ચોસઠ પદી

પદ ૪૧-૪૮

પદ - ૪૧

જેનું કામે કાપી લીધું નાક, લોભે લઈ લાજ લીધી રે;

જેને જીભે રોળી કર્યો રાંક, માને તો ફજેતી કીધી રે... ૧

એવા જનનું જાણો જરૂર, નથી મુખ જોયા જેવું રે;

દોષે ભર્યું જાણી તજો દૂર, અઘે અવરાણું¹ એવું રે... ૨

તેને પાસે વસતાં વાસ, લાંછન² તો લાગે જ લાગે રે;

તજો તેને આણી તનત્રાસ, જેથી³ કુબુદ્ધિ જાગે રે... ૩

એવા પાપીનું સ્પર્શતાં અંગ, પુણ્ય જાય પોતાતણું રે;

કહે નિષ્કુળાનંદ એ કુસંગ, તે સંગે જ્યાન ઘણું રે... ૪

પદ - ૪૨

એવા જન જીવતા જરૂર, મૂઆ છે માની લેજો રે;

દેખી દુર્ગંધને રહેજો દૂર, આભડછેટ એ તો છે જો રે... ૧

કાઢ્યા વિના નહિ સૂઝે કામ, સૂતક એ શીદ રાખો રે;

બાળી જાળી ટાળો એનું ઠામ, વાની⁴ વહેતે જળે નાખો રે... ૨

ઘણું રાખતાં એ ઘરમાંય, સૂણી⁵ કે સડી જાશે રે;

કાઢો વેલ્ય⁶ મ કરજો કાંય, ઘણું રાખ્યે ગંધ થાશે રે... ૩

કેડે કરવી નહિ તેની કાણ,⁷ ખરખરો ખોટો ખોળી⁸ રે;

કહે નિષ્કુળાનંદ સુજાણ, કહ્યું મેં તપાસી તોળી રે... ૪

પદ - ૪૩

કહેશો હરે ફરે નર આપ, મૂઓ તેને કેમ કહીએ રે;

તે તો પૂંછ હલાવે છે સાપ, ઘડીવાર જીવ ગયે રે... ૧

પણ પંડમાંયે નથી પ્રાણ, જરૂર જાણી લેજો રે;

જોઈ એના અંગનાં એંધાણ, પછી ડરી દૂર રહેજો રે... ૨

કાપ્યું તરુ કાઢે છે કૂંપળ, સરે⁹ પણ સૂકી જાશે રે;

તેમ નર કરે કોટિ કળ, અંતે તે ઉઘાડું થાશે રે... ૩

કહો કપટ કેટલા દન, નર એહ રાખી રહેશે રે;

કહે નિષ્કુળાનંદ સહુ જન, જેમ હશે તેમ કહેશે રે... ૪

પદ - ૪૪

જેમ મહાજળમાં મગર, સાગર સહુને રાખે રે;

નાનાં મોટાં કરી રહે ઘર, કોઈને ન કાઢી નાખે રે... ૧

પણ જિયાં લગી જીવ હોય, ત્યાં લગી તેમાં રહે રે;

વણ જીવે રહે નહિ કોય, લે’રે¹⁰ દૂર નાખી દહે રે... ૨

હરિજનનું જીવન છે ધર્મ, પોતે પોતાનો પાળે રે;

તજે નહિ ભજે પરબ્રહ્મ, તો રહે તેમાં સદાકાળે રે... ૩

વણ જીવે¹¹ હોય નહિ વાસ, સતસંગ સિંધુમાંઈ રે;

કરવો નિષ્કુળાનંદ તપાસ, કહ્યું નથી કૂડું¹² કાંઈ રે... ૪

પદ - ૪૫

જે કોઈ ડચકાં દિવસ રાત, ખાતો નર હોય ખરાં રે;

તેને જીવવાની જૂઠી વાત, પાંપળાં¹³ મેલો પરાં રે... ૧

જેની નાડી છાંડી ગઈ ઘર, જિહ્વા તો ટૂંકી પડી રે;

દૃગ¹⁴ દોય દઈ ગયાં દર, શ્વાસ આવ્યો સુધો¹⁵ ચડી રે... ૨

તેહ સમામાંહી સગપણ, કરે કોય કન્યાતણું રે;

તેને રોકડું છે રંડાપણ, એવાતણ¹⁶ ઉધારે ઘણું રે... ૩

તેમ સત્સંગમાં કોઈ જન, ગડબડ ગોટા વાળે¹⁷ રે;

