વિશ્રામ ૫૮
પૂર્વછાયો
બડો ઉત્સવ વરતાલમાં, ફુલદોલનો કરવા કાજ;
ગોવિંદજી ગઢપુર થકી, ચાલ્યા સાથે લઈને સમાજ. ૧
ચોપાઈ
સહુ હરિજનને લઈ સાથ, રહ્યા બોટાદમાં જઈ નાથ;
ભલા ખાચર ભક્ત હમીર, તેને ત્યાં ઉતર્યા નરવીર. ૨
ત્યાંથી પરવર્યા સુંદરશ્યામ, દેતા દર્શન જૈ ગામોગામ;
ઘણા કાઠી ગરાશિયા જેહ, ભાલદેશના રહેવાસી તેહ. ૩
સાથે લીધા શ્રીજીમહારાજે, મોટો ઉત્સવ નિરખવા કાજે;
વસોમાં આવિયા વનમાળી, ત્યાંના ભક્તો ખુશી થયા ભાળી. ૪
વાલાધ્રુ ને બીજા વાલા ભાઈ, દવે દાદા ને વાંસજી ભાઈ;
એહ આદિ મળી સતસંગી, સજી શ્યામની સેવા ઉમંગી. ૫
જમનાબાઈએ કર્યો થાળ, જમ્યા જીવન જનપ્રતિપાળ;
કાઠિ આદિક કાજે રસોઈ, બાઈ અવલે કરી સમો જોઈ. ૬
જમીને થયા વાલો વિદાયે, ચાંગે થૈ ગયા ગામ સંજાયે;
કૃષ્ણ આવે છે કોઈએ કહ્યું, સામા વરતાલથી ગયા સહુ. ૭
જ્ઞાનબાગમાં સંત સહીત, પધાર્યા પ્રભુજી ધરી પ્રીત;
પગી જોબન કુબેરદાસ, બેઠા રણછોડદાસજી પાસ. ૮
નારાયણગરજી તેહ ઠામ, આવી પ્રભુપદ કીધા પ્રણામ;
હતા જે જન શ્રીહરિ સંગે, મળ્યા સૌને તે અધિક ઉમંગે. ૯
હરિને કહ્યું જોડીને હાથ, ભલે આપ પધારિયા નાથ;
મોટા જન કાઠિયાવાડ માંય, તેના રોક્યા રહ્યા નહિ ત્યાંય. ૧૦
દેશદેશના જનને તેડાવ્યા, કૈક આવશે ને કૈક આવ્યા;
ભારે આંહિ સમૈયો ભરાશે, લીલા અદ્ભુત ગ્રંથે લખાશે. ૧૧
એ તો અમ પર બહુ દયા આણી, નિજ દાસના દાસ પ્રમાણી;
અહો ભાગ્યશાળી અમે જેવા, નથી અન્ય આ જગતમાં એવા. ૧૨
પછી બોલ્યા શ્રીજીમહારાજ, તમે સાંભળો ભક્તસમાજ;
આંબલો છે આ ઉત્તમ સારો, સંત સૌ આંહિ કરશે ઉતારો. ૧૩
જૈને વાસણ સૂતાર ઘેર, અમે ઉતરશું રુડી પેર;
અમ સાથે છે જે અસવારો, તમે આપજો તેને ઉતારો. ૧૪
નારાયણગર બોલિયા ત્યારે, મઠે ઉતરશે તે અમારે;
પછી ગામમાં શ્યામ પધાર્યા, નિજ સદને1 સુતારે ઉતાર્યા. ૧૫
કાઠિ આદિક મઠમાં ઉતરિયા, ભાસે જન સહુ આનંદ ભરિયા;
ગંગામાએ કર્યો જેહ થાળ, જમ્યા પ્રીતે પ્રણતજનપાળ. ૧૬
પછી પોઢ્યા પ્રભુ થોડી વાર, જાગી વદન પખાળ્યું તે વાર;
આવ્યા વરતાલના જન વાસી, તેણે દેખાડ્યા રંગના રાશી.2 ૧૭
પીચકારી આણેલી અપાર, તેનો દેખાડ્યો એક અંબાર;3
ગંજ દેખાડ્યા અબિર ગુલાલ, દેખી રીઝિયા દીનદયાળ. ૧૮
પછી ચોથો પ્રહર થયો જ્યારે, જ્ઞાનબાગે ગયા હરિ ત્યારે;
જગ્યા જોઈ કહે સુખકારી, રંગ રમવાની જગ્યા છે સારી. ૧૯
હરિએ નિરખ્યા હોજ બેય, અહો ભૂપ તે અદ્યાપિ છેય;
હોજ જોઈ કહે હરિરાય, વાહ સારી રચી છે શોભાય. ૨૦
હોડી આગળ હોડકું જેમ, કરી કુંડી અકેકી છે એમ;
રંગસામાન સર્વ મગાવો, લાવી આ સ્થળ માંહિ મુકાવો. ૨૧
