વૃત્તિવિવાહ
પદ ૧
રાગ: ધોળ (‘કુંદનપુર વિવા’ રચ્યો’ – એ ઢાળ)
લાગું પાયે પરબ્રહ્મને, સોયે સદ્ગુરુ શ્યામ ॥
સંતવેષે શ્રીહરિ, એક રૂપ ને ત્રય1 નામ ॥ ૧ ॥
મંગળ ઇચ્છે જો મનમાં, તો સોંપે શરણે શીશ ॥
અખંડ સુખને પામવા, ગાઉં ગુણ હરિના હમિશ ॥ ૨ ॥
વિવા’ તે નામે વધામણું, માંહી વર કન્યાની વાત ॥
વૃત્તિ તે નામ વનિતા, વર શ્રીહરિ સાક્ષાત ॥ ૩ ॥
વરે વર્યાની ઇચ્છા કરી, સોંપ્યું શ્રીફળ બૃહદવૈરાગ્ય2 ॥
ઓઢી છે અવલ3 ઘાટડી,4 મારા સ્વામી તણો જે સુવાગ5 ॥ ૪ ॥
સ્વાગણ થઈ છે સુંદરી, પામી અખંડ એવાતણ6 ॥
આવો સખી સરવે મળી, ગાઈએ ગોવિંદજીના ગુણ ॥ ૫ ॥
ધન્ય ધન્ય જન્મ માહેરો, થયું સગપણ શ્યામને સાથ ॥
ઇચ્છા તે વર મુજને મળ્યો, નિષ્કુળાનંદનો નાથ ॥ ૬ ॥
પદ ૨
રાગ: ધોળ (‘સજનીને સુપના અંતર લાધું રે’ – એ ઢાળ)
ઇચ્છ્યા અલબેલો વર મળિયા રે,
ભય તો ભવસાગરના ટળિયા રે;
અતિ એક અમૂલ્ય ઘાટડી રે,
તે તો અમને અલબેલે જો ઓઢાડી રે. ॥ ૧ ॥
ઘાટડી તો ઘણી મૂલી કે’વાય રે,
તે તો અબળા વિના ન ઓઢાય રે;
ઘાટડી તો શુકદેવે શોભાડી રે,
ઓઢીને ઋષભદેવે દેખાડી રે. ॥ ૨ ॥
ઘાટડી તો ઓઢી છે પ્રહલાદે રે,
ઓઢી બીજે અનેક જને આદે7 રે;
ઘાટડી તો ઓઢી છે ગોપીચંદે રે,
ઘાટડી તો ઓઢી છે શાહા બાજન્દે રે. ॥ ૩ ॥
ઘાટડી તો ભરથરીને ઘણી ભાવી રે,
ઘાટડી તો કદરજે શોભાવી રે;
કંઈક તો વણ ઓઢ્યે ફરે ફૂલ્યા રે,
નિષ્કુળાનંદ કહે તે તો ભૂલ્યા રે. ॥ ૪ ॥
પદ ૩
રાગ: ધોળ (‘લાગી રે લાગી લગની રૂપાળા આ લાલની રે’ – એ ઢાળ)
શોભે છે સારી શ્યામ સલુણા વરની ચુંદડી રે,
ચુંદડી રંગે દીસે છે રૂપાળી રે... શોભે꠶ ॥ ૧ ॥
ચુંદડી રંગે તે મોહ્યા મોટા મુનિ રે,
દેખી અંક8 અલૌકી અનુપ રે... શોભે꠶ ॥ ૨ ॥
ચુંદડી ભવ બ્રહ્માને ભાવી ઘણું રે,
ચુંદડી સરાયે સુર નર ભૂપ રે... શોભે꠶ ॥ ૩ ॥
ચુંદડી નયણા ભરીને નીરખી નારદે રે,
સનકાદિકે કર્યો સતકાર રે... શોભે꠶ ॥ ૪ ॥
ચુંદડી વલ્લભ9 ઘણી છે વ્યાસને રે,
વાલમિકે વખાણી વારમવાર રે... શોભે꠶ ॥ ૫ ॥
ચુંદડી શેષ વખાણે શારદા રે,
નવ પામે તે પોતનો10 પાર રે... શોભે꠶ ॥ ૬ ॥
ચુંદડી અંતર પ્રીતે જે ઓઢશે રે,
તેને સ્વપને નહિ ગમે સંસાર રે... શોભે꠶ ॥ ૭ ॥
ચુંદડી સારી સોયામણી રે,
કર્યાં અનેક જનના જો કાજ રે... શોભે꠶ ॥ ૮ ॥
મળ્યા નિષ્કુળાનંદનો નાથજી રે,
દયા કરીને આપી અમને આજ રે... શોભે꠶ ॥ ૯ ॥
પદ ૪
રાગ: ધોળ (‘વર લાડીલો આવ્યા તોરણે’ – એ ઢાળ)
ધન્ય ધન્ય દિન રળિયામણો, ધન્ય અવસર આજ રે;
લગન લાડીલી મોકલે, વે’લા આવો મહારાજ રે. ॥ ૧ ॥
વા’લાજી વિલંબ ન કિજિયે રે, દિજે દરશન દાન રે;
