Meaning: Gujarati
English
બ્રહ્મભૂતઃ પ્રસન્નાત્મા ન શોચતિ ન કાંક્ષતિ । સમઃ સર્વેષુ ભૂતેષુ મદ્ભક્તિં લભતે પરામ્ ॥
ब्रह्मभूतः प्रसन्नात्मा न शोचति न कांक्षति । समः सर्वेषु भूतेषु मद्भक्तिं लभते पराम् ॥
Brahmabhūtah prasannātmā na shochati na kānkṣhati | Samah sarveṣhu bhūteṣhu madbhaktim labhate parām ||
69
બ્રહ્મભાવને પ્રાપ્ત થયેલો જે પ્રસન્નચિત્ત મનુષ્ય કશાનો શોક કરતો નથી કે કશાની આકાંક્ષા કરતો નથી. અને સર્વભૂતોમાં સમભાવથી રહેતો મારી પરમ શક્તિને પામે છે. (ગીતા: 18-54; વચ. લો. ૭; વચ. પં. ૨; વચ. અં. ૩)
અયં નિજઃ પરો વેતિ ગણના લઘુચેતસામ્ । ઉદારચરિતાનાં તુ વસુધૈવ કુટુમ્બકમ્ ॥
अयं निजः परो वेति गणना लघुचेतसाम् । उदारचरितानां तु वसुधैव कुटुम्बकम् ॥
Ayam nijah paro veti gaṇanā laghuchetasām | Udāracharitānām tu vasudhaiv kuṭumbakam ||
70
આ મારું છે અથવા બીજાનું છે, એવા વિચારો નાના મનવાળાના હોય છે. પરંતુ જે ઉદાર ચરિત્રવાળા છે તેમના માટે તો બધી પૃથ્વી જ પરિવાર છે.
સુન્દરોપિ સુશીલોપિ કુલીનોપિ મહાધનઃ । શોભતે ન વિના વિદ્યાં વિદ્યા સર્વસ્ય ભૂષણમ્ ॥
सुन्दरोपि सुशीलोपि कुलीनोपि महाधनः । शोभते न विना विद्यां विद्या सर्वस्य भूषणम् ॥
Sundaropi sushīlopi kulīnopi mahādhanah | Shobhate na vinā vidyām vidyā sarvasya bhūṣhaṇam ||
71
સુંદર, સુશીલ, કુલીન અને બહુ ધનવાન હોવા છતાં પણ કોઈ વિદ્યા વિના શોભતો નથી, કેમ કે વિદ્યા જ બધાનું આભૂષણ છે.
વિદ્વત્ત્વં ચ નૃપત્વં ચ નૈવ તુલ્યં કદાચન । સ્વદેશે પૂજ્યતે રાજા વિદ્વાન્ સર્વત્ર પૂજ્યતે ॥
विद्वत्त्वं च नृपत्वं च नैव तुल्यं कदाचन । स्वदेशे पूज्यते राजा विद्वान् सर्वत्र पूज्यते ॥
Vidvattvam cha nṛupatvam cha naiv tulyam kadāchana | Swadeshe pūjyate rājā vidvān sarvatra pūjyate ||
72
વિદ્વત્તા અને રાજાપણું ક્યારેય સમાન નથી, કેમ કે રાજા તો પોતાના દેશમાં સન્માન પામે છે પરંતુ વિદ્વાન તો બધે જ પૂજાય છે.
ઉદારસ્ય તૃણં વિત્તં શૂરસ્ય મરણં તૃણમ્ । વિરક્તસ્ય તૃણં ભાર્યા નિઃસ્પૃહસ્ય તૃણં જગત્ ॥
उदारस्य तृणं वित्तं शूरस्य मरणं तृणम् । विरक्तस्य तृणं भार्या निःस्पृहस्य तृणं जगत् ॥
Udārasya tṛuṇam vittam shūrasya maraṇam tṛuṇam | Viraktasya tṛuṇam bhāryā nihspṛuhasya tṛuṇam jagat ||
73
ઉદારને માટે ધન, વીરને માટે મૃત્યુ, વૈરાગીને માટે સ્ત્રી અને નિઃસ્પૃહીને માટે સકળ વિશ્વ તૃણ સમાન છે.
