વિશ્રામ ૭૫
પૂર્વછાયો
શ્રીપુરથી અશલાલીયે, ગયા ગોવિંદ ગરુડાધીશ;
ત્યાં સુખ દૈ સતસંગીને, ગયા જેતલપુર જગદીશ. ૧
ચોપાઈ
આનંદાદિક સંત જે બાર, ઠરાવ્યા સદગુરુ તેહ ઠાર;
તેમાં પ્રથમ કર્યા હતા ચાર, બીજા આઠ કર્યા એહ વાર. ૨
આત્માનંદ જે ભાઈ કહાવે, સ્વયંપ્રકાશાનંદ સુહાવે;
તથા માનુભાવાનંદ સ્વામી, એહ આદી પુરા નિષકામી. ૩
સર્વ જનને કહે સુખકારી, જેમ પૂજા કરો છો અમારી;
વળી આજ્ઞાઓ માનો છો જેમ, સદ્ગુરુઓને સેવજો તેમ. ૪
જેમ વિશ્વમાં કરવા પ્રકાશ, રવિ બાર કર્યા છે આકાશ;
તેમ પાડવા જ્ઞાનનું તેજ, કર્યા બાર આ સદ્ગુરુ એ જ. ૫
સુણી રાજી થયા જન સહુ, પૂજ્યા સૌએ ધરી પ્રેમ બહુ;
પછી પરવર્યા શ્યામ સુજાણ, ફરતાં ફરતાં તે ડભાણ. ૬
ત્યાંથી વાલો આવ્યા વરતાલ, થયા હરિજન નિરખી નિહાલ;
કહ્યું સૌએ કરીને પ્રણામ, અમે આપી છે જગ્યા આ ઠામ. ૭
તેમાં દેવનું સ્થાન કરાવો, આપની મુરતી પધરાવો;
આપ ફરવા પધારો છો જ્યારે, કરિયે તેનાં દર્શન ત્યારે. ૮
ગઢપુરમાં વાસુદેવ રૂપ, પધરાવ્યું છે આપે અનૂપ;
આપ ફરવા પધારો છો ત્યારે, કરે દર્શન તેહનાં ત્યારે. ૯
આપો એવો જ અમને આધાર, કરી દર્શન લૈયે આહાર;
હવેલી કરો આપને કાજે, ધર્મશાળામાં સંત બિરાજે. ૧૦
એવું સાંભળી સારંગપાણિ, રામદાસજીને કહી વાણી;
અતિ આગ્રહ છે હરિજનનો, અભિલાષ પુરું એહ મનનો. ૧૧
મારી મુરતિ હું થાપું આ ઠામ, ધરૂં નરનારાયણ નામ;
કહો ક્યાં પધરાવશું દેવ, તમે જગ્યા કહો તતખેવ. ૧૨
રામદાસ કહે જોડી હાથ, સુણો કોટિ બ્રહ્માંડના નાથ;
બદરીતરુ આંહિ છે જેહ, અતિ યોગ્ય છે આશ્રમ એહ. ૧૩
હીરાજી શિલપી હરિજન, બોલ્યા તે પ્રત્યે પ્રાણજીવન;
મૂર્તિ નર ને નારાયણ કેરી, લાવો બે જોઈ સારી ઘણેરી. ૧૪
પછી લાવ્યા બે મૂર્તિયો એહ, ગમી શ્રીહરિને મન તેહ;
પછી ઓરડો એક કરાવ્યો, બદરી પાસે સારો શોભાવ્યો. ૧૫
સિંહાસન તેમાં સરસ રચાવ્યું, ભાળી સૌ જનને મન ભાવ્યું;
ઉમરેઠ તણા રહેનાર, તેડાવ્યા વેદિયા તેહ ઠાર. ૧૬
હરિભાઈ અને ઘેલાભાઈ, જેની વેદવિદ્યા વખણાઈ;
તેણે આવી પ્રતિષ્ઠા કરાવી, પ્રભુએ પ્રતિમા પધરાવી. ૧૭
વિધિ વેદોક્ત રીત પ્રમાણે, કરી સર્વથા તેહ ઠેકાણે;
ભાખે સૌ પ્રત્યે અક્ષરભૂપ, એહ માનજો મારું સ્વરૂપ. ૧૮
જ્યારે હું ક્યાંઈ ફરવાને જૈશ, આમાં રહિ તમને સુખ દૈશ;
કરી દર્શન ભોજન કરજો, મને જાણી ભલો ભાવ ધરજો. ૧૯
નિજજનને શિખવવાને કાજ, પ્રતિમાને નમ્યા મહારાજ;
ભાઈ રામદાસે તેહ ઠામ, સ્તુતિ ઉચ્ચારી કીધા પ્રણામ. ૨૦
શાર્દૂલવિક્રીડિત