ભૂધર તમને ભેટતાં, વળે11 અમારા વાન રે. મન રે ॥ ૨ ॥
ઇચ્છે છે મળવા, નયણા જોવાને નાથ રે;
શ્રવણ ઇચ્છે છે સુણવા, વા’લા મુખની વાત રે. ॥ ૩ ॥
સર્વે અંગે સ્વામી તમને, સ્પરશી પાવન કરું રે;
પિયુજી વેલેરા પધારજો, આવો અંક12 જ ભરું રે. ॥ ૪ ॥
અવગુણ મારા અનેક છે, રખે તે સામું જોતા રે;
અધમઉદ્ધારણ બિરુદ છે, રખે તે તમે ખોતા રે. ॥ ૫ ॥
બિરુદ સામુ જોઈ શ્યામળા, કરજ્યો અમારાં કાજ રે;
શું કહીને સંભળાવીએ, સર્વે જાણો મહારાજ રે. ॥ ૬ ॥
થોડે લખ્યે ઘણું જાણજ્યો, દયા કરજો દયાળુ રે;
જેમ જાણો તેમ જાણજ્યો, છૈયે તમારા પાળુ13 રે. ॥ ૭ ॥
છોડતાં છેક છૂટો નહિ, તે કેમ છાંડો મહારાજ રે;
નિષ્કુળાનંદના નાથજી, બાંય ગ્રહ્યાની લાજ રે. ॥ ૮ ॥
પદ ૫
રાગ: ધોળ (‘પીઠી ચોળો પીઠી ચોળો પિતરાણી રે’ – એ ઢાળ)
શુદ્ધ વિચારથી સાબદા થાઓ રે,
ચલી14 ચાલીને ચિદાકાશમાં15 જાઓ રે;
જિયાં રે વસે છે જદુપતિ નાથ રે,
કે’જ્યો જઈ વિનતિ જોડી બેઉ હાથ રે. ॥ ૧ ॥
વે’લા પધારે હો વિશ્વાધાર રે,
વાટ કોઈ જુવે છે વિરહવતી નાર રે;
સર્વે સખાને તે તેડજ્યો સાથ રે,
ઓપે16 આંગણિયું અમારું હો નાથ રે. ॥ ૨ ॥
મારાં કુટુંબી બો’ળા છે બહુ રે,
હાંસી જો કરવા આવશે સહુ રે;
તે તો તમ થકી પામશે હાર રે,
લવલવ કરતાં રહેશે નરનાર રે. ॥ ૩ ॥
એક અમે તમે અંક જ ભરશું રે,
મનના મનોરથ પૂરા કરશું રે;
સુખનો સમાજ સંગે લાવજ્યો રે,
નિષ્કુળાનંદના સ્વામી આવજ્યો રે. ॥ ૪ ॥
પદ ૬
રાગ: ધોળ (‘મારી સાર લેજ્યો અવિનાશી રે’ – એ ઢાળ)
જઈ કહી વિનતિ વિચારે રે,
સુણી સર્વે સુંદરવર તે વારે રે;
કીધું છે કાંઈ જાદવકુળમાં જાણ રે,
વાજે છે અનહદ17 નાદ નિશાણ18 રે. ॥ ૧ ॥
માનિની તે મળીને મંગળ ગાય રે,
ઉછરંગ19 આનંદ અંગે ન માય રે;
આવી સર્વે મળ્યો સખાનો જો સાથ રે,
આજ્ઞા તેને આપે અનાથનો નાથ રે. ॥ ૨ ॥
સજ્જ સર્વે થાઓ તે સખા સહિત રે,
જાવું છે જાનમાં કરવી છે જિત રે;
કોઈ જો મ આવશો કાયર કાચા રે,
દુઃખિયા દુર્બળ વળજ્યો પાછા રે. ॥ ૩ ॥
બુઢા ને બાળક રહેજ્યો બેસી રે,
દુર્મતિ દેખીને કરશે હાંસી રે;
જન બીજા અનેક મળીને જોશે રે,
દુરમતિ વણ વાંકે વગોશે રે. ॥ ૪ ॥
આપણ સહુ આનંદ માંહી રહેજ્યો રે,
વચન તે કોઈને કટુ20 મ કે’જ્યો રે;
આવજ્યો અજિત સર્વે અંગે રે,
નિષ્કુળાનંદના સ્વામીને સંગે રે. ॥ ૫ ॥
પદ ૭
રાગ: ધોળ (‘મારી સાર લેજ્યો અવિનાશી રે’ – એ ઢાળ)
સુણી સજ્જ થયો વૈરાગ, જેને તન મન ધનનો છે ત્યાગ ॥
આવ્યો સંતોષ મહા શૂરવીર, જેથી ધરે મુનિવર ધીર ॥ ૧ ॥
આવ્યો શીલ21 મહા જો સુભટ,22 જેથી પળાય કામના કોટ23 ॥
સજ્જ થઈ ક્ષમા અડીખંભ,24 જેથી ક્રોધ ન કરે આરંભ ॥ ૨ ॥
