વિશ્રામ ૧૫
પૂર્વછાયો
તે પછિ આવ્યો નેવાશિયો, ત્યારે શ્રીપુરમાં તતખેવ;
સ્થાપ્યા આથમણા ખંડમાં, ભક્તિ ધર્મ હરિકૃષ્ણદેવ. ૧
પૂરવ ખંડ વિષે વળી, સ્થાપ્યા ગોલોકવિહારીલાલ;
એ તો અયોધ્યાપ્રસાદજી, કરનાર ક્રિયા તેહ કાળ. ૨
એકાણુંવા તણિ સાલમાં, રઘુવીરજિએ રુડિ રીત;
ભાવ સહિત ભૃગુક્ષેત્રમાં,1 પ્રતિમા પધરાવી પુનીત. ૩
ચોપાઈ
બળદેવ ને રેવતિ કેરી, હરિકૃષ્ણનિ રૂડિ ઘણેરી;
વૈશાખી દશમે પધરાવી, શુદમાં સારું ધામ રચાવી. ૪
બાણુંવાનિ આવી સાલ જ્યારે, ભક્ત સૂરતના મળિ ત્યારે;
કર્યો એમ વિચાર સહૂએ, દિધિ છે પ્રતિમાઓ પ્રભુએ. ૫
તે સ્થપાવિએ મંદિર માંહી, રઘુવીર તેડાવિયે આંહીં;
પછિ તેઓને તરત તેડાવ્યા, સાથે ગોપાળાનંદજી આવ્યા. ૬
નિત્યાનંદ આદિ ઘણા સંત, ગયા સૂરતે સદ્ગુણવંત;
હતું મંદિર શિખર વિનાનું, તોય દીસતું સારિ શોભાનું. ૭
શુદિ પંચમિ વૈશાખ કરી, જોશીએ કહિ શુદ્ધ ઘણેરી;
સ્થાપ્યા તે દિન રાધાવિહારી, નારાયણમુનિની છબી સારી. ૮
વદિ પાંચમે એ મહિનામાં, અયોધ્યાપ્રસાદે ધોળકામાં;
દેવ મોરલીમનોહર નામે, પધરાવ્યા શિખરબંધ ધામે. ૯
હરિકૃષ્ણની મૂર્તિ તે પાસ, પધરાવિ ધરીને હુલાસ;
ઇષ્ટદેવ એ તો હરિજનના, પૂરે સર્વ મનોરથ મનના. ૧૦
ઓગણીશમેં છવીશા માંય, ધામ શિખરબંધી કર્યું ત્યાંય;
સ્વામિ શૂન્યાતીતાનંદ સંગે, હતો હું ભૂમાનંદ ઉમંગે. ૧૧
પૂર્વછાયો
શિખરબંધ મંદિર થયું, શુભ સુરત શહેર મોઝાર;
તે વિગતેથી વરણવું, સુણો હરિકથા સુણનાર. ૧૨
ચોપાઈ
લક્ષ્મિચંદ ભલા હરિભક્ત, એ તો અક્ષરધામના મુક્ત;
તેના પુત્ર ગંગાદાસ નામ, ધન ઝાઝું થયું તેને ધામ. ૧૩
નહિ પુત્ર તથા પરિવાર, ત્યારે ચિત્તમાં કીધો વિચાર;
ઘણા શ્રમથી મળ્યું ધન જેહ, કોણ જાણે ખાશે કોણ તેહ. ૧૪
સારું કામ કરું મારે હાથે, કરું હાથે તે આવશે સાથે;
વડા દેવ છે રાધાવિહારી, કરુણાનિધિ કલ્યાણકારી. ૧૫
મનોહર તેનિ મૂર્તિયો જે છે, શ્રીહરિની પ્રસાદિની તે છે;
રઘુવીરજી અવતાર જેવા, ગોપાળાનંદ પણ મુનિ એવા. ૧૬
નિત્યાનંદ મળિ પધરાવી, હરિમંદિર સારું કરાવી;
કરાવું તે શિખરબંધ ધામ, રહે નિશ્ચળ તો મારું નામ. ૧૭
પ્રભુ પ્રગટ પધાર્યા છે આંહીં, નાયા છે તે તાપી નદિ માંહી;
ઘણિ લીલા કરી ઘનશ્યામ, માટે તીર્થભૂમિ છે આ ઠામ. ૧૮
ઘણા હરિજન જાત્રાએ આવે, લીલા સાંભળિ તે મન લાવે;
