Meaning: Gujarati
English
માત્રા સ્વસ્રા દુહિત્રા વા વિજને તુ વયઃસ્થયા । અનાપદિ ન તૈઃ સ્થેયં કાર્યં દાનં ન યોષિતઃ ॥
मात्रा स्वस्रा दुहित्रा वा विजने तु वयःस्थया । अनापदि न तैः स्थेयं कार्यं दानं न योषितः ॥
Mātrā swasrā duhitrā vā vijane tu vayahsthayā | Anāpadi na taihai stheyam kāryam dānam na yoṣhitah ||
274
અને તે ગૃહસ્થાશ્રમી પુરુષ તેમણે યુવાન અવસ્થાએ યુક્ત એવી જે પોતાની મા, બહેન અને દીકરી તે સંગાથે પણ આપત્કાળ વિના એકાંત સ્થળને વિષે ન રહેવું અને પોતાની સ્ત્રીનું દાન કોઈને ન કરવું. (શિક્ષાપત્રી: 136)
પ્રસઙ્ગો વ્યવહારેણ યસ્યાઃ કેનાપિ ભૂપતેઃ । ભવેત્તસ્યાઃ સ્ત્રિયાઃ કાર્યઃ પ્રસઙ્ગો નૈવ સર્વથા ॥
प्रसङ्गो व्यवहारेण यस्याः केनापि भूपतेः । भवेत्तस्याः स्त्रियाः कार्यः प्रसङ्गो नैव सर्वथा ॥
Prasango vyavahāreṇ yasyāhā kenāpi bhūpatehe | Bhavettasyāhā striyāhā kāryah prasango naiv sarvathā ||
275
અને જે સ્ત્રીને કોઈ પ્રકારના વ્યવહારે કરીને રાજાનો પ્રસંગ હોય તેવી સ્ત્રીનો જે પ્રસંગ તે કોઈ પ્રકારે પણ ન કરવો. (શિક્ષાપત્રી: 137)
અન્નાદ્યૈઃ શક્તિતોઽભ્યર્ચ્યો હ્યતિથિસ્તૈર્ગૃહાગતઃ । દૈવં પિત્ર્યં યથાશક્તિ કર્તવ્યં ચ યથોચિતમ્ ॥
अन्नाद्यैः शक्तितोऽभ्यर्च्यो ह्यतिथिस्तैर्गृहागतः । दैवं पित्र्यं यथाशक्ति कर्तव्यं च यथोचितम् ॥
Annādyaihai shaktitobhyarchyo hyatithistairgṛuhāgatah | Daivam pitryam yathāshakti kartavyam cha yathochitam ||
276
અને તે ગૃહસ્થાશ્રમી તેમણે પોતાને ઘેર આવ્યો એવો જે અતિથિ તેને પોતાના સામર્થ્ય પ્રમાણે અન્નાદિકે કરીને પૂજવો અને વળી હોમાદિક જે દેવકર્મ અને શ્રાદ્ધાદિક જે પિતૃકર્મ તે જે તે પોતાના સામર્થ્ય પ્રમાણે યથાવિધિ જેમ ઘટે તેમ કરવું. (શિક્ષાપત્રી: 138)
યાવજ્જીવં ચ શુશ્રૂષા કાર્યા માતુઃ પિતુર્ગુરોઃ । રોગાર્તસ્ય મનુષ્યસ્ય યથાશક્તિ ચ મામકૈઃ ॥
यावज्जीवं च शुश्रूषा कार्या मातुः पितुर्गुरोः । रोगार्तस्य मनुष्यस्य यथाशक्ति च मामकैः ॥
Yāvajjīvam cha shushrūṣhā kāryā mātuhu piturguroho | Rogārtasya manuṣhyasya yathāshakti cha māmakaihai ||
277
અને અમારા આશ્રિત જે ગૃહસ્થ તેમણે માતાપિતા અને ગુરુ તથા રોગાતુર એવા જે કોઈ મનુષ્ય તેમની જે સેવા તે જીવનપર્યંત પોતાના સામર્થ્ય પ્રમાણે કરવી. (શિક્ષાપત્રી: 139)
યથાશક્ત્યુદ્યમઃ કાર્યો નિજવર્ણાશ્રમોચિતઃ । મુષ્કચ્છેદો ન કર્તવ્યો વૃષસ્ય કૃષિવૃત્તિભિઃ ॥
यथाशक्त्युद्यमः कार्यो निजवर्णाश्रमोचितः । मुष्कच्छेदो न कर्तव्यो वृषस्य कृषिवृत्तिभिः ॥
Yathāshaktyudyamah kāryo nijavarṇāshramochitah | Muṣhkachchhedo na kartavyo vṛuṣhasya kṛuṣhivṛuttibhihi ||
278
અને વળી પોતાના વર્ણાશ્રમને ઘટિત એવો જે ઉદ્યમ તે પોતાના સામર્થ્ય પ્રમાણે કરવો અને કૃષિવૃત્તિવાળા જે ગૃહસ્થ સત્સંગી તેમણે બળદિયાના વૃષણનો ઉચ્છેદ ન કરવો. (શિક્ષાપત્રી: 140)
