વિશ્રામ ૪૫
પૂર્વછાયો
ગોમતિની કરિ સ્થાપના, પછિ વાલો વસ્યા વરતાલ;
ચરિત્ર ત્યાં જે જે કર્યાં, સુણો ભાવ સહિત ભૂપાળ. ૧
ચોપાઈ
ગોમતી તણું કામ ચલાવે, વળિ મંદિર પૂર્ણ કરાવે;
હરિનવમિ તણો દિન આવ્યો, ત્યારે સારો સમૈયો શોભાવ્યો. ૨
નડિયાદના મોહનરામ, ગંગારામ તો ભાઇનું નામ;
વાઘા જરિયાનિ દેવને કાજે, લાવ્યા તે બહુ ઉત્તમ છાજે. ૩
વટપત્તન શ્રીપુર કેરા, હરિજન પણ લાવ્યા ઘણેરા;
દેવને તે ધરાવિયા જ્યારે, જન રીઝિયા જોઇને ત્યારે. ૪
સભા શ્રીજિની પાસે ભરાઈ, બેઠાં યોગ્ય રિતે બાઈ ભાઈ;
ઇચ્છારામના સુત ગુણવાન, નામ ગોપાળજી મતિમાન. ૫
થયો સંકલ્પ તેને તે ઠામ, દ્વારિકામાં તો કૃષ્ણ છે શ્યામ;
આંહીં લક્ષ્મીનારાયણ રૂપ, શ્વેત મૂર્તિ છે એ તો અનુપ. ૬
ધાર્યું લક્ષ્મીનારાયણ નામ, નથી રણછોડજી એહ ઠામ;
એવો લોકોને સંશય થાશે, રણછોડજી કેમ મનાશે. ૭
માટે રણછોડજી નામ ધારી, શ્યામ મૂર્તિ સ્થપાય તો સારી;
વાત અંતરજામિએ જાણી, બોલ્યા ગોપાળજી પ્રતિ વાણી. ૮
કૃષ્ણ છે તે નારાયણ જાણો, નારાયણ એ જ કૃષ્ણ પ્રમાણો;
એમાં ભેદ નથી કાંઈ ભાઈ, તોય શંકા જે તમને જણાઈ. ૯
તમે સંકલ્પ મન કર્યો જેહ, સિદ્ધ થાશે સરવ વાત તેહ;
રણછોડજિ આંહિ સ્થપાશે, શ્યામ રંગે તે મૂર્તિ સોહાશે. ૧૦
રીઝ્યા ગોપાળજી મહારાજ, પામ્યો અચરજ સર્વ સમાજ;
ચૈત્ર શુક્લ દશમ દિન જોઈ, સીતારામને દીધિ જનોઈ. ૧૧
રચ્યો મંડપ મોટો મેદાન, સર્વ જાણિને વેદ વિધાન;
ઇચ્છારામ ને વરિયાળિબાઈ, ગ્રહશાંતિ1 કરી સુખદાઈ. ૧૨
કર્યા સંસ્કાર એણે અશેષ,2 દીધો શ્રીજિએ મંત્રોપદેશ;
પોંચિ ને દોરો કાંચન કેરો, આપ્યો પોશાક સરસ ઘણેરો. ૧૩
હરિભક્તોએ પણ તેહ કાળ, આપ્યા પોશાક ને ધનમાલ;
તેહ લખવાને બેઠા ઠક્કર, ગામ બૂધેજના પીતાંબર. ૧૪
આવિ ઊભિ તહાં અષ્ટસિદ્ધિ, જહાં કૃષ્ણ તહાં નવ નિધિ;
સંત બ્રાહ્મણ ભોજન કીધાં, દક્ષિણા દાન વિપ્રોને દીધાં. ૧૫
પછિ એકાદશી દિન આવ્યો, ત્યારે ઉત્સવ સરસ કરાવ્યો;
દ્વાદશીને દિને ઇચ્છારામ, કહે હરિને કરીને પ્રણામ. ૧૬
મારિ પુત્રી જે ફુલઝરી છે, તેને સાસરે મોકલવી છે;
માટે આજ્ઞા આપો મહારાજ, તો હું જાઉં સ્વદેશમાં આજ. ૧૭
સુણિ બોલિયા શ્રીઅવિનાશ, તમારે રહેવું મુજ પાસ;
તહાં મોકલો ગોપાળજીને, આવશે એહ કામ કરીને. ૧૮
