કલ્યાણ નિર્ણય

નિર્ણયઃ ૧૪

દોહા

એવું સુણી મુમુક્ષુ કહે, તમો સાંભળો મુક્ત મહારાજ ॥

પૂછું છું વળી પ્રશ્નને, મારો સંશય સમાવા કાજ ॥ ૧ ॥

કલ્યાણ કરવા કારણે, કરે અતિ ઉત્તમ ઉપાય ॥

શ્રુતિ પુરાણમાં સાંભળી, વળી કરે એમ સદાય ॥ ૨ ॥

પ્રગટ હરિ હોય નહિ, હોય નહિ તેના મળેલ ॥

સાજ સમાજ1 સરવે, રહી જાય તેનો રળેલ2 ॥ ૩ ॥

પાછળ પ્રભુજી પ્રગટે, આવે એનું કર્યું કાંઈ અર્થ3

તે સા’ય કરે કાંઈ શ્રેયમાં, કે વણ સા’યે જાય વ્યર્થ ॥ ૪ ॥

ચોપાઈ

જે જે કરે એ કલ્યાણ કાજ રે, તે તે કહું સાંભળો મહારાજ રે ॥

મેળ્યાં4 અન્ન ધન કર્યાં ધામ રે, વસન ભૂષણ આવે કેડ્યે કામ રે ॥ ૫ ॥

વાસન વાહન ખાટ્ય પાટલા રે, ગાદી તકિયા ઓછાડ ગાદલાં રે ॥

વાવ્ય કૂવા તલાવડી ક્ષેત્ર રે, આવે અર્થ પ્રભુને એ પવિત્ર રે ॥ ૬ ॥

પર્વ5 સદાવ્રત6 વૃક્ષછાંઈ રે, પ્રભુ બેસે ધર્મશાળા માંઈ રે ॥

ગાય ગવા મહિષી7 ગજ બાજ રે, હોય રથ પાલખી સમાજ રે ॥ ૭ ॥

વાંસે8 આવે એ અર્થે હરિને રે, થાય સારું એનું તેણે કરીને રે ॥

વળી આપી હોય મહિષી ગાય રે, તેનાં દહીં દૂધ ઘી જમાય રે ॥ ૮ ॥

આપનારને એ અર્થ (આપ્યા) તણું રે, શ્રેય કે’જ્યો સમજાવી ઘણું રે ॥

વળી અસ્થિ ત્વચા ને વિષાણ9 રે, વાળ વડે તે કે’જ્યો કલ્યાણ રે ॥ ૯ ॥

વળી સાર દાર દળ તૃણ રે, આવે હરિ અર્થે પંખા પર્ણ રે ॥

ફળ ફૂલ મૂળ રસ ફળી રે, ભાજી તરકારી ઔષધી વળી રે ॥૧૦॥

પશુ પંખી ને મનુષ્ય માંય રે, એનું આવે સેવામાં જો કાંય રે ॥

હીરા મોતી મણિ પરવાળાં રે, કંકર પથ્થર રત્ન રૂપાળાં રે ॥૧૧॥

તે મનુષ્યનાં મેલેલ10 હોય રે, આવે એ માંયેલું અર્થ કોય રે ॥

સ્થાવર જંગમ જે કહેવાય રે, તેહ આવે હરિસેવા માંય રે ॥૧૨॥

એવી વસ્તુ અનેક પ્રકાર રે, એહ સાજ સમાજ દેનાર રે ॥

આવે હરિ હરિજન અર્થ રે, ફળ શું મળે કહો સમર્થ રે ॥૧૩॥

પ્રભુ પ્રગટ પૃથવિયે હોય રે, પણ તે સમે તે જન નો’ય રે ॥

વળી કાવ્ય કીર્તન ગદ્ય પદ્ય રે, કર્યાં કવિએ કવિત છપય છંદ રે ॥૧૪॥

અષ્ટક સ્તોત્ર ને વળી સ્તુતિ રે, કરી હોય બહુવિધે વિનતિ રે ॥

પણ પ્રભુ પ્રગટ ન હોય રે, ના’વે એ માંયેલું અર્થ કોય રે ॥૧૫॥

કરે વિષ્ણુયાગ જપે નામ રે, તીર્થ વ્રત કરે ફરે ધામ11 રે ॥

રાખે નીમ કરી બહુ જતન રે, તપે કરી તજી દિયે તન રે ॥૧૬॥

કર્યું હોય તે કલ્યાણ કાજ રે, પણ પ્રગટ ન હોય મહારાજ રે ॥

