION
Prakaran Gaḍhaḍā Pratham (78) Sārangpur (18) Kāriyāṇi (12) Loyā (18) Panchāḷā (7) Gaḍhaḍā Madhya (67) Vartāl (20) Amdāvād (3) Gaḍhaḍā Antya (39) Bhūgoḷ-Khagoḷnu Vachanāmṛut Vadhārānā (11)

Type: Keywords Exact phrase