કહે નિષ્કુળાનંદ કોઈ દન, રખે¹⁸ તે જીવત બાળે¹⁹ રે... ૪

પદ - ૪૬

ડોરી²⁰ દેખી મ ડગાવો દલ, સમજીને સંગ કરો રે;

સારા સંત ઓળખી અવલ,²¹ મન કર્મ વચને વરો રે... ૧

દેખી ઉપરનો આટાટોપ,²² મને રખે મોટા માનો રે;

એ તો ફોગટ ફૂલ્યો છે ફોપ,²³ સમજો એ સંત શાનો રે... ૨

જેને જાણજો જગ મોટાઈ, જડાણી જીવ સંગે રે;

તેને મોટા માનો જગમાંઈ, ખોટા છે મોક્ષ મગે²⁴ રે... ૩

જોને શુકજી ને જડભરત, કો’ કેણે મોટા જાણ્યા રે;

હતા નિષ્કુળાનંદ એ સમ્રથ, પછી સહુએ પરમાણ્યા²⁵ રે... ૪

પદ - ૪૭

એહ વિના મોટાઈ જે અન્ય, ખરી તે પણ ખોટી નથી રે;

તે તો સુણી લિયો સહુજન, તે પણ કહું કથી રે... ૧

જેમ પંખીમાં મોટેરો ઘૂડ, ઝાડમાં તાડ લઈએ રે;

તળાવ જળમાં મોટો ઝૂડ,²⁶ પશુમાં પાડો કહીએ રે... ૨

સર્પમાં મોટેરો તક્ષક, વીંછીમાં ઠાકરિયો વળી રે;

એ તો મોટપ દુઃખદાયક, સમજો સહુ મળી રે... ૩

એમ જાણ્યા વિના જગમાંય, ઉપાય નથી ઊગર્યાનો રે;

કહે નિષ્કુળાનંદ તે ન્યાય,²⁷ માનો કે નવ માનો રે... ૪

પદ - ૪૮

ખોટીલા સાંભળી આવી ખોટ, દોષ જે બીજાને દેશે રે;

પોતે પેટે કપટ રાખી કોટ, બા’ર તો સાધુતા ગ્રે’શે²⁸ રે... ૧

છળે²⁹ કળે છપાડી³⁰ છિદર,³¹ વાંકમાં નહિ આવે આપે રે;

એમ કરતાં જાણશે કોઈ નર, તેને ડરાવશે શાપે રે... ૨

આણી આખ્યાન તેની ઉપર, બોલવા નહિ દિયે રે;

જેને નથી મહારાજનો ડર, તે કહો કેથી બીયે રે... ૩

એવા પાપી જે પાપના પુંજ, દેખીને દૂર રહીએ રે;

કહે નિષ્કુળાનંદ તે શું જ, કહી કહી કેટલું કહીએ રે... ૪

Chosath Padi

Pad 41 - 48

Pad - 41

Jenu kāme kāpī līdhu nāk, lobhe laī lāj līdhī re;

Jenī jībhe roḷī karyo rānk, māne to fajetī kīdhī re... 1

(1) Those who have had their noses cut off (disgraced) due to lust, those whose greed has stained their reputation, those who have become poor due to their desire for tasty food,^† and those who have been humiliated because of their ego…

Evā jannu jāṇo jarūr, nathī mukh joyā jevu re;

Doshe bharyu jāṇī tajo dūr, aghe avrāṇu evu re... 2

(2) Know for certain that these people are not worth looking at. Stay away from them, for they are filled with faults and are enveloped in sin.

Tene pāse vastā vās, lānchhan to lāge ja lāge re;

Tajo tene āṇī tantrās, jethī kubuddhi jāge re... 3

(3) By staying close to such people, one will undoubtedly become blemished. Give up those who cause pain and distress - those that turn one’s intellect to wickedness.

Evā pāpīnu sparshtā ang, puṇya jāy potātaṇu re;

Kahe Nishkuḷānand e kusang, te sange jyān ghaṇu re... 4

(4) Even the touch of such a sinner robs a person of spiritual merits. Nishkulanand Swami says, “Great loss is caused by keeping such company.”

^†This can also be interpreted as: Those who have become slaves to their desires for tastes.

Pad - 42

Evā jan jīvtā jarūr, muā chhe mānī lejo re;

Dekhī durgandhne rahejo dūr, ābhaḍchheṭ e to chhe jo re... 1

(1) Indeed, believe those types of people to be dead even while alive. Smelling their stench, stay far away from them, for they are like untouchables.