દયા દીસે છે દલની દયાળ, સર્વે જીવતણી પ્રતિપાળ ॥
ભક્તિ અદીનતા ધરી ધીર, માંહી જ્ઞાન વિજ્ઞાન ગંભીર ॥ ૩ ॥
સમદૃષ્ટિ સદા સુખકારી, એક આત્મા રહે ભાવ ધારી ॥
શુભ ગુણ વિવેક વિચાર, એવાં કે’તાં તે ના’વે પાર ॥ ૪ ॥
એક એક થકી છે અનુપ, સર્વે સંતને છે સુખરૂપ ॥
સર્વે મળીને શોભે છે જાન, માંહી વર દીસે કોડીલો કાન ॥ ૫ ॥
પછી આવ્યા છે પુરને પાસ, દેખી દુર્મતિ પામ્યા છે ત્રાસ ॥
એક કહે છે બુઢાને બાર, વર આવ્યા છે પુર મોઝાર ॥ ૬ ॥
ત્યારે કુબુદ્ધિ કરે છે વિચાર, નાસી નીસરો પુરની બાર ॥
હરિએ આવી કર્યો છે મુકામ, સર્વે ટાળ્યા અવિદ્યાના ઠામ ॥ ૭ ॥
હાર્યો અહંકાર થઈ છે હાર, ત્યારે વરે સજ્યો શણગાર ॥
વર સુંદરવર વનમાળી, કહે નિષ્કુળાનંદ નિહાળી ॥ ૮ ॥
પદ ૮
રાગ: ધોળ (‘દીવા કેરી સગ્ય પુન્યમ કેરો ચંદ વિ’વા કેરી વ્રધ કે વર આવી મળ્યા રે’ – એ ઢાળ)
વર નિરગુણ રે થયા સગુણ રૂપ, ઓપે છે અનુપ ભૂપોશિર ભૂપ,
જોઈ જન રૂપ કે નીરખે નાથને રે;
વર દીસે છે દિલના દયાળ,દીન પ્રતિપાળ ભૂપના ભૂપાળ,
કાળશિર કાળ સુખદાયી સાથમે રે. ॥ ૧ ॥
વરે પે’ર્યો છે સુંદર સુરવાળ, ઝગે25 જામાચાળ કંઠે મોતીમાળ,
દીસે છે વિશાળ કે ભલેરા26 ભાવની રે;
વરે પેર્યો છે જામો જરકશી, કમર લઈ કસી મુખે રહ્યા હસી,
જનમન વસી કે મૂરતિ માવની રે. ॥ ૨ ॥
વરને કરે શોભે વેઢ વીંટી, પોંચી પે’રી દીઠી કડે જોત્ય27 કોટી,
લીધી શોભા લૂંટી કે લોક ત્રણની રે;
સોના સાંકળાં શોભે સુચંગ,28 બાંયે બાજુબંધ કુંડળ ઉતંગ,29
અતિ શોભા અંગ કે અશરણશરણની રે. ॥ ૩ ॥
વરને શિરપર સોનેરી પાગ, શું કહે શેષનાગ કે’વા નહિ લાગ,
અમારા જો ભાગ્ય કે હેતે મળ્યા હરિ રે;
કેશર તિલક ભાલને વચ્ચ, પાઘડીને પેચ શોભે શિરપેચ,
લાગી છે લાલચ કે કલંગી કેવી ધરી રે. ॥ ૪ ॥
નખશિખ શોભા તે કહી ન જાય, કવિ કંઈ ગાય તે થાપ30 ન થાય,
મોટો છે મહિમાંય કે અકળ એ નાથ છે રે;
વરે કરમાં લીધી લાલ છડી, પાયે જો મોજડી મોતીએ તે જડી,
વર ઘોડે ચડી કે સંગે સખા સાથ છે રે. ॥ ૫ ॥
પરમહંસ બ્રહ્મરસના ભોગી, સંગે સાંખ્યયોગી અંતરે અરોગી,31
જે સંત સંયોગી કે સંગે સહજાનંદને રે;
નિષ્કુળાનંદના સ્વામીને જોઈ, મન રહ્યું મોઈ હૈયે સુખ હોઈ,
ભવદુઃખ ખોઈ કે પામ્યા આનંદને રે. ॥ ૬ ॥
પદ ૯
રાગ: ધોળ (‘પીઠી ચોળો પીઠી ચોળો પિતરાણી રે’ – એ ઢાળ)
સુંદર વર તોરણે પધાર્યા રે,
જનમન નવલા નેહ વધાર્યા રે;
વાજિંત્ર વાજે છે બહુવિધ રે,
પિયુ મારો પધારિયા પ્રસિદ્ધ રે. ॥ ૧ ॥
પોંખણું લઈને આવે પનોતી32 રે,
વર પોંખી વળી વધાવે છે મોતી રે;
સાપટિયાં33 સુખ દુઃખના ભાંગ્યાં રે,