મોટા મુક્ત ધરી દિવ્ય દેહ, તીર્થ જાણિ આવે આંહિ તેહ. ૧૯
એહ માટે જરૂર આ ઠામ, જોઇએ જ શિખરબંધ ધામ;
એવું ધારિ અતી હરખાઈ, ઘેલાભાઈ પોતાના જે ભાઈ. ૨૦
તેના પાંચ પવિત્ર સુપુત્ર, તેઓ સૌને બોલાવિયા તત્ર;
તમે સાંભળો તેહનાં નામ, દામોદર ને બિજા મંછારામ. ૨૧
સારા સાકરલાલ પ્રમાણો, આત્મારામ ઇચ્છારામ જાણો;
પાંચે ધર્મધુરંધર કેવા, પ્રભુના ભક્ત પાંડવો જેવા. ૨૨
ગંગાદાસ તણી ધિંગિ2 ઢાલ, બીજો ભાઈ તો માણકલાલ;
સુત અમૃતલાલ સુનામ, તેઓ પણ આવિયા તેહ ઠામ. ૨૩
સૌને બોલાવિને એ જ પાસે, બધિ વાત કહી ગંગાદાસે;
મારા મનમાં મેં ધાર્યું છે આવું, દેવમંદિર મોટું કરાવું. ૨૪
ઉપજે એથિ પુણ્ય અથાગ, તેમાં સૌનો તમારો છે ભાગ;
બોલ્યા સૌ કરો મંદિર તમે, તેમાં સર્વ રાજી છૈયે અમે. ૨૫
અમે પણ નિજ શક્તિ પ્રમાણે, એમાં આપશું ધન એહ ટાણે;
નિત્યાનંદ તણા શિષ્ય જેહ, સાધુ શૂન્યાતીતાનંદ તેહ. ૨૬
હરિમંદિરમાં તેનિ પાસ, ગયા સૌ મળિને હરિદાસ;
સર્વ વાત કહી સંભળાવી, ભલા સંતને પણ મન ભાવી. ૨૭
હતા ત્યાં કૃષ્ણજીવનદાસ, તેની પાસે કરી તે પ્રકાશ;
સંત બે મળિ પત્ર લખાવી, આજ્ઞા આચાર્યજિની મંગાવી. ૨૮
આચારજજી ભગવત્પ્રસાદે, આજ્ઞા આપિ અધીક આહ્લાદે;
ગંગાદાસે જ્યારે જાણિ લીધું, ત્યારે સર્વસ્વ અર્પણ કીધું. ૨૯
કર્યું કૃષ્ણજીવને ઉઘરાણું, ભર્યું સૌ સતસંગિયે નાણું;
શ્રદ્ધા સર્વનિ તો એવિ ભાળી, આપતાં ન જુવે પાછું વાળી. ૩૦
પણ તેહનિ શક્તિ પ્રમાણે, યથાયોગ્ય લીધું તેહ ટાણે;
ત્યાંના પ્રેમિજનો તણો પ્રેમ, તે તો કોઇ કહી શકે કેમ. ૩૧
વરતાલથિ સંતો તેડાવ્યા, પવિત્રાનંદ આદિક આવ્યા;
અમે પાસે રહીને કરાવ્યું, ધામ તે હરિભક્તોને ભાવ્યું. ૩૨
સાલ ઓગણચાલિશ જ્યારે, ભક્તિ ધર્મ હરીકૃષ્ણ ત્યારે;
સ્થાપવા તેહ મંદિર માંય, આચારજને તેડાવિયા ત્યાંય. ૩૩
વિહારીલાલજી મહારાજ, ગયા તે છબિ સ્થાપવા કાજ;
દ્વિતીયા શુદિ ફાગણ માસી, ત્યારે સ્થાપિ છબી સુખરાશી. ૩૪
ત્રાણુની સાથે જેતલપુરમાં, અતિ આનંદ લાવિને ઉરમાં;
સ્થાપ્યા કૃષ્ણ રેવતી બળદેવ, અયોધ્યાપ્રસાદે સ્વયમેવ. ૩૫
હરિકૃષ્ણનિ મૂર્તિ તે પાસ, પધરાવિ ધરીને હુલ્લાસ;
સાલ ઓગણીસેં પર સાત, છપૈયા પુર માંહિ પ્રખ્યાત. ૩૬
સ્થાપ્યા અવધપ્રસાદે વિચારી, વાસુદેવ ને કુંજવિહારી;
આવિ વીશનિ સાલ તે જ્યારે, ત્રણ શિખર કરાવિયાં ત્યારે. ૩૭