જનની જન્મભૂમિશ્ચ જાહ્નવી ચ જનાર્દનઃ । જનકઃ પંચમશ્ચૈવ જકારાઃ પંચ દુર્લભાઃ ॥
जननी जन्मभूमिश्च जाह्नवी च जनार्दनः । जनकः पंचमश्चैव जकाराः पंच दुर्लभाः ॥
Jananī janmabhūmishcha jāhnavī cha janārdanah | Janakah panchamashchaiva jakārāhā pancha durlabhāhā ||
74
માતા, માતૃભૂમિ, ગંગા, શ્રીકૃષ્ણ અને પિતા આ પાંચ વસ્તુઓ સંસારમાં મુશ્કેલીથી મળે છે.
પરોપકારાય ફલન્તિ વૃક્ષાઃ પરોપકારાય વહન્તિ નદ્યઃ । પરોપકારાય દુહન્તિ ગાવઃ પરોપકારાય સતાં વિભૂતયઃ ॥
परोपकाराय फलन्ति वृक्षाः परोपकाराय वहन्ति नद्यः । परोपकाराय दुहन्ति गावः परोपकाराय सतां विभूतयः ॥
Paropakārāya falanti vṛukṣhāhā paropakārāya vahanti nadyah | Paropakārāya duhanti gāvah paropakārāya satām vibhūtayah ||
75
વૃક્ષો પરોપકારને માટે ફળ આપે છે, નદીઓ પરોપકારને માટે વહે છે, ગાયો પરોપકારને માટે દૂધ આપે છે તે જ રીતે સજ્જનોની સંપત્તિ પરોપકારને માટે હોય છે.
ઉદ્યમઃ સાહસં ધૈર્યં બુદ્ધિઃ શક્તિઃ પરાક્રમઃ । ષડેતે યત્ર વર્તન્તે તત્ર દૈવં સહાયકૃત્ ॥
उद्यमः साहसं धैर्यं बुद्धिः शक्तिः पराक्रमः । षडेते यत्र वर्तन्ते तत्र दैवं सहायकृत् ॥
Udyamah sāhasam dhairyam buddhihi shaktihi parākramah | Ṣhaḍete yatra vartante tatra daivam sahāyakṛut ||
76
ઉદ્યમ, સાહસ, ધૈર્ય, બુદ્ધિ, શક્તિ અને પરાક્રમ જ્યાં હોય છે ત્યાં જ પ્રારબ્ધ પણ મદદ કરે છે.
અલસસ્ય કુતો વિદ્યા અવિદ્યસ્ય કુતો ધનમ્ । અધનસ્ય કુતો મિત્રમ્ અમિત્રસ્ય કુતઃ સુખમ્ ॥
अलसस्य कुतो विद्या अविद्यस्य कुतो धनम् । अधनस्य कुतो मित्रम् अमित्रस्य कुतः सुखम् ॥
Alasasya kuto vidyā avidyasya kuto dhanam | Adhanasya kuto mitram amitrasya kutah sukham ||
77
આળસુને વિદ્યા ક્યાંથી ? વિદ્યા વગરનાને ધન ક્યાંથી ? ધન વગરનાને મિત્ર ક્યાંથી ? મિત્ર વગરનાને સુખ ક્યાંથી ?
સર્વે યત્ર વિનેતારઃ સર્વે પણ્ડિતમાનિનઃ । સર્વે મહત્ત્વમિચ્છન્તિ કુલં તદવસીદતિ ॥
सर्वे यत्र विनेतारः सर्वे पण्डितमानिनः । सर्वे महत्त्वमिच्छन्ति कुलं तदवसीदति ॥
Sarve yatra vinetārah sarve paṇḍitamāninah | Sarve mahattvamichchhanti kulam tadavasīdati ||
78
જ્યાં બધા આગેવાન છે, બધા પોતાને ડાહ્યા માનનારા છે, બધા મોટાઈ ઇચ્છે છે, તે કુળ દુઃખી થાય છે.