પિંડલિયા34 તે પાપ પુન્યના ત્યાગ્યા રે. ॥ ૨ ॥
દયા કરી દયાળે દર્શન દીધું રે;
પછી પિયુ પ્રેમે પધાર્યા છે પાટે રે,
મહાસુખ મુજને આપવા માટે રે. ॥ ૩ ॥
ધન્ય ધન્ય અવસર આવ્યો છે આજ રે,
મે’ર ઘણી કરી પધાર્યા મહારાજ રે;
અમ ઉપર આજ અઢળ હરિ ઢળિયા રે,
નિષ્કુળાનંદનો સ્વામીજી મળિયા રે. ॥ ૪ ॥
પદ ૧૦
માયરે બેઠા છે દેવ મોરાર રે,
સુંદરીએ સજ્યો છે શણગાર રે;
પહેર્યા છે આનંદના અણવટ37 રે,
અજિત અડગ ને અમટ38 રે. ॥ ૧ ॥
ઝાંઝર પ્રેમનાં નેમનાં કા’વે રે,
ઉતરી ઉર હરિ એક ભાવે રે;
માળા માદળિયા સાંકળી હાર રે,
શમ દમ આદિ વિવેક વિચાર રે. ॥ ૨ ॥
પે’ર્યો છે અખંડ વરનો ચૂડો રે,
સુંદરી સુંદર વર પામી રૂડો રે;
નાકે તે પે’ર્યા નિર્મળા મોતી રે,
સજ્જ થઈ પિયુને મળવા પનોતી રે. ॥ ૩ ॥
ચાંદલિયો અવિચળ વરનો ચોડ્યો રે,
સંશય તે સર્વે અવર બીજો તોડ્યો રે;
મેલ્યો છે નિઃશંકનો શિરમોડ39 રે,
દેખી વાલો રાજી થયા રણછોડ રે. ॥ ૪ ॥
ઘાટડી વૈરાગ્યની ઘણી સારી રે,
સખી40 એવે શણગારે શણગારી રે;
પધરાવ્યા પછી પિયુને પાસ રે,
ટાળી છે લોકલાજ તનત્રાસ રે. ॥ ૫ ॥
બની છે સુંદર સરખી જોડી રે,
બાંધી છે ગાંઠ્ય41 ન છૂટે છોડી રે;
વર કંઠે આરોપી વરમાળ રે,
પ્રભુ અમે દીન તમે પ્રતિપાળ રે. ॥ ૬ ॥
તન મન સોંપ્યું છે હરિ તમને રે,
તમ સંગે શોભા આવી છે અમને રે;
ત્યારે હરિએ હેતે કરી સાયો42 હાથ રે,
સખી તારે થશે જો સનાથ રે. ॥ ૭ ॥
નિઃશંક નિર્ભય થઈ સર્વે અંગે રે,
સુંદર શ્યામળિયા વર સંગે રે;
સુંદરી સર્વે અંગે સુખ પામી રે,
મળિયા છે નિષ્કુળાનંદનો સ્વામી રે. ॥ ૮ ॥
પદ ૧૧
રાગ: ધોળ (‘મારી સાર લેજ્યો અવિનાશી રે’ – એ ઢાળ)
ચોરી43 સ્તંભ રચ્યા તિયાં ચાર રે, રહે વ્રતમાને નર નાર રે ॥
પિયુ સ્પરશી પ્રદક્ષિણા કરે રે, તે તો ભવમાં તે ફેરા ન ફરે રે ॥ ૧ ॥
ધન્ય સખી સુંદર વર પરણે રે, તન મન સોંપી હરિશરણે રે ॥
કામ ક્રોધના જવ તલ બાળ્યા રે, સંશય શોક સર્વે તિયાં ટાળ્યા રે ॥ ૨ ॥
પિયુ પરણીને પાવન થયાં રે, સુખ મુખે ન જાય તે કહ્યાં રે ॥
હરિહાથે જમ્યા જે કંસાર રે, તેને સ્વપને ન ગમે સંસાર રે ॥ ૩ ॥
ફેરા ફરીને આજ ઊતર્યા રે, સર્વે કાજ અમારાં તે સર્યા રે ॥
પ્રેમ નેમ ને ભક્તિ ભાવે રે, સખી ચાર મળીને વધાવે રે ॥ ૪ ॥
વર વધાવી વારણે44 જાય રે, નાથ નીરખતા તૃપ્ત ન થાય રે ॥
નાથ નીરખીને લોભ્યા છે નેણ રે, મુખ જોઈ મન થયાં મેણ45 રે ॥ ૫ ॥
મુખ જોઈ મેલ્યું નવ જાય રે, રહેજ્યો અખંડ અંતર માંય રે ॥
વા’લા વા’લપ્ય આવે છે હૈયે રે, જાણું અંગે આલિંગન લૈયે રે ॥ ૬ ॥
પૂરું મનોરથ મારા મનના રે, ખંગ46 વાળું હું ખોયલા47 દનના રે ॥
