કલ્યાણ નિર્ણય
નિર્ણયઃ ૯
દોહા
મહામુક્ત કહે મુમુક્ષુ તને, વણ પૂછ્યે કહું છું વાત ॥
કલ્યાણકારીના કુળની, તું સાંભળી લે સાક્ષાત ॥ ૧ ॥
અલૌકિકપણું નહિ આપમાં, લોકમાં વધારવા લાજ ॥
આટાટોપ1 એહ કારણે, સહુ રાખી રહ્યા ગુરુરાજ ॥ ૨ ॥
જેણે કરી જાયે નહિ, રહે ગુરુપણું ઘરમાંહિ ॥
એવી રીતને અનુસરી, બહુ ઠગ કરે છે ઠગાઈ ॥ ૩ ॥
જેમ ઉદ્યમ વર્ણ અઢારમાં, સહુ કરે થઈ સાવધાન ॥
તેમ ઉદ્યમ ગુરુએ આદર્યો, મન કર્મ વચને નિદાન ॥ ૪ ॥
ચોપાઈ
ગુરુવેષ ભજાવવા કાજ રે, રાખે શોભતો સર્વે સમાજ રે ॥
સારાં વસ્ત્ર ઘરેણાં વાહન રે, કહું તેની રીત સુણો જન રે ॥ ૫ ॥
પો’ળા પનાળાં કૈક સુંવાળા રે, બહુ બુટ્ટા2 ને રંગે રૂપાળાં રે ॥
ઝીણાં પોતાં3 છાપેલ છેડાળાં રે, વાસેલ4 અત્તરે પાનડિયાળાં રે ॥ ૬ ॥
એવાં વસ્ત્ર અંગોઅંગ પે’રી રે, ગુરુપણું લડાવે છે લે’રી રે ॥
વળી પે’રી ઘરેણાં જો ઘણાં રે, જડેલ હીરા મોતી હેમતણાં5 રે ॥ ૭ ॥
વેઢ વીંટી કડા બાંયે બાજુ રે, રૂડા ઘાટવાળાં ઘણાં કાજુ6 રે ॥
બેસી ગજ બાજ સુખપાલે રે, ખોળે લાલ7 લઈ ગુરુ મા’લે8 રે ॥ ૮ ॥
વળી સુંદર મંદિર રહેવા રે, કાચ ઢાળેલ હાંડિયે દીવા રે ॥
ખાવા પીવા મળે ખૂબ ખાસુ રે, જેવું ચઉ ચરણને9 ચોમાસું10 રે ॥ ૯ ॥
સૌથી સરસ સુખિયા ફરે છે રે, વાત કલ્યાણની જો કરે છે રે ॥
આપે પ્રસાદી ને પ્રસાદિયાં રે, એમ ચેલા કરે જિયાં તિયાં રે ॥૧૦॥
કૈક ફૂંકતા ફરે છે કાન રે, ચાદર શ્રીફળ લઈ નિદાન રે ॥
કોઈ દોરા બાંધે દુવા11 આપે રે, કોઈ તપ્તમુદ્રાએ તન છાપે રે ॥૧૧॥
કોઈ મૂકે છે મસ્તક હાથ રે, ઓહં સોહં જપતાં સનાથ રે ॥
કોઈ મંત્ર આપે બાંધે માળ12 રે, કોઈ કરાવે જાતિ વિટાળ13 રે ॥૧૨॥
કોઈ આપે પાન પરમાણા14 રે, બહુ ધન લેવાને શાણા રે ॥
એમ સહુ સહુના મત મળતા રે, આપે ઉપદેશ રાખે ભળતા રે ॥૧૩॥
એમ બાંધી બેઠા ગુરુ દોરી15 રે, એક બીજાથી રાખે વાત ચોરી રે ॥
કહે આપણી વાત છે એવી રે, નથી કોઈ બીજાને કહ્યા જેવી રે ॥૧૪॥
આપણ સહુનું કલ્યાણ થાશે રે, બીજાં બહુ ભવે ભટકાશે રે ॥
એમ પોતે પોતાના મન માંઈ રે, માન્યું કલ્યાણ કસર ન કાંઈ રે ॥૧૫॥
સહુએ માની છે પરમ પ્રાપ્તિ રે, થાશે કલ્યાણ નહિ ફેર રતિ રે ॥
