કલ્યાણ નિર્ણય
નિર્ણયઃ ૧૩
દોહા
જિજ્ઞાસુ તુને મેં જાણિયો, ખરા ખપવાળો નિરધાર ॥
જે જે તેં પૂછ્યું તે પણ, છે સર્વે સારનું સાર ॥ ૧ ॥
પ્રગટ પ્રભુને પામિયા, તે કૃતાર્થ કે’વાય ॥
સર્વે કારજ સારિયાં, જાણજ્યો આ જગમાંય ॥ ૨ ॥
પછી જુવે પ્રભુ પ્રગટનું, ઘણું ગમતું જેમ હોય ॥
તેવી રીતે તત્પર થઈ, કરે સદા નિરંતર સોય ॥ ૩ ॥
મેલી ગમતું નિજ મનનું, રહે હરિઆજ્ઞા અનુસાર ॥
સાચો મુમુક્ષુ એ માનવો, નિશ્ચય કરી નિરધાર ॥ ૪ ॥
ચોપાઈ
જેના હરિપરાયણ પ્રાણ રે, નથી રહી જેને કોઈ તાણ1 રે ॥
ધ્વજપટ2 કર્યું નિજ તન રે, વાયુ સમ હરિનું વચન રે ॥ ૫ ॥
જેમ વાળે તેમ જન વળે રે, મેલી મમત અંગ સઘળે રે ॥
રહ્યા અતિ આજ્ઞા અનુસાર રે, કરી નિશ્ચય મને નિરધાર રે ॥ ૬ ॥
એવા શુદ્ધ સેવક સુજાણ રે, પ્રભુ પ્રગટના પ્રમાણ રે ॥
બીજા સહુથી થઈ નિરાશ રે, થયા શ્રી ઘનશ્યામના દાસ રે ॥ ૭ ॥
સદા જોઈ રહ્યા હરિ સામું રે, ગમતું હરિનું કરવા છે હામું3 રે ॥
એવા સંત સદા શિરોમણિ રે, કહું રીત સુણો તેહ તણિ રે ॥ ૮ ॥
કરે ભક્તિ સદા નિષ્કામ રે, ચતુરધાનું4 ન પૂછે નામ રે ॥
માને મન કર્મ વચને વચન રે, રાખે એકાગ્રે હરિમાં મન રે ॥ ૯ ॥
શુદ્ધ શ્રદ્ધા હોય સેવા માંઈ રે, તેમાં દંભ કપટ નહિ કાંઈ રે ॥
મેલે મન તન અભિમાન રે, કરવા હરિ રાજી સાવધાન રે ॥૧૦॥
વાળે હરિ જીભ ત્યાં વળે તન રે, વિષયસુખ મળ્યે ન ચળે મન રે ॥
પૂરો છે પ્રભુનો વિશ્વાસ રે, રહે પ્રભુપાસે દાસાનુદાસ રે ॥૧૧॥
અંતરજામી જાણી રાખે બીક રે, કે દી ન કરે કામ અઠીક5 રે ॥
બોલે દીન આધીન વચન રે, કાંઈક કે’જ્યો મુને ભગવન રે ॥૧૨॥
સુણે સાવધાન થઈ વાત રે, સત્ય વચન જાણે સાક્ષાત રે ॥
મટકે રહિત જુવે હરિરૂપ રે, નીર્ખી આનંદ આવે અનુપ રે ॥૧૩॥
જુવે રાજીપો હરિનો જેમ રે, વર્તે મન કર્મ વચને તેમ રે ॥
શુદ્ધ ભોજને જમાડે શ્યામ રે, હૈયે હરિ જમાડવા હામ રે ॥૧૪॥
લેહ્ય ચોષ્ય ભક્ષ્ય ને ભોજને રે, જમાડી પે’રાવે વસ્ત્ર તને રે ॥
બહુ પ્રેમ ભરી પૂજા કરે રે, ઘણમૂલાં6 ઘરેણાં અંગે ધરે રે ॥૧૫॥
અતિસુગંધી ચંદન ઉતારી રે, કરે સમો જોઈ પૂજા સારી રે ॥