સખી પૂરણ પુણ્યે હું પામી રે, વર નિષ્કુળાનંદનો સ્વામી રે ॥ ૭ ॥
પદ ૧૨
રાગ: ધોળ (‘લાગી રે લાગી લગની રૂપાળા આ લાલની રે’ – એ ઢાળ)
છબીલા વાલા છોડો દેવાધિદેવ દોરડો રે,
દીસે દોરડીયે દશ ગાંઠ રે... છબીલા꠶ ॥ ૧ ॥
ગાંઠ અનેક જનમની આવરી રે,
તેને લાગશે લગારેક વાર રે... છબીલા꠶ ॥ ૨ ॥
કળે કળે કરીને છોડજ્યો રે,
નહિ તો તૂટી જાશે નિરધાર રે... છબીલા꠶ ॥ ૩ ॥
અહં દેહ અભિમાન દોરડો રે,
મહાવિકટ છે વિપરીત રે... છબીલા꠶ ॥ ૪ ॥
તમે તોડવાને તો તૈયાર છો રે,
કાંઈ રાખજ્યો છોડવાની રીત રે... છબીલા꠶ ॥ ૫ ॥
પડી ગાંઠ્ય ઘૂંચાઈ ઘણા દિનની રે,
માંહી અનેક રહ્યા છે ઉત્થાન48 રે... છબીલા꠶ ॥ ૬ ॥
નથી કાળીનાગ જે નાથશો રે,
નથી દાવાનળ જે કરો પાન રે... છબીલા꠶ ॥ ૭ ॥
વા’લા આકળે49 અરથ સરે નહિ રે,
ધરી ધીરજ કરો વિચાર રે... છબીલા꠶ ॥ ૮ ॥
વા’લા ગાંઠ્ય છોડ્યે તમે છૂટશો રે,
આંટી કાઢી જોઈશે આણી વાર રે... છબીલા꠶ ॥ ૯ ॥
તે તો તમારે હાથે હરિ છૂટશે રે,
એમાં નથી અમારો કાંઈ દોષ રે... છબીલા꠶ ॥૧૦॥
દયા કરીને છોડજ્યો દોરડો રે,
રખે રાંક જાણી કરો રોષ રે... છબીલા꠶ ॥૧૧॥
તમે અનેક જુગતિ આદરી રે,
વિધ્યે વિધ્યે કરો છો વિચાર રે... છબીલા꠶ ॥૧૨॥
સ્વામી નિષ્કુળાનંદના સમર્થ છો રે,
જો છોડો તો સઈ50 છે વાર રે... છબીલા꠶ ॥૧૩॥
પદ ૧૩
રાગ: ધોળ (‘એેવા ધામને પામવા કાજ અવસર અમૂલ્ય આવ્યો’ – એ ઢાળ)
અહો આજ અમારા હો ભાગ્ય, અમર વર વરિયા રે;
વર સુંદર શ્યામ સુજાણ, નીરખીને નયણાં ઠરિયાં રે. ॥ ૧ ॥
વર નિરગુણ ને નિર્લેપ, સગુણ થયા સ્વામી રે;
વર અખંડ ને અવિનાશ, અકળ અંતરજામી રે. ॥ ૨ ॥
વર અતોલ ને રે અમાપ, થાય ન થાપ રતિ રે;
વર હરિ51 હર અજના આધાર, પ્રકૃતિ પુરુષના પતિ52 રે. ॥ ૩ ॥
વર પંડ્યે બ્રહ્માંડને પાર, અકળ ન જાય કળ્યા રે;
નેતિ નેતિ કહે જેને વેદ, તે તો આજ અઢળ ઢળ્યા રે. ॥ ૪ ॥
વર ગુરુવા53 ગુણને પાર, તે તો કેમ જાય કહ્યા રે;
વર અજર છે જો અજિત, પ્રીતે પ્રગટ થયા રે. ॥ ૫ ॥
વાલે ધર્યુ મનુષ્ય શરીર, જન હેત કારણે રે;
જેને દરશે સ્પરશે પાપ જાય, વારી જાઉં વારણે રે. ॥ ૬ ॥
મારા પુણ્ય તણો નહિ પાર, ભેટ્યા આજ ભાવે હરિ રે;
મળ્યા નિષ્કુળાનંદનો નાથ, મને સનાથ કરી રે. ॥ ૭ ॥
પદ ૧૪
રાગ: ધોળ (‘આવ્યા આવ્યા દાદાને પરણાવા નાથ રે’ – એ ઢાળ)
ત્યારે બોલી સખીની સાહેલી રે, મુખની મરજાદ પરી54 મેલી રે;
મારે કે’વું છે કાંઈ કેણ રે, બોલીશ વાંકા વસમાં વેણ રે. ॥ ૧ ॥
આ જો આશ્ચર્ય સરખી વાત રે, દીસે નાનડીઓ55 ઘણી ઘાત રે;
એને જગમાં કોઈ ન જાણે રે, એ તો પોતે પોતાને વખાણે રે. ॥ ૨ ॥