એનું આવે છે એ કાંઈ અર્થ રે, કે વણ મળ્યે એ છે વ્યર્થ રે ॥૧૭॥

કર્યું હોય એ કલ્યાણ સારુ રે, પણ પ્રભુ વિના પડ્યું ઉધારુ રે ॥

કરતાં કરતાં કસર ન રાખી રે, ગઈ એમાં આવરદા આખી રે ॥૧૮॥

બહુ કલ્યાણ કરવા રળ્યો12 રે, પણ એ દેહે જોગ ન મળ્યો રે ॥

આખો જન્મ એમ ગુમાવ્યો રે, પણ દાખડો દોપે13 ન આવ્યો રે ॥૧૯॥

પ્રભુ પ્રગટ પૃથ્વીએ નહિ રે, એની મે’નત કરે કોણ સહિ14 રે ॥

ઘણું રળ્યો રોકડું ન મળ્યું રે, જન્મમરણનું દુઃખ ન ટળ્યું રે ॥૨૦॥

કર્યું હોય તે કલ્યાણ કાજ રે, પણ પ્રગટ ન મળ્યા મહારાજ રે ॥

કહું કેડ્યે પ્રગટે ઘનશ્યામ રે, આવે એનું કર્યું કાંઈ કામ રે ॥૨૧॥

કર્યું હોય એ શ્રદ્ધા સહિત રે, આણી ઉરે પ્રભુની પ્રતીત રે ॥

શુદ્ધ મન હોય શુદ્ધ ભાવ રે, દલમાંહિ નહિ દગા દાવ રે ॥૨૨॥

અતિ આસ્તિક મતિ છે ઉર રે, નાસ્તિક વાતથી રહે છે દૂર રે ॥

એવા જન જગતમાં જેહ રે, ન મળ્યા હરિ છૂટી ગયા દેહ રે ॥૨૩॥

કરી પુરુષ પ્રયત્ન તન તાવ્યું રે, પણ એ દેહે અર્થ ન આવ્યું રે ॥

પછી પ્રગટિયા ઘનશ્યામ રે, આવ્યું કર્યું કેડ્યે એનું કામ રે ॥૨૪॥

તેની થાય કે ન થાય મુક્તિ રે, કે’જ્યો મુક્ત વિક્ત પાડી અતિ રે ॥

જે જે પૂછી છે વાત સઘળી રે, કે’જ્યો વણ પૂછી પણ વળી રે ॥૨૫॥

જે જે વાત જાણ્યા માંહિ આવી રે, તે તે પૂછી તમને મેં લાવી રે ॥

કૈક રહી ગઈ હોય વાંસે રે, તે પણ કે’જ્યો સુણીશ ઉલ્લાસે15 રે ॥૨૬॥

સર્વે વાત કે’જ્યો એ સંભારી રે, સુણી રાખીશ હૃદયે ધારી રે ॥

છે એ સહુના અર્થની વાત રે, કે’તાં સુણતાં ભાંગે સર્વે ભ્રાંત રે ॥૨૭॥

જે જે કર્યું હોય પ્રભુ સારુ રે, કે’જ્યો તેના ફળનું દેનારું રે ॥

તમ વિના કે’શે બીજું કોણ રે, નથી કે’નાર જોયું છે જોણ16 રે ॥૨૮॥

માટે સહુ જોઈ રહ્યા સામું રે, બોલી અમૃત વેણ પૂરો હામું રે ॥

તમે દિલના છો દરિયાવ રે, માટે પૂછતા થાય છે ઉછાવ17 રે ॥૨૯॥

પ્રશ્ન પૂછું છું હું લગાર રે, તે સમજાવો છો કરી વિસ્તાર રે ॥

ધન્ય ધન્ય દિલના દયાળ રે, ધર્મધુરંધર ધર્મપાળ રે ॥૩૦॥

 

ઇતિ શ્રી કલ્યાણનિર્ણયમધ્યે મુક્તમુમુક્ષુ સંવાદે ચતુર્દશો નિર્ણયઃ ॥૧૪॥

નિર્ણય 🏠 home ગ્રંથ મહિમા નિર્ણયઃ ૧ ★ નિર્ણયઃ ૨ ★ નિર્ણયઃ ૩ ★ નિર્ણયઃ ૪ ★ નિર્ણયઃ ૫ ★ નિર્ણયઃ ૬ ★ નિર્ણયઃ ૭ ★ નિર્ણયઃ ૮ ★ નિર્ણયઃ ૯ નિર્ણયઃ ૧૦ નિર્ણયઃ ૧૧ નિર્ણયઃ ૧૨ નિર્ણયઃ ૧૩ નિર્ણયઃ ૧૪ નિર્ણયઃ ૧૫ નિર્ણયઃ ૧૬ નિર્ણયઃ ૧૭ નિર્ણયઃ ૧૮ ★