નિજ કુટુંબ આદિક જેહ, સાથે તેડિને આવશે તેહ;
સુણિ આજ્ઞા ધરી નિજ શીશ, જાણે છે શ્રીજિને જગદીશ. ૧૯
માને આજ્ઞા બ્રહ્માંડના રાય, તેની આજ્ઞા તે કેમ લોપાય;
નંદરામ ગોપાળજી ભાઈ, ત્રીજાં તો વળિ ફુલઝરી બાઈ. ૨૦
જવા ત્રણેને તૈયાર કીધાં, દ્રવ્ય ખરચી માટે ઘણાં દીધાં;
જવા નીકળ્યા તે પછિ જ્યારે, વળાવાને ગયા સહુ ત્યારે. ૨૧
જોળ્ય મુક્યા પછી આંબાવાડી, જતાં રસ્તામાં આવિ અગાડી;
ગયા ત્યાં સુધિ સુંદરશ્યામ, ભેટ્યા ભત્રિજને સુખધામ. ૨૨
બોલ્યા શ્રીહરિ સ્નેહ ધરીને, વે’લા આવજો કામ કરીને;
સાથે લાવજો સૌ પરિવાર, જેઓને મુજ પર બહુ પ્યાર. ૨૩
બોલ્યા ગોપાળજી નંદરામ, અહો શ્રીહરિ સુંદરશ્યામ;
કેમ તમને તજીને જવાશે, અતિ અંતર તો અકળાશે. ૨૪
આડિ પાંપણો નિરખતાં આવે, એટલું પણ અમને ન ભાવે;
અમે જીવિયે જોઇને તમને, કેમ દૂર કરો છો જી અમને. ૨૫
એમ ઉચ્ચરતાં તજિ ધીર, વહેવા લાગ્યાં નેણથિ નીર;
સુણિ બોલિયા શ્રીજિ વચન, દૈશ અંતરમાં દરશન. ૨૬
માટે ધીરજ અંતરે લાવો, સિદ્ધ કામ કરી સદ્ય આવો;
કહી એમ કરીને વિદાય, આવ્યા મંદિરમાં હરિરાય. ૨૭
કેટલાએક દિન અવિનાશ, કર્યો વરતાલ માંહિ નિવાસ;
પછિ સંતમંડળ લઈ સાથ, ચાલ્યા દુર્ગપુરે દીનનાથ. ૨૮
સતસંગિનાં જ્યાં આવે ગામ, કરે રાત્રિએ ત્યાં જ વિરામ;
ગયા ગઢપુરમાં ગિરધારી, જોઇ રાજિ થયાં નરનારી. ૨૯
શુદિ વૈશાખિ ચૌદશ જેહ, નરસિંહ જયંતિ તો તેહ;
એ જ પૂનમે કૂર્મજયંતી, હરિભક્તને હરખ કરંતી. ૩૦
એ બે ઉત્સવ ગઢપુરમાંય, કર્યા શ્રીહરિયે વસી ત્યાંય;
એવામાં જુનેગઢ જેનો વાસ, ઝીણાભાઇ આવ્યા પ્રભુ પાસ. ૩૧
પુજોભાઈ આવ્યા ધોલેરાથી, થયા મગ્ન પ્રભૂને મળ્યાથી;
નમિ બેય બોલ્યા તેહ ઠામ, અમારા ગામમાં કરી ધામ. ૩૨
મોટું મંદિર શીખરવાળું, કૃપાનાથ કરાવો રુપાળું;
સંતમંડળ મોકલો એક, જાણે જુક્તિયો જેહ અનેક. ૩૩
આશા દાસ તણી પુરનારા, પ્રભુ પૂરો મનોરથ મારા;
વિનતી બેયની સુણિ લીધી, કૃપાનાથે કૃપા ઘણિ કીધી. ૩૪
બ્રહ્માનંદજિને ભગવાન, કહે જાઓ જુનેગઢ સ્થાન;
કરો મંદિર માનિ વચન, તેથિ હું ઘણો થૈશ પ્રસન્ન. ૩૫
અદ્ભુતાનંદ નિષ્કુળાનંદ, તેઓને કહે વૃષકુળચંદ;
તમે ઘોલેરે સદ્ય સિધાવો, રુડું મંદિર જૈને રચાવો. ૩૬
જગ્યા આપિ છે શ્રીસરકારે, તેમાં કહેવાનું એ છે અમારે;
