હૃદય પ્રકાશ
પ્રસંગઃ ૮
દોહા (શિષ્ય ઉવાચ)
શિષ્ય કે’ સદ્ગુરુ સુણો, ખરી બતાવી ખોટ ॥
પર જાણી પોતા તણાં, બાંધી મમતની મોટ1 ॥ ૧ ॥
દયા કરી દેખાડિયું, અંતરનું અજ્ઞાન ॥
શઠપણે2 સમજ્યો નહિ, જોર થયું જે જ્યાન ॥ ૨ ॥
દોહા (સદ્ગુરુ ઉવાચ)
ત્યારે સદ્ગુરુ બોલિયા, સાંભળ શ્રદ્ધાવાન ॥
વેરી બતાવું તાહેરાં, જે નરસાં છે નિદાન ॥ ૩ ॥
દિગ વાયુ સૂર કહ્યા, તેવો જ વરુણ વખાણ ॥
રસના દ્વારે રહીને, લાવે રસ નિરવાણ ॥ ૪ ॥
ખાટા ખારા તમતમા, તીખા ગળ્યા ચીગઠ3 ॥
જીહ્વાએ જૂજવા જોઈને, શોધી લાવ્યો શઠ ॥ ૫ ॥
પેંડા પતાસાં પૂરીઓ, શીરો સાબુડી4 સોય ॥
શકરપારા સૂતરફેણી, સેવ સુંવાળી જોય ॥ ૬ ॥
બરફી બિરંજ કળિ ગાંઠિયા, ઘેબર ગુંદરપાક ॥
મગદળ મુરકી માલપુડા, મેસુબ સુંદર શાક ॥ ૭ ॥
ખીર ખાજાં રોટલી, સાટા જલેબી જાણ ॥
હલવો લાડુ લાપસી, બાસુંદિયો વખાણ ॥ ૮ ॥
ફાફડા ફૂલવડી, ભજિયાં તે બહુ ભાત ॥
પુડા પકોડી કઢી વઢી, દૈથરાં વડાં વડી વાત ॥૯॥
જાણી જિહ્વાએ જૂજવી, સ્વાદ સર્વની રીત ॥
આણી ઉતારી અંતરે, અતિ ઘણી અગણિત ॥૧૦॥
શાક બહુ સોયામણાં, ભાજી તરકારી તેહ ॥
વઘારી વિધવિધની, સુખદ જમતાં જેહ ॥૧૧॥
ફળ દળ મૂળ કંદનો, જાણી જૂજવો રસ ॥
જીભે ઉતાર્યો અંતરે, ઓળખી લે તું અવશ્ય ॥૧૨॥
જે જે રસ આ જગતમાં, ભર્યા સભર ભરપૂર ॥
તે તે રસ જીભે કરી, આણી ઉતાર્યા ઉર ॥૧૩॥
એક વાર આહાર જે જે કર્યો, ભર્યો રસે ભરપૂર ॥
તેને પાછો પામવા, કરે જતન જરૂર ॥૧૪॥
વિસાર્યા વીસરે નહિ, જે રહ્યા હૃદયમાં રસ ॥
સૂતાં બેઠાં સાંભરે, ખટકે રાત દિવસ ॥૧૫॥
ભાંણે5 ટાંણે જો ન મળે, તો બળે અંતર બહુ રીત ॥
ઘાયલ થઈ ઘૂમે ઘણું, એવી બંધાણી પ્રીત ॥૧૬॥
સાલે6 ઘણા શરીરમાં, સ્વાદ તણા બહુ સાલ7 ॥
દિન દિન પ્રત્યે દીન રહે, કરી મૂક્યો કંગાલ ॥૧૭॥
એમ રસ અનેક વિધ, ભરાઈ રહ્યા ભીતર ॥
ખસે ન કોઈના ખેસવ્યા, કરી રહ્યા એહ ઘર ॥૧૮॥
પશુ પંખી પન્નગ લગે, નર નારી હેરાણ ॥
દેવ દાનવ દેખિયે, સહુ રસના વેચાણ ॥૧૯॥
નથી નજરે આવતા, રસનાના રસે રહિત ॥
જિહ્વાએ સહુને જીતિયા, રહી રસના અજિત ॥૨૦॥
એમ રીત છે રસની, સમજી લેજે સોય ॥
જેને રસે ન રોળિયો, એવો ન દીઠો કોય ॥૨૧॥
એમ તાહેરે અંતરે, સ્વાદ તણું છે સેન8 ॥
તિયાં દયાળ દેખ્યા તણું, વારુ મ કર્ય તું વેન9 ॥૨૨॥
શિષ્ય તું સમર્થ નહિ, જે કર તું એહનો ત્યાગ ॥
વિગતે વિગતે વસી રહ્યાં, જરાય ન રહી જાગ ॥૨૩॥
કિયાં આવી હરિ રહે, કિયાં રહી કરિયે વાત ॥
અનાડી10 એહ અતિ ઘણાં, કરે મોટો ઉતપાત ॥૨૪॥
સોરઠા
અતિ કર્યો ઉતપાત, વાત હાથથી વહી ગઈ ॥
દગો દિવસ ને રાત, અતિ આદરી બેઠાં સઈ ॥૨૫॥
ઇતિ શ્રીહૃદયપ્રકાશમધ્યે સદ્ગુરુશિષ્યસંવાદે અષ્ટમઃ પ્રસંગઃ ॥૮॥