વિશ્રામ ૮
પૂર્વછાયો
રણ વિષે રસ્તો પડ્યે, ચાલ્યા ભુજથી ગુર્જર દેશ;
ભક્તિતનૂજ ભચાઉ થૈ, આવ્યા આધોઈમાં અખિલેશ. ૧
ચોપાઈ
રાયધણજીના દરબારમાંય, ત્રિભુવનપતિ ઉતર્યા ત્યાંય;
કર્ણિબા કહે છે કરતાર, થાળ થાતાં તો લાગશે વાર. ૨
દહીં સાકર આપિયે અમે, જમો તે જગજીવન તમે;
દહીં સાકર લૈ હરિ જમ્યા, નિજભક્ત તણે મન ગમ્યા. ૩
કર્યો વર્ણિ મુકુંદે ત્યાં થાળ, જમ્યા તે પછી દીનદયાળ;
પછી પોઢ્યા પ્રભુજી પલંગે, બાઈયે પદ નિરખ્યા ઉમંગે. ૪
કાંટા વાગેલા તેમાં નિહાળી, કાઢવા બેઠાં તેહ સંભાળી;
કરણી બાઈયે તેહ વાર, કાંટા કાઢ્યા ગણીને અઢાર. ૫
સ્નેહે ચિહ્ન નિહાળીયાં સોળ, એથિ આનંદ ઉપજ્યો અતોળ;
જોઈ ચાપનું1 ચિહ્ન તે ઠાર, ઉપજ્યો ઉર માંહિ વિચાર. ૬
એહ અંઘ્રિ2 જુવે ન કોઈ, નિશ્ચે જાણે પ્રભુપદ જોઈ;
પ્રભુ વિણ પદ ચાપ ન હોય, સમઝે એમ તો સહુ કોય. ૭
ધનુષપ્રબંધ: દોહરો
ભાસે ભાળી ચાપ પ્રભુ, પ્રભુ અંઘ્રિ સત્ય એહ;
ધારે સ્નેહી જેહ જન, ભાળી પ્રભુ સહ સ્નેહ. ૮
धनुषप्रबंध
ચોપાઈ
પછી પ્રેમ ઘણો દિલ લાવી, મહાપૂજાની વસ્તુ મગાવી;
કર્યું પૂજન સોળ પ્રકારે, વસ્ત્ર પહેરાવિયાં ભારે ભારે. ૯
રાયધણજી તહાં રુડી રીતે, પ્રભુજીને પગે લાગ્યા પ્રીતે;
ભાઈ જેમલજી ને હિંદુજી, નમ્યા તે પ્રભુના પગ પૂજી. ૧૦
ચોથા ભાઈની વિધવા જેહ, કરણીબાઈ કહીયે તે;
કહે ચારેને શામ સુજાણ, યજ્ઞ કરશું અમે જૈ ડભાણ. ૧૧
તમે પણ તહાં આવવા કાજ, કરો તૈયારી હૈ સુખસાજ;
આજ્ઞા સાંભળીને એહ વાર, થયાં ચારે જણાં તે તૈયાર. ૧૨
સુતા જેમલજી તણી જેહ, બોલી બે કર જોડીને તેહ;
હુંય આવીશ કાકી સંઘાત, ત્યારે બોલ્યો તહાં તેનો તાત. ૧૩
તમે તો ન ડભાણ અવાય, આણું આવે તે તો પાછું જાય;
કહે બાઈ ડભાણ મોઝાર, કરે લીલા જગત કરતાર. ૧૪
એહ જોવાની છે ઘણી આશ, માટે મુજને ન કરશો નિરાશ;
બહુ બાઈયે હઠ કર્યો જ્યારે, ત્રિભુવનપતિ બોલીયા ત્યારે. ૧૫
બાઇ બેય રહો આંહિ તમે, એક વરદાન આપિયે અમે;
જે જે લીલા ડભાણમાં થાશે, તમને ઘેર બેઠાં દેખાશે. ૧૬
એવું સાંભળીને શુભ પેર, રાજી થૈને રહ્યાં બેય ઘેર;
બીજા સૌ સાથે શ્રીજી સિધાવ્યા, માળિયામાં મહાપ્રભુ આવ્યા. ૧૭
ખાખરેચિ ગયા જગરાયા, ઘોડાં ત્યાંના તળાવમાં પાયાં;
ત્યાંથી વાંટાવદર ગયા વાલો, ત્યાંથી હળવદ ધર્મનો લાલો. ૧૮
બેઠા કાંઠે તળાવને જૈને, આવ્યા સત્સંગી સામૈયું લૈને;
વાજતે ગાજતે રુડી પેર, ઉતર્યા દવે ઈશ્વર ઘેર. ૧૯
પેંડા બરફી કે સાકર લૈને, હરિભક્તો ધરે પાસે જૈને;