દાસને એવી આજ્ઞા ઉચ્ચારી, શ્રીજી બેઠા સભા સજી સારી;
જ્ઞાનવારતા કીધી ઘણેરી, ધર્મ ભક્તિ ને વૈરાગ્ય કેરી. ૨૨
જમ્યા ઉતારે જૈ હરિ રાતે, તહાં પોઢીને ઉઠ્યા પ્રભાતે;
કરી નિત્યક્રિયા સજ્જ થઈ, જ્ઞાનબાગે સભા સજી જઈ. ૨૩
સુણો ભૂપ અભેસિંહ ભ્રાત, હવે ઉચરું અયોધ્યાની વાત;
ઘર મુકી ચાલ્યા ઘનશ્યામ, દુઃખી ત્યારથી લોક તમામ. ૨૪
ઇચ્છારામ ને રામપ્રતાપ, ધરે એ તો ઉદાસી અમાપ;
મુરતી મન માંહિ સંભારે, ક્ષણ વાર કદી ન વિસારે. ૨૫
તીર્થવાસી મળે કોઈ ઠાર, તેને પૂછે જઈ સમાચાર;
ક્યાંઈ દીઠો તમે મુજ વીર, તેનું છે ઘનશ્યામ શરીર. ૨૬
રુડું તેનું મનોહર રૂપ, પગે ષોડશ ચિહ્ન અનૂપ;
ચિહ્ન છાતિમાં શ્રીવત્સ શોભે, વેષ વર્ણિનો જનમન લોભે. ૨૭
ભાળ્યા હોય તો તે કહો ભાઈ, એમ પૂછે પ્રવાસીને ધાઈ;
એવા માંહિ માયાતીતાનંદ, સાધુ ત્યાં ગયા પ્રેર્યા ગોવિંદ. ૨૮
જાણી તીરથમાં ફરનાર, પ્રણમીને પુછ્યા સમાચાર;
કહો ક્યાં થકી આપ પધાર્યા, કહો કોણ ગુરૂ છે તમારા. ૨૯
સુણી સંત બોલ્યા તેહ ઠામ, જે છે ધર્મતનુજ ઘનશ્યામ;
ધર્યા ધર્મસ્થાપન અવતાર, એ છે અખિલ જગતઆધાર. ૩૦
ગુરુ એ ઇષ્ટદેવ અમારા, અમે એનું ભજન કરનારા;
એવું વેણ સાંભળતાં માત્ર, થયાં ભાઈનાં રોમાંચ ગાત્ર. ૩૧
પુછી વિસ્તારથી પછી વાત, થયા સાંભળીને રળિયાત;
કહ્યા સંબંધીને સમાચાર, સૌને ઉપજ્યો હરખ અપાર. ૩૨
મહારાજ તણા બેય વીર, થયા દર્શન કાજ અધીર;
અયોધ્યાપુરથી તતકાળ, લીધી વાટ જવા વરતાલ. ૩૩
સગા સ્નેહી લીધા બિજા સંગ, જેને કૃષ્ણ મળ્યાનો ઉમંગ;
કેટલાક વિત્યા દિન જ્યારે, પહોંચ્યા વરતાલ તે ત્યારે. ૩૪
કહ્યું કોઈએ જૈ સભા માંહી, અયોધ્યાવાસી આવે છે આંહીં;
સુણી રાજી થયા મહારાજ, થયા આતુર ભેટવા કાજ. ૩૫
માવે માણકી ઘોડી મંગાવી, કરી પાર્ષદ હાજર લાવી;
થયા અશ્વીએ હરિ અસવાર, સાથે સર્વે ચાલ્યાં નરનાર. ૩૬
જ્યાં છે ટાડણ નામે તલાવ, ગયા ત્યાં મનમોહન માવ;
આવ્યા ત્યાં તો અયોધ્યાના વાસી, ભેટ્યા ઉતરીને અવિનાશી. ૩૭
ઇચ્છારામ ને રામપ્રતાપ, જેનો પ્રભુપદ પ્રેમ અમાપ;
દંડવત કરી દૂરથી ધાઈ, ભુજા ભીડી ભેટ્યા બેઉ ભાઈ. ૩૮
ભેટ્યા જેમ ભરત ને રામ, ભેટ્યા ભાઈને શ્રીઘનશ્યામ;
ભુજા બ્રાતે ભરી તે ન મૂકે, આંખો માંહિથી આંસુ ન સૂકે. ૩૯
કહે ભાઈ તમે મુકી ગયા, દયાસિંઘુ તજી કેમ દયા;
પ્રેમ પીયૂષનું પાઇ પાન, વિષ પાયું પછી ભગવાન. ૪૦
એવાં પ્રેમનાં વેણ ઉચાર્યાં, દુઃખ વિરહનાં વાલે વિદાર્યાં;
સગાં સ્નેહી સંભારી તે વાર, શ્યામે સૌના પૂછ્યા સમાચાર. ૪૧
ભેટ્યા ભાઈને સૌ હરિભક્ત, વળી ભેટિયા સંત વિરક્ત;
વાલો અશ્વે થયા અસવાર, આવ્યાં ગામમાં સૌ નરનાર. ૪૨