ધારિ મૂર્તિયો જે ત્રણ ઠામ, કહું સાંભળો તેહનાં નામ;
વચલા ખંડમાં ધરિ જેહ, ધર્મ ભક્તિ ને ઘનશ્યામ તેહ. ૩૮
સ્થાપિ પોતાનિ મૂર્તિ તે પાસ, જેમ હોય હરિ પાસે દાસ;
સ્થાપ્યા દક્ષિણખંડ મોઝાર, રેવતી બળદેવ ઉદાર. ૩૯
હરિકૃષ્ણ છબિ તેહ પાસ, સ્થાપિ હૈયામાં ધારિ હુલ્લાસ;
છબી ઉત્તર ખંડમાં સારી, વાસુદેવ ને કુંજવિહારી. ૪૦
ઓગણીસેં સત્તાવીસનિ સાલ, કહું બૂરાનપુરમાં તે કાળ;
હરિભક્તોનો આગ્રહ જાણી, દયા અંતરમાં અતિ આણી. ૪૧
ભગવતપ્રસાદે તે ઠામ, સાધુ મોકલ્યા તે કહું નામ;
ગોપાળાનંદના શિષ્ય જેહ, બાલમુકુંદ દાસજી તેહ. ૪૨
તેણે જૈને રચાવ્યું રુપાળું, સારું મંદિર શીખરવાળું;
એ જ આચારજે ત્યાં સિધાવી, હરિકૃષ્ણ છબી પધરાવી. ૪૩
શુદિ સાતમ ને માઘ માસ, કર્યો તે દિન મૂર્તિનો વાસ;
અતિ હરખથી ઉત્સવ કીધો, લાભ સૌ હરિજનોએ લીધો. ૪૪
પંદરા તણી સાલ જ્યાં થઈ, ત્યારે માંડવી બંદરે જઈ;
સ્થાપ્યા અવધપ્રસાદે એ ઠામે, રાધાકૃષ્ણ હરિકૃષ્ણ નામે. ૪૫
દ્વિતીયા શુદિ ફાગણિ હતી, ત્યારે કામ થયું શુભ અતી;
જયાબાઇએ શ્રીગઢપુરથી, લખાવ્યો પત્ર હરખીને ઉરથી. ૪૬
રઘુવીરજીને મોકલાવ્યો, એમાં અર્થ કહું તે લખાવ્યો;
મુરતી હરિકૃષ્ણને નામે, સ્થાપવી ગોપિનાથને ધામે. ૪૭
આજ્ઞા શ્રીજિએ કીધિ છે એવી, વાત તે હવે મન પર લેવી;
વાંચ્યો આચારજે એહ પત્ર, નારાયણજિને તેડાવ્યા તત્ર. ૪૮
કહ્યું વચન તમે ઉર ધરો, હરિકૃષ્ણની મુર્તિયો કરો;
એક ગઢપુરમાં પધરાવા, બીજિ જીર્ણગઢ લઇ જાવા. ૪૯
પછિ માંડિ તે મૂર્તિયો કરવા, આચારજનું વચન અનુસરવા;
સાધુ રઘુનાથચરણદાસ, મુક્યા તેઓને તેહનિ પાસ. ૫૦
શિષ્ય મોટા જોગાનંદ કેરા, સાધુ તે તો સુજાણ ઘણેરા;
જ્યારે મૂર્તિયો થૈ તે તૈયાર, પધરાવાનો કીધો વિચાર. ૫૧
ઓગણીસેં ને સોળનિ સાલ, ગયા દુર્ગપુરે તેહ કાળ;
પંચમી શુદિ ફાગણ કેરી, કહી જોશિએ સારિ ઘણેરી. ૫૨
તે દિને ગોપિનાથનિ પાસે, સ્થાપવા હરિકૃષ્ણ હુલાસે;
રઘુવીરજી એમ ઉચ્ચરે, ક્રિયા ભગવત્પ્રસાદજી કરે. ૫૩
પ્રતિષ્ઠાનું જે વેદવિધાન, કર્યું તેણે થઈ સાવધાન;
પ્રતિમા ગોપિનાથની જોડે, સ્થાપિ શ્રીહરિકૃષ્ણની કોડે. ૫૪
પૂર્વ ખંડે સ્થાપ્યા તતખેવ, કૃષ્ણ રેવતિ ને બળદેવ;
ગોપિનાથને સ્થાપતાં જેવો, સમૈયો થયો એ પણ એવો. ૫૫
ધામધૂમ કરી બધિ તેમ, આખું ગામ જમાડિયું એમ;