Kāḍhyā vinā nahi sūjhe kām, sūtak e shīd rākho re;

Bāḷī jāḷī tāḷo enu ṭhām, vānī vahete jaḷe nākho re... 2

(2) Without throwing such people out of one’s life, one will not know what needs to be done. Why observe sutak^† unnecessarily? You must cremate them and wash their ashes away.

Ghaṇu rākhtā e gharmāy, suṇī ke saḍī jāshe re;

Kāḍho velya ma karjo kāy , ghaṇu rākhye gandh thāshe re... 3

(3) Such dead bodies will swell and decay if kept in the home. Get rid of it without delay, for the more you keep them, the more they will give off foul odor.

Keḍe karvī nahi tenī kāṇ, kharkharo khoṭo khoḷī re;

Kahe Nishkuḷānand sujāṇ, kahyu me tapāsī toḷī re... 4

(4) After you dispose of their bodies, do not cry and lament (as if you have lost a loved one). Nishkulanand Swami says to the wise, “I have closely examined and said this.”

^†Sutak is the custom of maintaining purity after someone from one’s family dies. Nishkulannad Swami is implying that by associating with people who are characterized by vices are effectively dead, so why associate with them? It is like observing sutak.

Pad - 43

Kahesho hare fare nar āp, mūā tene kem kahīe re;

Te to pūnchh halāve chhe sāp, ghaḍīvār jīva gaye re... 1

(1) How can one say a man is dead if he is still moving about? Well, this is similar to a snake moving its tail even after it had died for some time.

Paṇ pinḍmāye nathī prāṇ, jarūr jāṇī lejo re;

Joī enā angnā endhāṇ, pachhī ḍarī dūr rahejo re... 2

(2) (Although the snake’s tail moves around), know that it has no life in its body. Similarly, observe the physical characteristics of one who is alive (moving) but dead (killed by his flaws). Then, stay away from him in fear.

Kāpyu taru kādhe chhe kūpaḷ, sare paṇ sūkī jāshe re;

Tem nar kare koṭi kaḷ, ante te ūghāḍu thāshe re... 3

(3) A cut tree still sprouts small leaves. However, those buds will soon dry out and wither away. Similarly, a man can try millions of different ways to spread his tricks, but ultimately, his tricks will be exposed.

Kaho kapaṭ keṭlā dan, nar eh rākhī raheshe re;

Kahe Nishkuḷānand sahu jan, jem hashe tem kaheshe re... 4

(4) How many days can a man hide his deceit? Nishkulanand Swami informs everyone that he will say it as it is.

Pad - 44

Jem mahājaḷmā magar, sāgar sahune rākhe re;

Nānā moṭā karī rahe ghar, koīne na kāḍhī nākhe re... 1

(1) Crocodiles and many other types of creatures are kept by the ocean. Big and small make the ocean their home. The ocean does not expelled any creature.

Paṇ jiyā lagī jīva hoy, tyā lagī temā rahe re;

Vaṇ jīva rahe nahi koy, le’r dūr nākhī dahe re... 2

(2) But, they can only stay in the ocean as long as they are alive. Dead creatures, on the other hand, are swept ashore by the waves.

Harijannu jīvan chhe dharma, pote potāṇā pāḷe re;

Taje nahi bhaje Parabrahma, to rahe temā sadākāḷe re... 3

(3) A devotee’s life is following one’s own dharma. If he never forsakes his dharma and worships God, then he can remain in Satsang forever.

Vaṇ jīve hoy nahi vās, satsang sindhumāī re;

Karvo Nishkuḷānand tapās, kahyu nathī kūḍu kāī re... 4

(4) Just as only the living can stay in the ocean, only such devotees can reside in the ocean of Satsang. Nishkulanand Swami says, “Examine and you will see there is no deceit in what I have said.”

Pad - 45

Je koī ḍachkā divas rāt, khāto nar hoy kharā re;

Tene jīvvāṇī jūṭhī vāt, pāmpaḷā melo parā re... 1

(1) Ones who is on their death bed gasps desperately for each and every final breath. But his efforts are worthless. Don’t try to save him. Let him go.

Jenī nāḍī chhānḍī gaī ghar, jihvā to tūkī paḍī re;

Drag doy daī gayā dar, shvas āvyo sudho chaḍī re... 2

(2) His pulse has ceased. He has lost his sense of taste and sight, and has begun to breathe heavily.