એ તો આજ કાલ્યનો નહિ કાળો રે, જાણું છું જાત્ય નંદજીનો લાલો રે;
શીખ્યો કામણ ટૂમણ કાંઈ રે, મંત્ર મોરલીમાં નિત્ય ગાઈ રે. ॥ ૩ ॥
એ તો ફોગટ ફૂલ્યો ફરે રે, એ તો અબળા તણા મન હરે રે;
એ તો ધરનો56 છે ધુતારો રે, એને કોણ કહે છે સારો રે. ॥ ૪ ॥
સહુ કોઈ રહ્યું છે સામું જોઈ રે, મુખપર કહી નથી શકતું કોઈ રે;
કામણ મોરલીમાં કાંઈ કર્યું રે, તેણે અબળાનું મન હર્યું રે. ॥ ૫ ॥
તેણે લાગ્યો હરિજીશું હેડો57 રે, વળી તેનો કા’ન ન મૂકે કેડો રે;
ગોપી ભૂલી ઘરનાં કાજ રે, મેલી લોક કુટુંબની લાજ રે. ॥ ૬ ॥
આપ ઇચ્છાએ હરિવર વરી રે, હવે બેઠી ઠેકાણે ઠરી રે;
એને મનમાન્યો વર મળ્યો રે, હશે હેત તે પ્રીતે પળ્યો58 રે. ॥ ૭ ॥
એમાં અમારું શિયું59 ગયું રે, ભલે સુખ જો સખીને થયું રે;
એને અભાવ થયો છે અમારો રે, નિષ્કુળાનંદનો સ્વામી એને સારો રે. ॥ ૮ ॥
પદ ૧૫
રાગ: ધોળ (‘મારી અવિચળ ચૂંકને રાખજો’ – એ ઢાળ)
એવું સુણીને બોલી છે સુંદરી, સખી સાંભળ તો કહું વાત,
હો બેની એમ ન કહ્યે એહને
વળી વિચાર વિના જે બોલવું, તે તો જીવ જણાવે જાત્ય.60 હો꠶ ॥ ૧ ॥
સખી બોલીને કેમ બગાડીએ, બોલ્યું અણબોલ્યું કેમ થાય. હો꠶ ॥
જે કોઈ વચન નીસરે મુખથી, તે તો પાછું કેમ સમાય. હો꠶ ॥ ૨ ॥
તું ન જાણીશ નંદજીનો લાડીલો, એ છે અખિલ ભુવનનો આધાર. હો꠶ ॥
સખી શેષ મહેશ ને શારદા, એનો કોઈ ન પામે પાર. હો꠶ ॥ ૩ ॥
એનો બ્રહ્મા તે ભેદ જાણે નહિ, વળી વેદ ન પામે પાર. હો꠶ ॥
સખી અનેક જનને ઉદ્ધારવા આવી, લીધો છે આ અવતાર. હો꠶ ॥ ૪ ॥
તમે જાણો છો એમ તો એ નથી, એ છે પંચવિષયને પાર. હો꠶ ॥
જેને વચને તે વિકાર વામીએ,61 તેને કેમ વળગે વિકાર. હો꠶ ॥ ૫ ॥
એ તો ચૈતન્ય ઘનમય62 મૂરતિ, એને સ્પરશે નહિ પંચભૂત. હો꠶ ॥
એનું પૂરણકામ જો નામ છે, વળી કા’વે અખંડ અચ્યુત. હો꠶ ॥ ૬ ॥
દીન જાણી દયાળે દયા કરી, થયા નિર્ગુણ સગુણ સ્વરૂપ. હો꠶ ॥
એ છે કોટી કલ્યાણની મૂરતિ, એ છે કોટી કૃપાનું રૂપ. હો꠶ ॥ ૭ ॥
હાથ જોડીને હરિ આગળે, રહિયે દીન આધીન એમ. હો꠶ ॥
સખી નિષ્કુળાનંદના નાથને, કટું વચન જો કૈ’યે કેમ. હો꠶ ॥ ૮ ॥
પદ ૧૬
રાગ: ધોળ (‘કંકુ છાંટી કંકોતરી મોકલી’ – એ ઢાળ)
મારા બોલ્યા સામું જોઈ શ્યામ રે, રોષ રખે ધરતા તે રામ રે;
કોઈ નવ સરે જો કામ કે, આવીને આ ભવમાં રે; ॥ ૧ ॥
મોટા મન ધરજ્યો ધીર રે, ગુણવંત ગુણના ગંભીર રે;
ઊનું ટાઢું થાય થોડું નીર કે, તવાઈને63 તવ્યમાં64 રે. ॥ ૨ ॥
અમારા છે અવગુણિયા અનેક રે, હરિ હૈયે આણશો મા એક રે;
અધમ ઉદ્ધારણ જે ટેક કે, પાળજ્યો તે પ્રીતશું રે; ॥ ૩ ॥
વડાને નવ લાગે વિકાર રે, જેની મતિ અપરમપાર રે;