મૂર્તી ધર્મ થકી ધરી જુગ તનૂ આવ્યા વિશાળા વિષે,
મત્સ્યાદી અવતાર ભાર હરવા ચારૂ ધર્યા ચોવિશે;
દુર્વાસામુનિશાપ આપ રુચિયે આવ્યા વળી આ સમે,
એવા અક્ષરના અધીશ હરિને કીજે પ્રણામો અમે. ૨૧
ચોપાઈ
પછી પ્રણમ્યા મુનિ બ્રહ્મચારી, પ્રણમ્યા હરિજન નરનારી;
ધર્મશાળા હવેલીને કાજે, પછી જગ્યા કહી મહારાજે. ૨૨
તેની વિગત કહું સુણો રાય, જેહ સાંભળતાં સુખ થાય;
આજ મંદિર છે તહાં આવી, પોતે ચાલીને જગ્યા બતાવી. ૨૩
રૂપચોકી છે જ્યાં દક્ષણાદી, પાયો ત્યાંથી બતાવિયો આદિ;
તહાંથી દિશા પશ્ચિમમાંય, હરિમંડપ છે આજ જ્યાંય. ૨૪
કોઠો ત્યાં કરવો કહ્યો એક, ત્યાંથી ઉત્તરમાં જતા છેક;
ધર્મશાળાનો ખૂણો છે જ્યાંય, બીજો કોઠો કરો કહ્યું ત્યાંય. ૨૫
ચાલ્યા ત્યાંથી પૂરવ દિશમાંય, ગયા આજ કોઠો છે જહાંય;
કહ્યું આંહીં સુધી કરો સારી, સાધુઓની ઘરમશાળા ધારી. ૨૬
ત્યાંથી ચાલ્યા દક્ષિણદિશ માંહી, કહ્યું દરવાજો મુકજો આંહીં;
ત્યાંથી દક્ષિણમાં પરવરિયા, આજ છે હનુમાન ત્યાં ઠરિયા. ૨૭
ત્યાંથી દક્ષિણ માંહિ ભૂમિ છે, દલાભાઈએ જેહ આપી છે;
નિજને માટે ત્યાં કહે માવો, આંહીં બંગલો બેશ બનાવો. ૨૮
થયો બંગલો જે તેહ ઠામ, નારાયણમોલ1 છે તેનું નામ;
ત્યાંથી પશ્ચિમમાં ચાલી ગયા, રૂપચોકી છે ત્યાં ઉભા રહ્યા. ૨૯
કહ્યું આંહિ સુધી વંડો વાળો, કરી દીસતો રૂડો રૂપાળો;
રામદાસભાઈ બોલ્યા ત્યારે, કરશું આપ આજ્ઞાનુસારે. ૩૦
એવી મોટી જગ્યા થશે એમ, ત્યારે કુવા વગર ચાલે કેમ;
આજ મંદિરથી અહો રાય, કુવો છે એક પશ્ચિમમાંય. ૩૧
તહાં આવીને સુંદરશ્યામ, કહે કૂપ કરો એહ ઠામ;
કહી એમ પધાર્યા ઉતારે, રામદાસ મળ્યા વળી જ્યારે. ૩૨
મુખે બોલ્યા મનોહર માવો, કુવો તો એક તરત કરાવો;
રામદાસને તે બોલ ભાવ્યો, કુવો થોડા દિવસમાં કરાવ્યો. ૩૩
નિરખી તેનું નિર્મળ નીર, નાહ્યા તે જળ શ્યામ શરીર;
સંતે લૈ ચરણોદક રાખ્યું, ભરી પાત્ર તે કૂપમાં નાખ્યું. ૩૪
વળિ બોલિયા ધર્મકુમાર, આ ઠેકાણે અમે ઘણી વાર;
જ્ઞાનવાતો કરી છે અનૂપ, માટે નામ આનું જ્ઞાનકૂપ. ૩૫
ગણતાં મોટું તીર્થ ગણાશે, ગંગા ગોમતીથી શ્રેષ્ઠ થાશે;
કરશે આંહિ જે જન સ્નાન, તેને ઈશ્વરનું થશે જ્ઞાન. ૩૬
એવી શ્રીમુખની સુણી વાત, રીઝ્યા સંત ને હરિજનવ્રાત;2
રામદાસ બોલ્યા મુનિરાય, અતિ ધન્ય આ કૂપ ગણાય. ૩૭
સ્રગ્ધરા
તીર્થોનું તીર્થ તું છે, કળુષ3 સકળનો શત્રુ તું જ્ઞાનકૂપ,
નાહ્યા જેને સલીલે,4 અતિ રુચિ ધરીને કોટિ બ્રહ્માંડભૂપ;
છે તું ગંભીર કેવો, વળિ વરતુલ છે કૃષ્ણની નાભિ જેવો,