Teh samāmāhī sagpaṇ, kare koī kanyātaṇu re;

Tene rokḍu chhe ranḍāpaṇ, evātaṇ udhāre ghaṇu re... 3

(3) At that time, if one arranges for a woman to marry the dying man, she has widowhood ready in waiting. For her, having a partnership is on a credit.

Tem satsangmā koī jan, gaḍbaḍ goṭā vāḷe re;

Kahe Nishkuḷānand koī dan, rakhe te jīvit bāḷe re... 4

(4) Nishkulanand Swami says, “Similarly, if one who is lost in Satsang, one day he will have to be forewarned, he will ruin his life.”

Pad - 46

Ḍorī dekhī ma ḍagāvo dal, samjīne sang karo re;

Sārā sant oḷkhī aval, man karma vachane varo re... 1

(1) Do not be moved upon seeing such a fraud; keep company only after understanding (good from bad). Realize who is a great Sadhu and associate with him by thought, word, and deed.

Dekhī uparno āṭāṭop, mane rakhe moṭā māno re;

E to fogaṭ fūlyo chhe fop, samjo e sant shāno re... 2

(2) Do not believe someone to be great simply seeing his ostentatious qualities. He acts inflated (proud) but he is a fake. Know what type of sadhu he truly is.

Jene jāṇjo jag moṭāī, jaḍāṇī chhe jīva sange re;

Tene moṭā māno jagmāī, khoṭā chhe moksha mage re... 3

(3) Understand that he who has worldly fame fixed in his heart may be great in the worldly perspective, but regarding moksha, they are false.

Jone Shukjīne Jaḍbharat, ko’ kene moṭā jāṇyā re;

Hatā Nishkuḷānand e samarth, pachhī sahue parmāṇyā re... 4

(4) Who believed Shukji and Jadbharat to be great during their time? Nishkulanand Swami says, “They were powerful but were only validated as such later in time.”

Pad - 47

Eh vinā moṭāī je anya, kharī te paṇ khoṭī nathī re;

Te to suṇī liyo sahujan, te paṇ kahu kathī re... 1

(1) It is true, there are other types of greatness in the world as well. Listen, as I describe these different types of greatness.

Jem pankhīmā moṭero ghuḍ, jhāḍmā tāḍ laīe re;

Jem jaḷmā moṭero jhuḍ, pashumā pāḍo kahīe re... 2

(2) Among birds, owls are great. Among trees, palms are great. In lakes, crocodiles are great, and among animals, male buffaloes are considered great.

Sarpmā moṭero Takshak, vīnchchhīmā ṭhākarīyo vaḷī re;

Eto moṭap dukhdāyak, samjo sahu maḷī re... 3

(3) Among snakes, the Takshak snake is greatest as is the thākariyo among the scorpions. Everyone understand that all these types of greatness are the cause of misery.^†

Em jāṇyā vinā jagmāy, upāy nathī ūgaryāno re;

Kahe Nishkuḷānand te nyāy, mano ke nav mano re... 4

(4) It is necessary to understand this in order to be liberated from the bondage of this world. Nishkulanand Swami says, “Whether you believe it or not, this is the way things are.”

^†These types of greatness bring misery because they are negative. For example, an owl is a symbol of a unfortunate omen. A Takshak is poisonous and its bite brings death. A scorpion bite cause much suffering. The word for male buffalo (pādo) is a derogatory word when applied to a person.

Pad - 48

Khoṭī vāt sāmbhḷī āvī khoṭ, dosh je bījāne deshe re;

Pote peṭe kapaṭ rākhī koṭ, bā’r to sādhutā gre’she re... 1

(1) A fraud will always blame others for his mistakes when his mistakes are pointed out. He keeps ten million acts of deceit to himself whilst displaying characteristics of a sadhu superficially.

Chhaḷe kaḷe chhapāḍī chhidar, vānkmā nahi āve āpe re;

Em kartā jāṇshe koī nar, tene ḍarāvshe shāpe re... 2

(2) By using deceit and trickery, he hides his faults so that he cannot be subjected to blame. If anyone learns of his deceits, he will threaten him with a curse.

Āṇī ākhyān tenī upar, bolvā nahi diye re;

Jene nathī Mahārājno ḍar, te kaho kethī bīye re... 3

(3) He will not not allow you to speak of his scandals. Tell me, who he would fear if he does not even fear Maharaj?

Evā pāpī je pāpnā punj, dekhīne dūr rahīe re;

Kahe Nishkuḷānand te shu ja, kahī kahī keṭlu kahīe re... 4

(4) Stay away from such evil piles of sin. Nishkulanand Swami says, “I have told you this repeatedly, what more can I say?”