હરિભક્ત ભલી ભેટ ધરી, કહું તે કાંઇ સંક્ષેપે કરી. ૫૬
જયાબાઇ ને ખાચર બાવો, અમરે પણ લેવાને લાવો;
ભેટમાં ભૂમિ અર્પણ કીધી, વસ્તુ ભૂષણ આદિક દીધી. ૫૭
અમૂલાબાઇએ પણ એમ, આપિ ભૂમિ ને ભૂષણ તેમ;
રાણિંગ ખાચર ખાચર દાનો, પુજો દેહો નથી કાંઇ છાનો. ૫૮
તેણે ભેટ ભલી ધરિ એવી, ભૂમિ ભૂષણ આદિક તેવી;
ભગો દોશિ બોટાદના શેઠ, ભલાં ભૂષણાદિ કર્યાં ભેટ. ૫૯
શાર્દૂલવિક્રીડિત
સુજ્ઞાની શિવલાલ જે સપુત તો દોશી ભગાનો ભલો,
મોટો મુક્ત નિવાસિ અક્ષર તણો જન્મ્યો દિસે જે વલો;3
ભાસે ભક્ત ભલો અનન્ય હરિનો સદ્બુદ્ધિનો તે નિધી,
જાણે શ્રીહરિનો અપાર મહિમા સદ્ભક્તિ તેવી કિધી. ૬૦
ચોપાઈ
શિવલાલ આવ્યા એહ ટાણે, જેનિ સમજણ સંતો વખાણે;
તેણે વસ્ત્ર આભૂષણ ભારી, ધન આદિકની ભેટ ધારી. ૬૧
દ્વિતીયા વદિ ફાલ્ગુણિ આવી, જુનેગઢ રઘુવીરે સિધાવી;
હરિકૃષ્ણ તણી છબિ ત્યાંય, પધરાવિ તે મંદિર માંય. ૬૨
પ્રતિષ્ઠાની ક્રિયા હોમ આદે, કરી ત્યાં ભગવતપ્રસાદે;
રઘુવીરજીએ જે ઉચાર્યું, તેહ વચન તેણે શિર ધાર્યું. ૬૩
વર્ષ એકવિશા તણું આવ્યું, સિદ્ધપુર રુડું ધામ રચાવ્યું;
જેઠ શુક્લ એકાદશિ જ્યારે, પોતે અવધપ્રસાદે તે વારે. ૬૪
ભક્તિ ધર્મ હરિકૃષ્ણ કેરી, સ્થાપિ મુરતીયો સરસ ઘણેરી;
ત્રેવિશામાં જઈ ભુજમાંય, હરિકૃષ્ણ છબી સ્થાપિ ત્યાંય. ૬૫
ચોવિશા માંહિ મુંબઇ ધારું, થયું શિખર વિના ધામ સારું;
શુદિ દ્વાદશી વૈશાખ માસી, રવિવારિ ભલી તિથિ ભાસી. ૬૬
આચારજ ભગવતપ્રસાદ, તેણે જેવિ રીતે વેદવાદ;
સ્થાપિ મૂર્તિયો જનસુખકારી, હરિકૃષ્ણ ગોલોકવિહારી. ૬૭
તે તો રાધા ને રાધિકાપતિ, છબિ શ્રીજિપ્રસાદિનિ હતી;
હતી ગઢપુર ત્યાંથિ મગાવી, પ્રીતે મુંબઈમાં પધરાવી. ૬૮
અઠાવીશામાં ગોંડળ ગામ, થયું શિખરવાળું સારું ધામ;
માઘ શુક્લ ત્રયોદશિ થઈ, ત્યારે આચારજે તહાં જઈ. ૬૯
મધ્યખંડે સ્થાપ્યા સ્વયમેવ, ભક્તિ ધર્મ હરિકૃષ્ણદેવ;
રાધિકા કૃષ્ણ દક્ષિણ ખંડે, સજ્યા ઉત્તર ખંડ અખંડે. ૭૦
પુષ્પિતાગ્રાવૃત્ત
ગુણનિધિ પુર ગોંડળે પધારી, પ્રભુ જન કેરિ પ્રસન્નતા વધારી;
ભલિ વિધિ ભગવત્પ્રસાદજીએ, પ્રભુપ્રતિમા પધરાવિ સદ્વિધીએ. ૭૧
ઇતિ શ્રીવિહારિલાલજીઆચાર્યવિરચિતે હરિલીલામૃતે દશમકલશે
ભૂમાનંદમુનીન્દ્ર-વાઘજીભાઈ સંવાદે
આચાર્યકૃતપ્રતિષ્ઠાનિરૂપણનામ પંચદશો વિશ્રામઃ ॥૧૫॥