અમે બેઠા’તા જેહ જગ્યાય, દેવનું ત્યાં સિંહાસન થાય. ૩૭
એવી રીતે કરાવજો તમે, થાશું તમને પ્રસન્ન તો અમે;
કામ મંદિરનું તે કરાય, મુરતી સ્થાપવા જોગ્ય થાય. ૩૮
ત્યારે લખજો આંહિ સમાચાર, કહે બેયને ધર્મકુમાર;
કહિ એમ મંડળ મોકલાવ્યાં, ધામ બેય કરાવા મંડાવ્યાં. ૩૯
જનમાષ્ટમિ દસરા દિવાળી, વસ્યા ગઢપુરમાં વનમાળી;
અન્નકૂટનો ઉત્સવ કીધો, હરિભક્તે ભલો લાવ લીધો. ૪૦
એક રજનીમાં ધર્મકુમાર, બેઠા અક્ષરભુવન મોઝાર;
ત્યારે ચિત્તમાં કીધો વિચાર, લીધો જે માટે મેં અવતાર. ૪૧
તે તો કામ થયું હવે પૂરું, એમાં શું શું રહ્યું છે અધૂરું;
ધર્મસ્થાપન ધરણીમાં કર્યું, વળિ અસુર તણું બળ હર્યું. ૪૨
મોટા ધામમાં દેવ સ્થપાયા, એ તો સત્સંગના ઊંડા પાયા;
હવે ધર્મની ધુર ધરનાર, આચારજ સ્થાપવા એહ ઠાર. ૪૩
સમૈયો પ્રબોધિનીનો થાય, અભિપ્રાય ત્યાં સૌના લેવાય;
સૌને ગમતું આવે મનમાંય, તેને આચાર્ય પદવી અપાય. ૪૪
પછિ લાધા ઠક્કરને બોલાવી, દેશોદેશ કંકોત્રિ લખાવી;
સમૈયો મોટો વરતાલ ભરશું, ગાદિના ત્યાં આચારજ કરશું. ૪૫
માટે આવવું સૌએ જરૂર, અતિ આનંદ રાખિને ઊર;
એમ પત્રો લખ્યા ભલિ ભાતે, પછિ કાર્તકિ ત્રીજે પ્રભાતે. ૪૬
ચાલ્યા વરતાલ શ્રીઘનશ્યામ, સાથે લીધા તેનાં કહું નામ;
રામપ્રતાપ ને ઇચ્છારામ, તેઓના પુત્ર સદ્ગુણધામ. ૪૭
અયોધ્યાપ્રસાદ રઘુવીર, મહા ધર્મધુરંધર ધીર;
સાથે સંચર્યા ઉત્તમ રાય, સંત પાર્ષદના સમુદાય. ૪૮
ગોપઅષ્ટમિ કાર્તિક માસ, આવ્યા વરતાલમાં અવિનાશ;
દેવભુવનથી3 નૈરુત માંય, હરિમંડપ છે ભલો જ્યાંય. ૪૯
કર્યો ત્યાં શ્રીહરિએ ઉતારો, જાણિ ઊતરવા જોગ્ય સારો;
અગ્નિકોણમાં દેવમંદિરથી, નારાયણમોલ છે નામ ધરથી.4 ૫૦
તહાં ઊતર્યા રામપ્રતાપ, પરિવાર સહીત તે આપ;
મેડિ ધામથી પશ્ચિમ માંય, સકુટંબ ઇચ્છારામ ત્યાંય. ૫૧
દાદા ખાચર આદિક એમ, ઉતર્યા તે જેને ઘટે જેમ;
નવમી તથા દશમી દન, દેશદેશના આવિયા જન. ૫૨
પુષ્પિતાગ્રાવૃત્ત
હરિદરશન કાજ સંઘ આવ્યા, વિવિધ પ્રકારની ભેટ તેહ લાવ્યા;
સરવર તટમાં કર્યા ઉતારા, તરુવરના સમુદાય જોઇ સારા. ૫૩
ઇતિ શ્રીવિહારિલાલજીઆચાર્યવિરચિતે હરિલીલામૃતે અષ્ટમકલશે
અચિંત્યાનંદવર્ણીન્દ્ર-અભયસિંહનૃપસંવાદે
શ્રીહરિસ્વાચાર્યસ્થાપનાર્થે-વૃત્તાલયઆગમનનામ પંચચત્વારિંશત્તમો વિશ્રામઃ ॥૪૫॥