સગરા16 પામશે ધણીનું ધામ રે, નથી નગરાનું17 કોઈ ઠામ રે ॥૧૬॥
માટે સહુ થાઓ ગુરુમુખી રે, શીદ ગુરુવિના રહો દુઃખી રે ॥
એમ સહુ કોઈ સગરા થયા રે, ગુરુ વિના તો કોઈ ન રહ્યા રે ॥૧૭॥
જેને બેસતું આવ્યું છે જેમાં રે, કરી ગુરુ મળિયા છે તેમાં રે ॥
એમ કલ્યાણ ઠેરાવી ઠીક રે, બેઠા મટાડી માથેથી બીક રે ॥૧૮॥
એવા કલ્યાણકારી કંઈ કા’વે રે, વિષય પંચ ભોગવે ભોગવાવે રે ॥
કહે નિર્ભય નિઃશંક રે’જો રે, જમપુરી તમારે જૂઠી છે જો રે ॥૧૯॥
એવી વાતો થાય ઘરોઘર રે, તેણે નીડર થયાં નારી નર રે ॥
એવું ચાલ્યું કલ્યાણનું તૂત18 રે, કહે છે જખમારે19 છે જમદૂત રે ॥૨૦॥
એવું સાંભળીને જમે જાણ્યું રે, પડ્યું ભાંગી આપણું પ્રમાણ્યું રે ॥
કહે ચાલો રાયને20 જઈ કહિયે રે, અમે તેડવા તે કેને જઈયે રે ॥૨૧॥
સહુ ગુરુનો આશરો લઈ રે, બહુ બેઠાં છે નિર્ભય થઈ રે ॥
તેને અમે કેમ લાવું તેડી રે, મહામોટાની મરજાદ ફેડી રે ॥૨૨॥
લિયો21 કાળપાશ22 ને કુતડાં23 રે, કરો ઉજ્જડ જમનાં ગામડાં રે ॥
હુકમ હવે તમારો ન રહ્યો રે, તે તો જમરાય જાણી લિયો રે ॥૨૩॥
એવું કહ્યું છે જમદૂતે જ્યારે રે, જમરાયે વિચાર્યું છે ત્યારે રે ॥
હવે આ વાતનું કેમ થાશે રે, જાઉં શ્રીહરિ શ્યામની પાસે રે ॥૨૪॥
પછી શ્રીહરિ પાસળ જઈ રે, વાત મનુષ્ય લોકની કઈ રે ॥
મર્ત્યલોકે થઈ મોટી વાત રે, કરે પાપ સહુ દિન રાત રે ॥૨૫॥
તેને ભોગવ્યાનો ભય ટાળી રે, બેઠા નિર્ભય થઈ ગાંઠ્ય વાળી રે ॥
કહે છે નગરાનું નરસું થાશે રે, સગરા સહુ ધામમાં જાશે રે ॥૨૬॥
માટે ગુરુ વિના નથી તરવા રે, કાલાઘેલા પણ ગુરુ કરવા રે ॥
એમ બેઠા સહુ ગુરુ ધારી રે, ગુરુ વિના નથી નરનારી રે ॥૨૭॥
હવે સંયમનીનું24 શું કામ રે, કહો તો કરિયે ઉજ્જડ એ ધામ રે ॥
ગુરુમુખીને દેવો જે દંડ રે, થાય પાપ મોટું એ પ્રચંડ રે ॥૨૮॥
માટે જેમ કહો તેમ કરિયે રે, થાય અપરાધ તેથી ડરિયે રે ॥
જેના ગુરુ થયા છે જમાન રે, તેને કેમ કરું બંધિવાન રે ॥૨૯॥
એટલું કહીને જમરાય રે, પાણ જોડી લાગ્યા પ્રભુ પાય રે ॥
ત્યારે બોલિયા શ્રીહરિ હસી રે, ધર્મ25 વાત કરો છો એહ કશી રે ॥૩૦॥
ઇતિ શ્રી કલ્યાણનિર્ણય મધ્યે મુક્તમુમુક્ષુ સંવાદે નવમો નિર્ણયઃ ॥૯॥