Meaning: Gujarati English
અભ્યાસો વેદશાસ્ત્રાણાં કાર્યશ્ચ ગુરુસેવનમ્ ।
વર્જ્યઃ સ્ત્રીણામિવ સ્ત્રૈણપુંસાં સઙ્‍ગશ્ચ તૈઃ સદા ॥
अभ्यासो वेदशास्त्राणां कार्यश्च गुरुसेवनम् ।
वर्ज्यः स्त्रीणामिव स्त्रैणपुंसां सङ्गश्च तैः सदा ॥
Abhyāso ved-shāstrāṇām kāryashcha gurusevanam |
Varjyah strīṇāmiv straiṇapunsām sangashcha taihai sadā ||
323
અને તે નૈષ્ઠિક બ્રહ્મચારી તેમણે વેદશાસ્ત્રનો અભ્‍યાસ કરવો ને ગુરુની સેવા કરવી ને સ્ત્રીઓની પેઠે જ સ્ત્રૈણ પુરુષનો સંગ જે તે સર્વકાળે વર્જવો. (શિક્ષાપત્રી: 185)
ચર્મવારિ ન વૈ પેયં જાત્યા વિપ્રેણ કેનચિત્ ।
પલાણ્ડુલશુનાદ્યં ચ તેન ભક્ષ્યં ન સર્વથા ॥
चर्मवारि न वै पेयं जात्या विप्रेण केनचित् ।
पलाण्डुलशुनाद्यं च तेन भक्ष्यं न सर्वथा ॥
Charmavāri na vai peyam jātyā vipreṇ kenachit |
Palāṇḍu-lashunādyam cha ten bhakṣhyam na sarvathā ||
324
અને જાતિએ કરીને જે બ્રાહ્મણ હોય તે કોઈએ પણ ચર્મવારિ ન પીવું જે ડુંગળી ને લસણ આદિક જે અભક્ષ્ય વસ્‍તુ તે બ્રાહ્મણ જાતિ હોય તેણે કોઈ પ્રકારે ન ખાવી. (શિક્ષાપત્રી: 186)
સ્નાનં સન્ધ્યાં ચ ગાયત્રીજપં શ્રીવિષ્ણુપૂજનમ્ ।
અકૃત્વા વૈશ્વદેવં ચ કર્તવ્યં નૈવ ભોજનમ્ ॥
स्नानं सन्ध्यां च गायत्रीजपं श्रीविष्णुपूजनम् ।
अकृत्वा वैश्वदेवं च कर्तव्यं नैव भोजनम् ॥
Snānam sandhyām cha gāyatrījapam shrīviṣhṇupūjanam |
Akṛutvā vaishvadevam cha kartavyam naiv bhojanam ||
325
અને જે બ્રાહ્મણ હોય તેણે સ્‍નાન, સંધ્‍યા, ગાયત્રીનો જપ, શ્રીવિષ્‍ણુની પૂજા અને વૈશ્વદેવ એટલાં વાનાં કર્યા વિના ભોજન કરવું જ નહિ. (એવી રીતે નૈષ્ઠિક બ્રહ્મચારીના વિશેષ ધર્મ કહ્યા.) (શિક્ષાપત્રી: 187)
સાધવો યેઽથ તૈઃ સર્વૈર્નૈષ્ઠિકબ્રહ્મચારિવત્ ।
સ્ત્રીસ્ત્રૈણસઙ્‍ગાદિ વર્જ્યં જેતવ્યાશ્ચાન્તરારયઃ ॥
साधवो येऽथ तैः सर्वैर्नैष्ठिकब्रह्मचारिवत् ।
स्त्रीस्त्रैणसङ्गादि वर्ज्यं जेतव्याश्चान्तरारयः ॥
Sādhavo ye'tha taihai sarvair-naiṣhṭhik-brahmachārivat |
Strī-straiṇ-sangādi varjyam jetavyāshchāntarārayah ||
326
હવે સાધુના જે વિષેશ ધર્મ તે કહીએ છીએ - અમારે આશ્રિત જે સર્વે સાધુ તેમણે નૈષ્ઠિક બ્રહ્મચારીની પેઠે સ્ત્રીઓના દર્શન-ભાષણાદિક પ્રસંગનો ત્‍યાગ કરવો તથા સ્ત્રૈણ પુરુષના પ્રસંગાદિકનો ત્‍યાગ કરવો અને અંતઃશત્રુ જે કામ, ક્રોધ, લોભ અને માન આદિક તેમને જીતવા. (શિક્ષાપત્રી: 188)
સર્વેન્દ્રિયાણિ જેયાનિ રસના તુ વિશેષતઃ ।
ન દ્રવ્યસઙ્‍ગ્રહઃ કાર્યઃ કારણીયો ન કેનચિત્ ॥
सर्वेन्द्रियाणि जेयानि रसना तु विशेषतः ।
न द्रव्यसङ्ग्रहः कार्यः कारणीयो न केनचित् ॥
Sarvendriyāṇi jeyāni rasanā tu visheṣhatah |
Na dravya-sangrahah kāryah kāraṇīyo na kenachit ||
327
અને સર્વે જે ઇન્દ્રિયો તે જીતવી ને રસના ઇન્દ્રિયને તો વિશેષે કરીને જીતવી અને દ્રવ્‍યનો સંગ્રહ પોતે કરવો નહિ ને કોઈ બીજા પાસે પણ કરાવવો નહિ. (શિક્ષાપત્રી: 189)