હરિભક્તોએ ભાઈને સારો, આપ્યો ઉતરવાને ઉતારો;
મુકુંદાનંદને કહે માવો, ભાઈની તમે ખબર રખાવો. ૪૩
અજાણ્યા એહ છે જો આ કાળ, વળી છે અતિશે શરમાળ;
વસ્તુ માગતાં તે શરમાશે, માટે રહેજો તમે તેહ પાસે. ૪૪
પછી શ્યામ પોતાને ઉતારે, સ્વસ્થ થૈને બિરાજીયા જ્યારે;
વૈકુંઠાનંદ વર્ણિ તે વાર, જમવા કર્યા થાળ તૈયાર. ૪૫
રુડી રીતે રસોઈ રસાળ, જમ્યા જીવન જનપ્રતિપાળ;
પછી પોઢી રહ્યા પરમેશ, થોડી વારે ઉઠ્યા સ્વજનેશ. ૪૬
આવી ફાગણી ચૌદશ જ્યારે, તહાં સંઘ આવ્યા ઘણા ત્યારે;
રુડી રાવટી4 તંબુ ને દેરા, ગામ ફરતા વસાયા ઘણેરા. ૪૭
ભારે રસ્તા વિષે ભીડ થાય, સીમમાં ન મનુષ્ય સમાય;
આવ્યા વેપારી કરવા વેપાર, બની બહુ ભલી બવળી5 બજાર. ૪૮
જ્ઞાનબાગમાં આમલા પાસે, સભા જૈને સજી અવિનાશે;
આમલા થકિ દક્ષિણે છેક, હતું બાવળનું ઝાડ એક. ૪૯
મુકી તે પર નોબત6 સારી, જ્યારે આવે સભામાં મુરારી;
ચિદાનંદસ્વામી તે બજાવે, તેથી જાણે સહુ શ્રીજી આવે. ૫૦
થયો નોબતનો નાદ જ્યારે, ઉલટ્યા જન દર્શને ત્યારે;
પ્રભુની પૂજા બહુ જન કરે, વસ્ત્ર ભૂષણ ધન ભેટ ધરે. ૫૧
હરિને ચડાવે કોઈ હાર, હારનો થયો ત્યાં તો અંબાર;
કોઈ આરતી હરિની ઉતારે, કોઈ આવીને સ્તવન ઉચ્ચારે. ૫૨
વાજે નરઘાં સરોદા સતાર, કરે કીર્તન સંત ઉચ્ચાર;
કોઈ પ્રશ્ન પૂછે તેહ ઠામ, આપે ઉત્તર શ્રીઘનશ્યામ. ૫૩
એક બાજુયે બેઠા ગૃહસ્થ, બેઠી વેગળે બાઇયો સમસ્ત;
હરિજનના જુદા જુદા દેશ, જુદી ભાષા અને જુદા વેશ. ૫૪
કોઈ શિર સુરતી પાગ ભાળી, કોઈને તો કચ્છી ચાંચવાળી;
રુડી કોઈ શિરે ગુજરાતી, કોઈ ગોહિલવાડી ગણાતી. ૫૫
કોઈને શિર મોળિયાં મોટાં, છોગાં કોઈને મોટાં કે છોટાં;
દક્ષિણી પાગ કોઈની દીસે, પારશિ પાગ કોઈને શીશે. ૫૬
પુરવી મારવાડી મેવાડી, કોઈ ઝીણી અને કોઈ જાડી;
કોઈ તો મોટા ચોરણાવાળા, કોઈ ધોતિયાવાળા નિહાળ્યા. ૫૭
એક એકનો વેષ વિરુદ્ધ, પોતપોતા તણો ગણે શુદ્ધ;
એમ જુદા જણાય અનેક, ઇષ્ટ સર્વ તણા શ્રીજી એક. ૫૮
અન્યોઅન્ય હરિભક્ત કેરો, સગાથી પણ સ્નેહ ઘણેરો;
કરે તિલક દેખીને પ્રણામ, લૈને સ્વામિનારાયણ નામ. ૨૯
મહિમા હરિજન તણો જાણે, ધ્રુવ પ્રહ્લાદ જેવા પ્રમાણે;
કોઈ રસ્તાની રજ લઈ હાથે, મહિમા જાણીને ધરે માથે. ૬૦
પુષ્પિતાગ્રાવૃત્ત
હરિજન જન માંહિ હેત કેવું, પય7 જળ કેરું જણાય હેત જેવું;
જળજળ પય હેઠ જૈ જળે8 છે, પય ઉભરાય ઉતાપ ઓલવે છે. ૬૧
ઇતિ શ્રીવિહારિલાલજીઆચાર્યવિરચિતે હરિલીલામૃતે સપ્તમકલશે
અચિંત્યાનંદવર્ણીન્દ્ર-અભયસિંહનૃપસંવાદે
વૃત્તાલયપુષ્પદોલોત્સવે શ્રીહરિજનસંઘાગમનનામ અષ્ટપંચાશત્તમો વિશ્રામઃ ॥૫૮॥