કળશ ૭

વિશ્રામ ૪૧

પૂર્વછાયો

અવિનાશી ઉમરેઠમાં, રહી લીલા કરે રૂડી રીત;

જે જોઈને ઉર ઉપજે, અતિ પ્રેમી જનને પ્રીત. ૧

ચોપાઈ

નંદુભાઈએ પોતાને ઘેર, પરમેશ્વરને રુડી પેર;

તેડ્યા જમવાને સંઘ સહિત, મનમાં ધરી પૂરણ પ્રીત. ૨

કેરિયો અતિ ઉત્તમ લાવ્યા, રસ લૂગડે ગાળી કઢાવ્યા;

ઘૃત સાકર ભેળવ્યાં તેમાં, રાખી કાંઈ કસર નહિ એમાં. ૩

પડસૂલીની1 પોળી2 કરાવી, ભલા વાસણમાં તે ભરાવી;

કર્યાં કારેલાં આદિક શાક, ભજિયાં રાઈતાં તે અથાક. ૪

વડાં પાપડ મઠિયાં તળાવ્યાં, અથાણાં તો અનેક રખાવ્યાં;

ગોટલા ધોઈ કીધો ફજેતો, કઢી થઈ અતિ સ્વાદિષ્ટ એ તો. ૫

તજ સુંઠ ઇલાયચી વાળો, નાંખ્યો ઉત્તમ એમાં મસાલો;

પછી જીવન જમવાને આવ્યા, પાટલા ઉપરે પધરાવ્યા. ૬

નંદુભાઈએ ત્યાં ધર્યો થાળ, બેઠા જમવાને દીનદયાળ;

જમતાં ત્યાં તો પરસેવો થાય, નંદુભાઈ પંખે ઢોળે વાય. ૭

નિજ જન મનરંજન કાજ, વખાણે રસને મહારાજ;

જમીને મુખમંજન કીધું, પછી તાંબૂલ3 મુખ માંહિ લીધું. ૮

પછી જમવાને બેઠા તે સંત, બેઠા પાર્ષદ કાઠી ધીમંત;

પ્રભુ પીરસે છે ધરી પ્રેમ, કાંઈ ખામી રહે પછી કેમ. ૯

કાઠીયો પાસે મુકેલા પડિયા, જમતાં જાય તે રડવડિયા;

કાઠીયોને તે જમતાં ન ફાવે, તે તો તાંસળાં મોટાં મગાવે. ૧૦

રસિયા જમે છે રસ પોળી, ઘૃત સાકરમાં ઝબકોળી;

કોઈને ભજિયાં ભલાં ભાવે, કોઈ તો રસને જ શિરાવે.4 ૧૧

કોઈ તો મુખે તાંસળી માંડી, રસ ખુબ પીવે શર્મ છાંડી;

જમતાં રસને તે વખાણે, એનું નામ જ અમૃત જાણે. ૧૨

કોઈ તો પોળિયો બહુ જમે, કોઈને મઠીયાં મન ગમે;

ભાવે કોઈને તો કઢી ભાત, અથાણાથી કોઈ રળિયાત. ૧૩

બોલી કાઠીની બોલી જણાવે, હસે પોતે બીજાને હસાવે;

કોઈને રસ મુછે દેખાય, કોઈને છાંટા પડતા જણાય. ૧૪

શોભે ગોપનું મંડળ જેમ, કાઠીમંડળ શોભે છે તેમ;

પીરસે છે પ્રભુ કરી તાણ, કરે ઝાઝું જમે તો વખાણ. ૧૫

જમીને તેહ ઊઠિયા સહુ, ઉર આનંદ પામિયા બહુ;

નંદુભાઈની મેડીની બારી, જે છે પૂર્વમુખે ઘણી સારી. ૧૬

બેઠા આસને ત્યાં બળવંત, સામા બેઠા ગૃહસ્થ ને સંત;