નવ થાય કેણે નિરધાર કે, આદેશ અજિતશું રે. ॥ ૪ ॥
વજ્રને જેમ વીંધ્યું નવ જાય રે, વેંધતલ સામું વીંધાય રે;
અનેક જો કરીએ ઉપાય કે, નિશ્ચે નિષ્ફળ છે રે; ॥ ૫ ॥
શશી જેમ શીતળ આપ રે, તેને તન લાગે નહિ તાપ રે;
સ્પરશે નહિ પુણ્ય ને પાપ કે, નાથ નિરમળ છે રે. ॥ ૬ ॥
દીસો છો કાંઈ દિલના દયાળ રે, દીનબંધુ દીનપ્રતિપાળ રે;
નટવર નંદ ગોવાળ કે, નીરખી નયણાં ઠર્યા રે; ॥ ૭ ॥
નિષ્કુળાનંદના સ્વામી રે, અલબેલા અંતરજામી રે;
તમને નીરખી સુખ પામી કે, સર્વે કારજ સર્યા રે. ॥ ૮ ॥
પદ ૧૭
રાગ: ધોળ (‘મારી અવિચળ ચૂંકને રાખજો’ – એ ઢાળ)
જી રે સજ્જ થાઓને સુંદરી,
મૂકી પરી આવ્યાની રે આશ કે, સુંદર સુંદરી. ॥
જી રે પ્રીત તજો રે પ્યારની,65 ચાલો ચાલો પિયુજીને પાસ કે; સુંદર꠶ ॥ ૧ ॥
જી રે પંનર નવને66 પરહરી, તજો પંચ વિષયની રે પ્રીત કે; સુંદર꠶ ॥
જી રે અલ્પ સુખ આ સંસારનાં, તેની પશુ કરે પ્રતીત કે; સુંદર꠶ ॥ ૨ ॥
જી રે ભર્યો ભવ ભંડાર કલેશનો, અંધઅંધ કે’વાય જે કૂપ કે; સુંદર꠶ ॥
જી રે જડ દુઃખ મિથ્યાને મેલી કરી, રહો સત ચિત આનંદ રૂપ કે; સુંદર꠶ ॥ ૩ ॥
જી રે મોટાં ભાગ્ય કરી માનજ્યે, પામી અખંડ વર અવિનાશ કે; સુંદર꠶ ॥
જી રે નિષ્કુળાનંદના નાથનાં, રહ્યે ચરણ કમળનાં જો દાસ કે; સુંદર꠶ ॥ ૪ ॥
પદ: ૧૮
રાગ: ધોળ (‘ગોપીનાથ આવો મારે આંગણે’ – એ ઢાળ)
સખી આજ આનંદ વધામણા,
મારે હૈડે રે સખી હરખ ન માય કે… આજ꠶
દીન દયાળે દયા કરી,
બળવંતે રે મારી ગ્રહી છે રે બાંયે કે... આજ꠶ ॥ ૧ ॥
સખી નેહ67 જણાવ્યો નયણમાં,
જાણી વાલપ્ય રે સુણી મુખનાં વેણ કે... આજ꠶ ॥ ૨ ॥
સખી કરુણા રસમય મૂરતિ,
નાથ નીરખી રે કાંઈ ઠરિયા છે નેણ કે... આજ꠶ ॥ ૩ ॥
સખી છબી68 છબીલાની જોઈને,
મન મોહ્યું રે જોઈ વાલાનું મુખ કે... આજ꠶ ॥ ૪ ॥
ચિત્ત ચોરી લીધું લાલ લટકે,
વણ દીઠે રે નવ થાય જો સુખ કે... આજ꠶ ॥ ૫ ॥
સખી નટવર કુંવર નીરખી,
ઘણું હરખી રે મારા હૈડા માંય કે... આજ꠶ ॥ ૬ ॥
સખી પૂરણ પુણ્યે તે પામીએ,
ભાગ્ય મોટા રે મુખ કહ્યાં ન જાય કે... આજ꠶ ॥ ૭ ॥
સખી ધન્ય ધન્ય અવસર આજનો,
આજ પ્રગટ્યો રે અતિ નવો આનંદ કે... આજ꠶ ॥ ૮ ॥
મારું જીવિત69 સફળ કરી જાણિયું,
રાજી થયા રે સ્વામી સહજાનંદ કે... આજ꠶ ॥ ૯ ॥
મુને વિસારી નહિ મારે વાલમે,
સહજાનંદે રે મારી કરી છે સાર કે... આજ꠶ ॥૧૦॥
સખી નિષ્કુળાનંદના નાથને,
જાઉં વારણે રે હું તો વારમવાર કે... આજ꠶ ॥૧૧॥
પદ ૧૯
રાગ: ધોળ (‘લાગી રે લાગી લગની રૂપાળા આ લાલની રે’ – એ ઢાળ)
જેનાં પુણ્ય હશે તે એ વર પામશે રે,
તે તો વામશે તનડાના તાપ રે; અખંડ વર એક છે રે.