લૈને સૌનું કરે અંગીકાર, જમ્યા આશરે તે મણભાર. ૨૦
શિવજાની બોલ્યા શુભ પેર, ચાલો જમવા પ્રભુ મુજ ઘેર;
પ્રભુ ત્યાં પણ જમવાને ગયા, જન જોઈને વિસ્મિત થયા. ૨૧
ઉપજાવિને સૌને આનંદ, ગયા ધ્રાંગધરે ધર્મનંદ;
ગયા મેથાણમાં કરી મહેર, પુજાભાઈ ઝાલા તણે ઘેર. ૨૨
તેનો ભાળીને ભાવ વિશેષ, પાંચ દિવસ રહ્યા પરમેશ;
નિરખી પછી ખેરવા નગરી, જોઈ ત્યાં થકી જૈને રામગરી. ૨૩
દદુકે થઈને મછિયાવ, ગયા નેહથી નટવરનાવ;
દાજીભાઈ તણે દરબાર, ભાવે ઉતર્યા ભક્તિકુમાર. ૨૪
મુકુંદાનંદે ત્યાં કર્યો થાળ, જમ્યા પ્રીતથી જનપ્રતિપાળ;
ત્યાંથી ચાલિયા ત્રિભુવનનાથ, ગયા જેતલપુર જન સાથ. ૨૫
ગંગામાએ કર્યો તહાં થાળ, જમ્યા જુક્તિયે દીનદયાળ;
ગયા ત્યાં થકી મેમદાવાદ, રહ્યા ત્યાં પણ દિવસ એકાદ. ૨૬
વિપ્ર દુર્લભરામને ઘેર, જમ્યા થાળ પ્રભુ શુભ પેર;
ગયા ત્યાં થકી દેવ ડભાણ, જન પ્રેમીના જીવનપ્રાણ. ૨૭
મુક્તાનંદ ને બ્રહ્માનંદ, મુનિ પામ્યા અત્યંત આનંદ;
કહે કૃષ્ણ વચન ચિત્ત ધરો, યજ્ઞસામાન પુષ્કળ કરો. ૨૮
વળિ વેરાગિયોનું છે વેર, ઝાઝું રાખે છે આંખમાં ઝેર;
માટે હથિયારના બાંધનાર, લોક તેડાવી લેજો અપાર. ૨૯
વરતાલ તથા બામણોલી, ત્યાંના તેડાવજો ઘણા કોળી;
વળી શેલડી ને સંજાયે, લખજો તમે કાગળ ત્યાંયે. ૩૦
ઘોડાસર હાથરોલીયે આજ, અમે પણ જશું એહ કાજ;
તહાં દિવસ થશે દશબાર, ત્યાંથી લાવશું પાળા ને સ્વાર. ૩૧
કહિ એમ ચાલ્યા અવિનાશ, રાખ્યા વર્ણિ મુકુંદને પાસ;
વાટે જાતાં બોલ્યા વૃષનંદ, તમે સાંભળી વર્ણિ મુકુંદ. ૩૨
સદ્ય જાશું ઘોડાસર અમે, ધીમે ધીમે ત્યાં આવજો તમે;
કહી એમ સિધાવિયા શ્યામ, ગયા તરત ઘોડાસર ગામ. ૩૩
ત્યાંના રાજાને ખબર હતી, આંહિ આવશે સંતનો પતી;
એણે દીઠા જ્યારે અવિનાશ, જાણ્યું છે અવિનાશીના દાસ. ૩૪
કહ્યું ભૂપતિયે બાપો3 ક્યાં છે? કહે કૃષ્ણ તે મારગમાં છે;
અમે આગળથી ચાલી આવ્યા, તમ અર્થે પ્રસાદી આ લાવ્યા. ૩૫
કહે ભૂપતિ બાપો છે કેવા, કહે કૃષ્ણ તે છે અમ જેવા;
સાધુ જાણી પ્રણિપત4 કીધી, આપી મિષ્ટ પ્રસાદી તે લીધી. ૩૬
રાજા જાલમસંઘજી નામ, અતિ રાજી થયા એહ ઠામ;
ચાલ્યા ત્યાંથી ઉતાવળ કરી, હાથરોલીને મારગે હરી. ૩૭
આવ્યા વર્ણીજી તે સમે ત્યાંય, બાપો આ આવ્યા બોલિયો રાય;
બ્રહ્મચારી તે બોલિયા ત્યાંહી, બાપો આગળ આવ્યા છે આંહીં. ૩૮
પછવાડે હું તો રહી ગયો, આંહિ પણ પ્રભુ ભેળો ન થયો;
થયો રાજાને સુણતાં ઉતાપો, અહીં આવી ગયા એ જ બાપો. ૩૯
કહ્યું બાપો છે મુજ સમાન, પણ આપણને નાવ્યું ભાન;