નંદુભાઈએ પૂજન કીધું, પગ ધોઈ પાદોદક5 પીધું. ૧૭

ધર્યું ચંદન પુષ્પના હાર, વસ્ત્ર ભૂષણ અર્પ્યાં અપાર;

ધૂપ દીપ ને નૈવેદ્ય ધારી, આરતિ અતિ હેતે ઉતારી. ૧૮

પછી સંતનું પૂજન કરી, ચાદરો અંગે એહને ધરી;

કર્યા પ્રેમથી દંડપ્રણામ, રુદે રીઝીયા શ્રીઘનશ્યામ. ૧૯

કૃપાદૃષ્ટિ કરીને કૃપાળ, નંદુભાઈને કીધા નિહાલ;6

આવ્યા ઉતારે શ્રીમહારાજ, સાથે લૈને પોતાનો સમાજ. ૨૦

નરભેરામભાઈને ઘેર, બીજે દિવસે જમ્યા એવી પેર;

રસ રોટલી ત્યાં પણ હતી, રહ્યા પીરસવા મુનિપતી. ૨૧

તેની ખડકીના મેડા ઉપર, પછી પોઢી રહ્યા હરિવર;

ફળિયામાં છે છોબંધ7 ઓટો, બહુ બેસવા લાયક મોટો. ૨૨

સાંજે ત્યાં બિરાજ્યા ઘનશ્યામ, કરી આરતી ધુન્ય તે ઠામ;

પછી ઉતારે જૈ અવિનાશ, કર્યો રાત્રિએ ત્યાં જ નિવાસ. ૨૩

નિત્ય આનંદ ઉત્સવ થાય, તે ઉમંગ વરણવ્યો ન જાય;

હરિભક્ત પોતાનાં ભુવન, પ્રભુપદથી કરાવે પાવન. ૨૪

જેણે સેવિયા શ્રીઘનશ્યામ, કહું સાંભળો તેહનાં નામ;

મલ્લિકાર્જુન ને ગંગા દત્ત, વિષ્ણુ દત્ત જાણે પ્રભુ સત્ય. ૨૫

દવે મકનજી શુભ રાય, દવે ઈશ્વરજી કહેવાય;

દવે જગા માણેકજી નામ, ઘણી ભક્તિ કરે ઘેલારામ. ૨૬

શુક્લ લક્ષ્મી દત્તજી એવા, કૃપારામ દયારામ તેવા;

કૃપાશંકર શુક્લ છે સારા, હરિભાઈ પંડ્યા હરિપ્યારા. ૨૭

ભટ જેભાઈ ને લીલાધર, નંદલાલ ભજે હરિવર;

વિશ્વનાથ પંડ્યા કહેવાય, વજેરામજી વ્યાસ ગણાય. ૨૮

જેની ઠાકર છે અવટંક,8 ભક્ત કેશવજી છે નિઃશંક;

બીજા ઠાકર ગોવિંદરામ, દવે ભાઈશંકર શુભ નામ. ૨૯

નંદલાલ નામે જોશી જેહ, જજ્ઞે જેતલપુર હતા તેહ;

જજ્ઞે જેતલપુર ને ડભાણ, હતા દવે કુબેર સુજાણ. ૩૦

પ્રભાશંકર વિપ્ર પવિત્ર, કાશીરામની ભક્તિ વિચિત્ર;

તેના પુત્ર રુડા રણછોડ, કરે કૃષ્ણભજન ધરી કોડ. ૩૧

નથુભાઈ પ્રમુખ બહુ વિપ્ર, પ્રભુ આગળ આવિયા ક્ષિપ્ર;9

ભલા પટેલ તો વાલાભાઈ, ગંગામા ને અમૃતબાઈ. ૩૨

નાથબાઈ નામે બાઈ બેય, હરિભક્ત અનન્ય તે છેય;