મોટો માની મહિમા, તુજ તટ અડશે દેવ દેવાધિદેવો. ૩૮
ચોપાઈ
પછી વાલાએ ચિત્ત વિચારી, કરી ગઢપુર જાવા તૈયારી;
રામદાસજીને વાત કીધી, જગ્યા કરવા ભલામણ દીધી. ૩૯
બાપુજી તથા રણછોડભાઈ, ઇત્યાદિક હરિજનને ચહાઈ;5
કહ્યું જગ્યાનું કામ આદરજો, સેવા દેવની આટલી કરજો. ૪૦
બોલ્યા સૌ જન જોડીને હાથ, જગ્યા સારી કરાવશું નાથ;
થશે તે સહુ આપ પ્રતાપે, તેની ચિંતા ન રાખશો આપે. ૪૧
વરતાલથી વાલો વિચરિયા, જૈને ગામ વલેટવે ઠરીયા;
વસોયે ગયા શ્રીવનમાળી, ત્યાંના ભક્તોનો ભાવ તે ભાળી. ૪૨
સામા આવ્યા જનો જેહ જેહ, મુખ્ય નામ કહું સુણો તેહ;
દવે દાદા તથા જગન્નાથ, એહ આદિક વિપ્રનો સાથ. ૪૩
તુળસીભાઈ તો પાટીદાર, વાલાભાઈ એ ભક્ત ઉદાર;
શિવો ગઢવી એ સત્સંગી સારા, એહ આદિક સામા પધાર્યા. ૪૪
સનમાન કરી સારી રીતે, પુરમાં પધરાવીયા પ્રીતે;
જમુનાબાઇએ કર્યો થાળ, જમ્યા તે દીનબંધુ દયાળ. ૪૫
સંત પાર્ષદને પણ સારી, આપી સૌએ રસોઇ વિચારી;
ભલો અંતરે આણીને ભાવ, લીધો લાખેણો સૌ જને લાવ. ૪૬
પ્રભુ ત્યાંથી પધાર્યા પલાણે, પછી સંચર્યા ત્યાંથી સંધાણે;
રધવાણજ ગયા મહારાજ, ત્યાંના સત્સંગીનું સર્યું કાજ. ૪૭
પછી ખેડે પધારિયા હરિ, ત્યાંના સત્સંગીએ સેવા કરી;
પ્રભુજી ગયા જેતલપુરમાં, જન આનંદ પામીયા ઉરમાં. ૪૮
વાલો ત્યાંથી પધાર્યા વસાઇ, હરખ્યાં સહુ બાઈ ને ભાઈ;
ગયા ધોળકે ધર્મકુમાર, પેખી ભક્તોનો પ્રેમ અપાર. ૪૯
રેવાશંકર આદિક જન, સામા આવ્યા હરખ ધરી મન;
વાજાં વિવિધ પ્રકારનાં લાવ્યા, પુરમાં પ્રભુને પધરાવ્યા. ૫૦
ગામ સોંસરા થઈને નિસરિયા, જૈને ચિખલી તળાવે ઉતરીયા;
ત્યાં તો કીધો અવલબાયે થાળ, જમ્યા તે પ્રભુ જનપ્રતિપાળ. ૫૧
કૃષ્ણ ત્યાંથી ગયા એહ કાળે, જવારદ થઈને અડવાળે;
ગયા ત્યાં થકી સુંદરિયાણે, વનાશાયે પૂજ્યા તેહ ટાણે. ૫૨
ગયા સારંગપુર સુખકારી, ત્યાંથી ગઢડે ગયા ગિરધારી;
ગામોગામની લીલા ગણાવે, ત્યારે તો તેનો અંત ન આવે. ૫૩
આ તો મેં કહી સંક્ષેપ માત્ર, સુણશે જન જેહ સુપાત્ર;
ગણ્યાં જે જે પ્રસાદીનાં ગામ, તેનાં સંભારશે સહુ નામ. ૫૪
ગઢપુરમાં રહ્યા ગિરધારી, કરે દર્શન સૌ નરનારી;
ગિરધારી ફર્યા જે જે ગામે, સતસંગ વધ્યો તેહ ઠામે. ૫૫
પુષ્પિતાગ્રાવૃત્ત
હરિવર વિચર્યા વિશેષ ગામે, બહુ ઉપદેશ કર્યો જ તેહ ઠામે;
દૃઢ હરિજન હીમરાજ જેવા, દૃઢ સતસંગિ થયા અનેક એવા. ૫૬
ઇતિ શ્રીવિહારિલાલજીઆચાર્યવિરચિતે હરિલીલામૃતે સપ્તમકલશે
અચિંત્યાનંદવર્ણીન્દ્ર-અભયસિંહનૃપસંવાદે
વૃત્તાલયે નરનારાયણ સ્થાપનનામ પંચસપ્તતિતમો વિશ્રામઃ ॥૭૫॥