સારાં સુગંધી ભર્યા ફૂલ લાવે રે, કરી હાર હરિને પે’રાવે રે ॥૧૬॥
અતિ હેતે ઉતારે આરતિ રે, થઈ મગન કરે ધુન્ય અતિ રે ॥
પ્રેમે ઊભા રહી પગવતિ7 રે, કરે દંડવત ને વિનતિ રે ॥૧૭॥
મેલે મસ્તક ભેટ્ય ચરણે રે, માગે પ્રભુ રાખજ્યો શરણે રે ॥
વરતે થઈ દાસના દાસ રે, એમ રહે પ્રભુજીને પાસ રે ॥૧૮॥
જે જે મહાપ્રભુને નવ ગમે રે, તે તે કરે નહિ કોઈ સમે રે ॥
વળી પૂછ્યું હતું તેં પ્રશ્ન રે, જ્યારે પ્રગટ હોય ભગવન રે ॥૧૯॥
ત્યારે મનુષ્ય તરે કે તરે કોય રે, તે પણ કહું સાંભળજ્યે સોય રે ॥
તરે દેવ દાનવાદિ વળી રે, તે તો પ્રગટ પ્રભુને મળી રે ॥૨૦॥
રાક્ષસ યક્ષ ભૂત ભૈરવ રે, મળે પ્રગટ તો તરે એ સર્વ રે ॥
વળી પશુ પંખી સરિસાપ રે, તે પણ તરે પ્રભુ પ્રતાપ રે ॥૨૧॥
વૃક્ષ વેલી પામે પરમ ગતિ રે, ફળ ફૂલ દળ દારવતિ8 રે ॥
સ્થૂળ સૂક્ષ્મ જડ ચૈતન રે, પ્રભુ પ્રગટ પ્રસંગે પાવન રે ॥૨૨॥
સ્થાવર જંગમ ચરાચર જેહ રે પ્રભુ પ્રગટ મળ્યે તરે તેહ રે ॥
જોને રામકૃષ્ણાદિ અવતાર રે, તેથી બહુ થયા ભવપાર રે ॥૨૩॥
સ્થાવર જંગમ સ્થૂળ સૂક્ષ્મ રે, ચરાચર પામ્યા ગતિ પરમ રે ॥
તેનો ગણતાં ન આવે પાર રે, એમ થયો બહુનો ઉદ્ધાર રે ॥૨૪॥
કૈક મનુષ્ય તર્યા નર વામ રે, પશુ પંખી પામ્યાં હરિધામ રે ॥
કૈક ભૂત પ્રેત ને ભૈરવ રે, વૃક્ષ વેલી ખગ મૃગ સર્વ રે ॥૨૫॥
આગે બહુ થયા અવતાર રે, તેથી આજ9 સામર્થી અપાર રે ॥
જોને આ સમે ઉદ્ધાર્યા કઈ રે, તે તો લખતાં લખાય નઈ રે ॥૨૬॥
રામઅવતારે કૈં રહી ગયા રે, તે કૃષ્ણ અવતારે પાર થયા રે ॥
કૃષ્ણ અવતારે ગયા’તા રહિ રે, તે તો આજ ઉદ્ધારિયા કઈ રે ॥૨૭॥
એમ આદિ અંત મધ્યે માનો રે, પ્રતાપ પ્રગટનો નહિ છાનો રે ॥
પ્રગટ પ્રભુ કે પ્રભુના સંત રે, તેહ વિના ન ઉદ્ધરે જંત10 રે ॥૨૮॥
એહ બેઉ રીત વિના બીજે રે, કોઈ રીતે કલ્યાણ ન પ્રતીજે11 રે ॥
સર્વે શાસ્ત્રનું સિદ્ધાંત કહ્યું રે, કે’વા હવે કેડ્યે નથી રહ્યું રે ॥૨૯॥
કહી રીત સનાતન તણી રે, પણ આજ છે અલેખે12 ઘણી રે ॥
આજ અગણિત પામ્યા આનંદ રે, એમ નિશ્ચે કહે નિષ્કુળાનંદ રે ॥૩૦॥
ઇતિ શ્રી કલ્યાણનિર્ણયમધ્યે મુક્તમુમુક્ષુ સંવાદે ત્રયોદશો નિર્ણયઃ ॥૧૩॥