ઘેલાભાઈની સ્ત્રી નાથબાઈ, એણે એક સમે હરખાઈ. ૩૩

ઉમરેઠથી કેરિયો લૈને, જમાડ્યા હરિ ગઢપુર જૈને;

એહ આદિક બાઈ ને ભાઈ, સૌએ સેવ્યા પ્રભુ સુખદાઈ. ૩૪

સુખ લીધું અલૌકિક એવું, ભવ બ્રહ્માને નવ મળે તેવું;

એવામાં કોઈ કૃષ્ણના દાસે, ગાયું કીર્તન શ્રીહરિ પાસે. ૩૫

કોઈ મોટાપુરુષ જે થયેલા, તેણે શબ્દ ભવિષ્ય કહેલા;

કળિમાં પ્રભુ અવતાર લેશે, તે તો કાંકરિએ ડેરા દેશે. ૩૬

જુનાગઢ માંહિ કરશે મુકામ, વળી વિચરશે ડાકોર ધામ;

એવું કીર્તન સાંભળ્યું શ્યામે, ત્યારે બોલ્યા પ્રભુ એહ ઠામે. ૩૭

હરિભક્તો ચાલો અમ સંગે, જૈએ ડાકોર ધામ ઉમંગે;

નંદુભાઈ તથા નંદરામ, મલ્લિકાર્જુન નરભેરામ. ૩૮

ઘેલાભાઈ આદિક હરિજન, સાથે લૈ ચાલ્યા જગજીવન;

થયા માણકીએ અસવાર, સાથે કાઠિયો પણ શસ્ત્રધાર. ૩૯

સારા શાસ્ત્રી પુરાણીયો સંત, બીજા સંત ને વર્ણિ અનંત;

ગયા ડાકોરે દીનદયાળ, જોયું દેવનું ધામ વિશાળ. ૪૦

નેણે નિરખિયા રણછોડરાય, પછી બેઠા તે મંડપમાંય;

આવ્યા સ્વામિનારાયણ જાણી, વિપ્ર આવિયા શાસ્ત્રી પુરાણી. ૪૧

મતવાદી આવ્યા વાદ કરવા, લાગ્યા પ્રશ્ન અનેક ઉચરવા;

કૃષ્ણ સર્વના ઉત્તર આપ્યા, શાસ્ત્ર આધારે સંશય કાપ્યા. ૪૨

પુછ્યા શ્રીહરિએ પ્રશ્ન જેહ, નવ દૈ શક્યા ઉત્તર તેહ;

હતા દૈવી તે આશ્રિત થયા, આસુરી જન એવા જ રહ્યા. ૪૩

જાણ્યા કોઈએ શ્રીઅવિનાશ, કર્યો કોઈએ તો ઉપહાસ;

વિદવાનોને દક્ષિણા દાન, દૈને ચાલિયા શ્રીભગવાન. ૪૪

ઉમરેઠ થઈ વરતાલ, વેગે આવિયા શ્રીવૃષલાલ;

જઈ વાસણ સૂતાર ઘેર, ઉતર્યા પ્રભુજી રુડી પેર. ૪૫

સંઘ ઉતર્યો પાદરમાંય, ઝાડની સારી શોભા છે જ્યાંય;

કેરી ટાણું હરિજન જોઈ, રસપોળીની આપે રસોઈ. ૪૬

સગાવાલાને નોતરે જેમ, કાઠિયોને જમીડિયા તેમ;

બીજા ગામના હરિજન આવે, ગાડાં કેરિયોનાં ભરી લાવે. ૪૭

નિત્ય નિત્ય કરે રસપોળી, વવરાય સાકર અણતોળી;10

બામણોલી તખો પગી રહે, કર જોડી તે કૃષ્ણને કહે. ૪૮

ઘનશ્યામ આવો મુજ ગામ, મારા હૈડાની પૂરવા હામ;

