॥ શ્રી સ્વામિનારાયણો વિજયતે ॥
ભગવાન સ્વામિનારાયણનાં
॥ વચનામૃત ॥
ભરતજી
શાસ્ત્રોમાં આવતાં પાત્રો
પ્રિયવ્રત વંશના ઋષભદેવ અને જયંતીના સો પુત્રોમાંનો મોટો પુત્ર એટલે ભરત. તે વિશ્વરૂપ રાજાની પુત્રી પંચજનીને પરણ્યા. તેથી તેને સુમતિ, રાષ્ટ્રભૃત, સુદર્શન, આવરણ અને ધૂમ્રકેતુ એ પાંચ દીકરા થયા. ભરત પરાક્રમી હોવાથી તેના નામ ઉપરથી આ દેશનું નામ ભારતવર્ષ પડેલું છે. તેણે ઉત્તમ પ્રકારે પ્રજાનું પાલન કર્યું. અનેક પ્રકારના યજ્ઞો કર્યા. આ ભરત રાજા એક કરોડ વર્ષ રાજ્ય કરી પુલહ ઋષિના આશ્રમમાં ગંડકી નદીને તીરે તપ કરવા ગયા, પણ દૈવગતિને બળે હરણના બચ્ચામાં મમતા રહી જવાથી તેને મૃગયોનિ પ્રાપ્ત થઈ. ત્યાર પછી જડભરત નામના દેહમાં જ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું.
સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયની માન્યતા પ્રમાણે ભરતજીના દેહત્યાગ બાદ ત્રીજા જન્મે નિષ્કુળાનંદ સ્વામીરૂપે અવતર્યા ત્યારે તેમનું આત્યંતિક કલ્યાણ થયું.
ભગવાન સ્વામિનારાયણે વચનામૃત ગઢડા અંત્ય ૧૭માં ભરતજીનું આખ્યાન સંભળાવીને બોધ આપ્યો છે: “અનંત પ્રકારનાં પાપ છે પણ તે સર્વ પાપ થકી ભગવાનના ભક્તને ભગવાન વિના બીજે ઠેકાણે જે હેત કરવું તે અતિ મોટું પાપ છે.”
Bharatji
People in Shastras
Bharatji was the eldest son of Rushabhdev (a descendant of Priyavrat) and Jayanti. He married Panchjani, daughter of King Vishwarup. They had five children: Sumati, Rashtrabhrut, Sudarshan, Avaran, and Dhumraketu. Bharatji was a heroic prince; hence, the country was named Bharatvarsh after him. He cared for his subjects and performed many sacrificial yagnas. He lived 10 millions years and sought solitude in the hermitage of Pulah Rushi (Pulhāshram), on the banks of Gandaki River, to perform austerities. However, he developed intense affection for a baby deer and reincarnated as a deer in his next life. He retained memory of his previous life; therefore, when he was reborn as Jad Bharat, he remained aloof from his relatives, lest he become attached to them.
As according to the beliefs of the Swaminarayan Sampraday, Bharatji’s third birth was as Nishkulanand Swami for his ultimate kalyān.
Bhagwan Swaminarayan narrated the story Bharatji in Vachanamrut Gadhada III-17, saying that having affection for anything other than God is a sin.
આ પાત્ર નિચેના વચનામૃતોમાં આવે છે.