પછી અશ્વે તે અસ્વાર થયા, પુછતા પ્રભુ પાછળ ગયા. ૪૦
હાથરોલીને મારગે જઈ, પ્રણમ્યા પ્રભુને ભેળા થઈ;
કહ્યું ઘોડે બેસો મહારાજ, આપ આગળ ચાલું હું આજ. ૪૧
સુણી બોલ્યા મહામુનિરાય, ઘોડા ઉપરથી તો પડાય;
ભૂપ ઘોડાને દોરીને ચાલ્યો, ત્યારે ઘોડે બેઠા ધર્મલાલો. ૪૨
એમ હાથરોલી ગયા હરી, થોડા દિવસ તહાં રહ્યા ઠરી;
ઉતર્યા ભગુ ખાંટને ઘેર, ત્યાં તો કૃષ્ણે કરી લીલાલહેર. ૪૩
સંતમંડળ સર્વ તેડાવ્યાં, આજ્ઞા સાંભળીને સહુ આવ્યા;
આવ્યું પ્રથમ જ સંતનું વૃંદ, મુખ્ય તેમાં માનુભાવાનંદ. ૪૪
આવ્યો સોરઠનો સંઘ ધાઈ, બહુ તેમાં હતાં બાઈ ભાઈ;
પીપલાણેથી નરસિંહ મેહતા, બાઈ લાડકી સોતા તે હતા. ૪૫
જેઠો મેર જે મઢડાના વાસી, તે તો આવિયા અધિક હુલાસી;
આખા ગામ પંચાળ ધોરાજી, આવ્યા ત્યાંના જનો થઈ રાજી. ૪૬
માણાવદર ગામ ગણોદ, ત્યાંના પણ આવ્યા પામી પ્રમોદ;
જાળીયું ઉપલેટું ફણેણી, ત્યાંના ભક્તની પણ શુભ રેણી. ૪૭
જેતપર માંગરોળ ગોંડળ, ત્યાંના ભક્તની ભક્તિ અચળ;
પાડાસણ ને ખાંભા સરધાર, વડાળીથી આવ્યાં નરનાર. ૪૮
આવ્યાં કાંકશિયાળીથી કોઈ, સંઘ સારો કહે જન જોઈ;
રોઇશાળાના લક્ષમીરામ, ધર્મવંત ને પ્રેમના ધામ. ૪૯
આવ્યા તે પણ શ્રીપ્રભુ પાસ, કર્યાં દર્શન થૈ પુરી આશ;
ભાવ સૌને જવાનો તો ભાસે, કોઈ આવ્યા રહ્યા કોઈ વાંસે. ૫૦
સંત સર્વ ડભાણમાં મળિયા, ભગવાનની ભક્તિમાં ભળિયા;
સંત ટુકડા માગવા જાતા, પાણી છાંટી ગોળા વાળી ખાતા. ૫૧
ભગુ ખાંટના ફળિયા મોઝાર, સભા ભરતા ભુવનભરનાર;
વાતો કરતાં વિતે પોર રાત, કરે ત્યાં સુધી જ્ઞાનની વાત. ૫૨
સંતને ત્યાગમાર્ગ બતાવે, અતિ આકરા નિયમ પળાવે;
પછી સંત જઈ ગામ બહાર, રહે આંબલિયોની મોઝાર. ૫૩
પોર રાત રહે વળી જ્યારે, જગજીવન જાગતા ત્યારે;
પ્રગટાવીને એક મશાલ, જાય સંતને ઉતારે લાલ. ૫૪
જગાડે સહુ સંતને જૈને, સમઝાવે સુઉપદેશ દૈને;
કરે સંકલ્પ સંબંધી વાત, જેથી વૈરાગ ઉપજે અઘાત. ૫૫
તીવ્ર તપ કરવાનું બતાવે, દેહ મિથ્યા કહી સમઝાવે;
એવો તીવ્ર સુણી ઉપદેશ, એક સંતને લાગ્યો વિશેષ. ૫૬
તીવ્ર તપ કરવા ધરી મનમાં, એ તો જઇને બેઠા એક વનમાં;
અતિશે ઉપજ્યો વૈરાગ, અન્ન પાણી તણો કર્યો ત્યાગ. ૫૭
પુષ્પિતાગ્રાવૃત્ત
અતિ તપ કરવાનિ વાત એવી, કરિ હરિએ સુણિ સંત સર્વ તેવી;
તપ પર રુચિ સંત સૌની લાગી, તૃણવત દેહ ગણે બધાય ત્યાગી. ૫૮
ઇતિ શ્રીવિહારિલાલજીઆચાર્યવિરચિતે હરિલીલામૃતે સપ્તમકલશે
અચિંત્યાનંદવર્ણીન્દ્ર-અભયસિંહનૃપસંવાદે
શ્રીહરિહાથરોલી-ગ્રામવિચરણનામ અષ્ટમો વિશ્રામઃ ॥૮॥