ગયા ત્યાં હરિ કાઠી સહિત, રસપોળી જમ્યા રુડી રીત. ૪૯

જીંડવે પરે મહુડિયે પરે, નરસંડે પ્રભુ પરવરે;

સંજાયા ને વલાસણ ગામ, જોળ આદિક પણ બહુ ઠામ. ૫૦

હરિભક્ત હરિને તેડાવ્યા, રસપોળી ત્યાં જૈ જમી આવ્યા;

કેરિયો જમી કાઠી ધરાયા, હરિ સાથે રહી હરખાયા. ૫૧

કરે નિત્ય જ્ઞાનામૃત પાન, એકે સ્વાદ ન એહ સમાન;

નિત્ય પાસે દિસે પરમેશ, તેથી વીસારી મુક્યો સ્વદેશ. ૫૨

પ્રભુથી લાગી પ્રીતિ અપાર, તેથી વિસરિયાં ઘરબાર;

નિત્ય સંતસમાગમ થાય, સગાં સંબંધિને ન ચહાય. ૫૩

આવે ને જાય વિજળી જેમ, વહ્યા જાય દિવસ ઝટ તેમ;

રહે આનંદસિંધુમાં આપ, નવ લાગે ઉનાળાનો તાપ. ૫૪

મળે હરિજન હેતુ અપાર, તેથી વીસર્યો સુત પરિવાર;

થયો આમ્રરસોત્સવ એવો, કોટિ કલ્પે ન વીસરે તેવો. ૫૫

એવા ઉત્સવમાં થવા યુક્ત, ઇચ્છે અક્ષરધામના મુક્ત;

આપી કાઠિયોને સુખ ભારી, વરતાલથી વિચર્યા મુરારી. ૫૬

ક્યાંઈ ક્યાંઈક કરતા મુકામ, ગયા ગઢપુરમાં ઘનશ્યામ;

હરિભક્ત તણા મળી વ્રાત,11 રસ ઉત્સવની કરે વાત. ૫૭

એવી લીલા અનંત અપાર, કરે વાલોજી વારમવાર;

રસ ઉત્સવની કથા એહ, સુણશે કે સુણાવશે જેહ. ૫૮

એનું અંતર પાવન થાશે, પાપ પૂર્વનાં સંચિત12 જાશે;

જનને નિજની સ્મૃતિ થાય, કરે શ્રીહરિ એવી લિલાય. ૫૯

તેનો મર્મ મુનિજન જાણે, માટે એ લીલા ધ્યાનમાં આણે;

સ્નેહે સાંભળે ને સંભળાવે, અતિ ઉત્સાહ અંતરે લાવે. ૬૦

પુષ્પિતાગ્રાવૃત્ત

પરમ પુનિત કૃષ્ણનાં ચરિત્ર, સુણિ સુણિને જન થાય છે પવિત્ર;

અહિપતિ13 મુખ ઉચ્ચરે સદાય, તદપિ ન તેહ કદાપિ તૃપ્ત થાય. ૬૧

 

ઇતિ શ્રીવિહારિલાલજીઆચાર્યવિરચિતે હરિલીલામૃતે સપ્તમકલશે

અચિંત્યાનંદવર્ણીન્દ્ર-અભયસિંહનૃપસંવાદે

ચારુતરપ્રાંતેશ્રીહરિકૃત-આમ્રરસોત્સવનિરૂપણનામ એકચત્વારિંશો વિશ્રામઃ ॥૪૧॥

કળશ/વિશ્રામ

ગ્રંથ વિષે

કળશ ૧ (૨૦)

કળશ ૨ (૧૮)

કળશ ૩ (૨૭)

કળશ ૪ (૩૧)

કળશ ૫ (૨૮)

કળશ ૬ (૨૯)

કળશ ૭ (૮૩)

કળશ ૮ (૬૩)

કળશ ૯ (૧૩)

કળશ ૧૦ (૨૦)

ચિત્રપ્રબંધ વિષે