મનવાંછિત મહાસુખ માણશે રે,
વળી જાણશે જે પિયુના પ્રતાપ રે... અખંડ꠶ ॥ ૧ ॥
સખી વરીએ તો અમર એ વરને રે,
જેનું એવાતણ અખંડ અભંગ રે... અખંડ꠶ ॥ ૨ ॥
સખી સુખ અલ્પ આ સંસારનાં રે,
તેનો સમજુ ન કરે કે દી સંગ રે... અખંડ꠶ ॥ ૩ ॥
સખી મૂર્ખ મનુષ્યની મંડળી રે,
તે તો સંસારનાં સુખ સરાય70 રે... અખંડ꠶ ॥ ૪ ॥
સખી વિવેકી રહે છે તેથી વેગળા રે,
તેનો સ્વપનામાં સંગ ન ચા’ય રે... અખંડ꠶ ॥ ૫ ॥
સખી સનકાદિકે શુકે શું કર્યું રે,
દત્ત ભરત રહ્યા છે જેથી દૂર રે... અખંડ꠶ ॥ ૬ ॥
સખી નિષ્કુળાનંદના સ્વામી વિના રે,
બીજું અન્ય ભજે71 જાણો ભૂર72 રે.. અખંડ ॥ ૭ ॥
પદ ૨૦
રાગ: ધોળ (‘લાગી રે લાગી લગની રૂપાળા આ લાલની રે’ – એ ઢાળ)
અહો ધન્ય ધન્ય ભાગ્ય આ ભૂમિના રે,
અહો ધન્ય ધન્ય વૃક્ષ વેલી વન રે; અલોકી રીત આજની રે.
અહો ધન્ય ધન્ય સર સરિતા સિંધુ રે,
સ્પરશી હરિપદ થયાં છે પાવન રે... અલોકી꠶ ॥ ૧ ॥
અહો ધન્ય ધન્ય ખગ મૃગ જાતને રે,
જેનો આરે સમામાં અવતાર રે... અલોકી꠶ ॥ ૨ ॥
અહો ધન્ય ધન્ય અશ્વ તે એહને રે,
જેને ઉપર છે હરિ અસવાર રે... અલોકી꠶ ॥ ૩ ॥
અહો ધન્ય ધન્ય સતસંગી સંતને રે,
જે કોઈ સદાય રહે છે હરિ સાથ રે... અલોકી꠶ ॥ ૪ ॥
જેને અરસ પરસ રહે એકતા રે,
હરિ હેતે જમે છે જેને હાથ રે... અલોકી꠶ ॥ ૫ ॥
અહો ધન્ય ધન્ય સુર નર નાગને રે,
જે કોઈ વસિયા આ બ્રહ્માંડે વાસ રે... અલોકી꠶ ॥ ૬ ॥
તે તો અંતરે ઇચ્છે છે તન ધારવા રે,
થાવા ચરણકમળના દાસ રે... અલોકી꠶ ॥ ૭ ॥
તે તો કોણ જાણે જે કેમે હશે રે,
તેનો મર્મ જાણે છે મહારાજ રે... અલોકી꠶ ॥ ૮ ॥
શમ દમ આદિ જે આગે કહ્યા રે,
તે તો તન ધરી રહ્યા આજ રે... અલોકી꠶ ॥ ૯ ॥
સર્વે સમાજ સહિત પધારિયા રે,
સંતજનને તે આપવા સુખ રે... અલોકી꠶ ॥૧૦॥
અહો ધન્ય ધન્ય સર્વે એ જનને રે,
મોટાં ભાગ્ય ન જાય કહ્યાં મુખ રે... અલોકી꠶ ॥૧૧॥
કહ્યું નથી જાતું રે સુખ મુખથી રે,
જેવું આપ્યું છે અલબેલે આજ રે... અલોકી꠶ ॥૧૨॥
મારા અંતરમાં બેસીને બોલિયા રે,
હતું કે’વાનું જેટલું કાજ રે... અલોકી꠶ ॥૧૩॥
વિવા’ વરણવ્યો પદ છંદ વિશમાં રે,
કહ્યું સંક્ષેપે સર્વેનું રૂપ રે... અલોકી꠶ ॥૧૪॥
વર નર તો એક નારાયણ છે રે,
બીજા સર્વે છે સખીને સ્વરૂપ રે... અલોકી꠶ ॥૧૫॥
એવું નિશ્ચે જાણી રે જન સર્વેને રે,
રે’વું સખી સ્વરૂપે સર્વે અંગ રે... અલોકી꠶ ॥૧૬॥
વર નિષ્કુળાનંદનો નાથ છે રે,
રાખો હેત પ્રીત સ્વામીને સંગ રે... અલોકી꠶ ॥૧૭॥
ઇતિ શ્રીનિષ્કુળાનંદમુનિ વિરચિતઃ વૃત્તિવિવાહઃ સંપૂર્ણઃ ।
વૃત્તિવિવાહઃ સમાપ્તઃ