યથાશક્તિ યથાકાલં સઙ્ગ્રહોઽન્નધનસ્ય તૈઃ । યાવદ્વ્યયં ચ કર્તવ્યઃ પશુમદ્ભિસ્તૃણસ્ય ચ ॥
यथाशक्ति यथाकालं सङ्ग्रहोऽन्नधनस्य तैः । यावद्व्ययं च कर्तव्यः पशुमद्भिस्तृणस्य च ॥
Yathāshakti yathākālam sangrahonnadhanasya taihai | Yāvadvyayam cha kartavyah pashumadbhistṛuṇasya ch ||
279
અને તે ગૃહસ્થ સત્સંગી તેમણે પોતાના સામર્થ્ય પ્રમાણે સમયને અનુસરીને જેટલો પોતાના ઘરમાં વરો હોય તેટલા અન્ન દ્રવ્યનો સંગ્રહ જે તે કરવો અને જેના ઘરમાં પશુ હોય એવા જે ગૃહસ્થ તેમણે પોતાના સામર્થ્ય પ્રમાણે ચાર્ય પૂળાનો સંગ્રહ કરવો. (શિક્ષાપત્રી: 141)
ગવાદીનાં પશૂનાં ચ તૃણતોયાદિભિર્યદિ । સમ્ભાવનં ભવેત્ સ્વેન રક્ષ્યાસ્તે તર્હિ નાન્યથા ॥
गवादीनां पशूनां च तृणतोयादिभिर्यदि । सम्भावनं भवेत् स्वेन रक्ष्यास्ते तर्हि नान्यथा ॥
Gavādīnām pashūnām cha tṛuṇatoyādibhiryadi | Sambhāvanam bhavet sven rakṣhyāste tarhi nānyathā ||
280
અને ગાય, બળદ, ભેંસ, ઘોડા આદિક જે પશુ તેમની તૃણ જળાદિકે કરીને પોતાવતે જો સંભાવના થાય તો તે પશુને રાખવાં અને જો સંભાવના ન થાય તો ન રાખવાં. (શિક્ષાપત્રી: 142)
સસાક્ષ્યમન્તરા લેખં પુત્રમિત્રાદિનાપિ ચ । ભૂવિત્તદાનાદાનાભ્યાં વ્યવહાર્યં ન કર્હિચિત્ ॥
ससाक्ष्यमन्तरा लेखं पुत्रमित्रादिनापि च । भूवित्तदानादानाभ्यां व्यवहार्यं न कर्हिचित् ॥
Sasākṣhyamantarā lekham putramitrādināpi cha | Bhūvittadānādānābhyām vyavahāryam na karhichit ||
281
અને સાક્ષીએ સહિત લખત કર્યા વિના તો પોતાના પુત્ર અને મિત્રાદિક સાથે પણ પૃથ્વી ને ધનના લેણદેણ કરીને વ્યવહાર જે તે ક્યારેય ન કરવો. (શિક્ષાપત્રી: 143)
કાર્યે વૈવાહિકે સ્વસ્યાન્યસ્ય વાર્પ્યધનસ્ય તુ । ભાષાબન્ધો ન કર્તવ્યઃ સસાક્ષ્યં લેખમન્તરા ॥
कार्ये वैवाहिके स्वस्यान्यस्य वार्प्यधनस्य तु । भाषाबन्धो न कर्तव्यः ससाक्ष्यं लेखमन्तरा ॥
Kārye vaivāhike swasyānyasya vārpyadhanasya tu | Bhāṣhābandho na kartavyah sasākṣhyam lekhamantarā ||
282
અને પોતાનું અથવા બીજાનું જે વિવાહ સંબંધી કાર્ય તેને વિષે આપવા યોગ્ય જે ધન તેનું સાક્ષીએ સહિત લખત કર્યા વિના કેવળ બોલી જ ન કરવી. (શિક્ષાપત્રી: 144)
આયદ્રવ્યાનુસારેણ વ્યયઃ કાર્યો હિ સર્વદા । અન્યથા તુ મહદુઃખં ભવેદિત્યવધાર્યતામ્ ॥
आयद्रव्यानुसारेण व्ययः कार्यो हि सर्वदा । अन्यथा तु महदुःखं भवेदित्यवधार्यताम् ॥
Āyadravyānusāreṇ vyayah kāryo hi sarvadā | Anyathā tu mahaduhkham bhavedityavadhāryatām ||
283
અને પોતાની ઊપજનું જે દ્રવ્ય તેને અનુસારે નિરંતર ખરચ કરવો પણ તે ઉપરાંત ન કરવો અને જે ઊપજ કરતાં વધારે ખરચ કરે છે તેને મોટું દુઃખ થાય છે એમ સર્વે ગૃહસ્થોએ મનમાં જાણવું. (શિક્ષાપત્રી: 145)