ન્યાસો રક્ષ્યો ન કસ્યાપિ ધૈર્યં ત્યાજ્યં ન કર્હિચિત્ ।
ન પ્રવેશયિતવ્યા ચ સ્વાવાસે સ્ત્રી કદાચન ॥
न्यासो रक्ष्यो न कस्यापि धैर्यं त्याज्यं न कर्हिचित् ।
न प्रवेशयितव्या च स्वावासे स्त्री कदाचन ॥
Nyāso rakṣhyo na kasyāpi dhairyam tyājyam na karhichit |
Na praveshayitavyā cha svāvāse strī kadāchan ||
328
અને કોઈની થાપણ ન રાખવી અને ક્યારેય પણ ધીરજતાનો ત્‍યાગ ન કરવો અને પોતાના ઉતારાની જાયગા બંધિની હોય તો તેને વિષે ક્યારેય પણ સ્ત્રીનો પ્રવેશ થવા દેવો નહિ. (શિક્ષાપત્રી: 190)
ન ચ સઙ્‍ગં વિના રાત્રૌ ચલિતવ્યમનાપદિ ।
એકાકિભિર્ન ગન્તવ્યં તથા ક્વાપિ વિનાપદમ્ ॥
न च सङ्‍गं विना रात्रौ चलितव्यमनापदि ।
एकाकिभिर्न गन्तव्यं तथा क्वापि विनापदम् ॥
N ch sangan vinā rātrau chalitavyamanāpadi |
Ekākibhirna gantavyam tathā kvāpi vināpadam ||
329
અને તે સાધુ તેમણે આપત્‍કાળ પડ્યા વિના રાત્રિને વિષે સંગ સોબત વિનાનું ચાલવું નહિ તથા આપત્‍કાળ પડ્યા વિના ક્યારેય પણ એકલા ચાલવું નહિ. (શિક્ષાપત્રી: 191)
અનર્ઘ્યં ચિત્રિતં વાસઃ કુસુમ્ભાદ્યૈશ્ચ રઞ્ચિતમ્ ।
ન ધાર્યં ચ મહાવસ્ત્રં પ્રાપ્તમન્યેચ્છ્યાપિ તત્ ॥
अनर्घ्यं चित्रितं वासः कुसुम्भाद्यैश्च रञ्चितम् ।
न धार्यं च महावस्त्रं प्राप्तमन्येच्छ्यापि तत् ॥
Anarghyam chitritam vāsah kusumbhādyaishcha ranchitam |
Na dhāryam cha mahāvastram prāptamanyechchhyāpi tat ||
330
અને જે વસ્ત્ર બહુ મૂલ્‍યવાળું હોય તથા ચિત્રવિચિત્ર ભાતનું હોય (તથા કસુંબાદિક જે રંગ તેણે કરીને રંગેલું હોય) તથા શાલ દુશાલા હોય ને તે જો બીજાની ઇચ્‍છાએ કરીને પોતાને પ્રાપ્ત થયું હોય તો પણ તે વસ્ત્ર પોતાને પહેરવું ઓઢવું નહિ. (શિક્ષાપત્રી: 192)
ભિક્ષાં સભાં વિના નૈવ ગન્તવ્યં ગૃહિણો ગૃહમ્ ।
વ્યર્થઃ કાલો ન નેતવ્યો ભક્તિં ભગવતો વિના ॥
भिक्षां सभां विना नैव गन्तव्यं गृहिणो गृहम् ।
व्यर्थः कालो न नेतव्यो भक्तिं भगवतो विना ॥
Bhikṣhām sabhām vinā naiv gantavyam gṛuhiṇo gṛuham |
Vyarthah kālo na netavyo bhaktim bhagavato vinā ||
331
અને ભિક્ષા તથા સભાપ્રસંગ એ બે કાર્ય વિના ગૃહસ્‍થના ઘર પ્રત્‍યે જવું નહિ અને ભગવાનની જે નવ પ્રકારની ભક્તિ તે વિના વ્‍યર્થ કાળ નિર્ગમવો નહિ, નિરંતર ભક્તિ કરીને જ કાળ નિર્ગમવો. (શિક્ષાપત્રી: 193)
પુમાનેવ ભવેદ્યત્ર પક્વાન્નપરિવેષણઃ ।
ઈક્ષણાદિ ભવેન્નૈવ યત્ર સ્ત્રીણાં ચ સર્વથા ॥
पुमानेव भवेद्यत्र पक्वान्नपरिवेषणः ।
ईक्षणादि भवेन्नैव यत्र स्त्रीणां च सर्वथा ॥
Pumānev bhavedyatra pakvānnapariveṣhaṇah |
Īkṣhaṇādi bhavennaiv yatra strīṇām cha sarvathā ||
332
અને જે ગૃહસ્‍થના ઘરને વિષે રાંધેલ અન્નનો પીરસનારો પુરુષ જ હોય તથા સ્ત્રીઓનો દર્શનાદિક પ્રસંગ કોઈ રીતે થાય એમ ન હોય, (શિક્ષાપત્રી: 194)

Shlok Selection

Shloks Index