વિશ્રામ ૫૭
પૂર્વછાયો
પ્રભુ ચાલ્યા ગઢપુર થકી, સખા સંત ને પાર્ષદ સાથ;
રાત્ય રહ્યા રુડિ રીતથી, કારિયાણીયે જૈ કૃપાનાથ. ૧
ચોપાઈ
કંકોતરિયા હતા વિપ્ર જેહ, સચ્ચિદાનંદે રોકેલા તેહ;
તેઓ શ્રીજિને લાગિયા પાય, જાણ્યો સંત તણો મહિમાય. ૨
બીજે દિન ગયા હરિ ઝમરાળે, ત્યાંથિ ચોકડિ સરોવર પાળે;
ગયા ધોલેરે ધર્મકુમાર, રહ્યા મંદિર માંહિ મુરાર. ૩
ગયા પીપળિયે પરમેશ, દયાસાગર દીનજનેશ;
કમિયાળાના આવિયા જન, કહ્યા વિનતિનાં તેણે વચન. ૪
વિચરી પ્રભુ ગામ અમારે, નહિ રોકિયે ત્યાં ઝાઝી વારે;
સંત મંડળને કહે માવો, તમે પાંશરે1 પંથે સિધાવો. ૫
કમિયાળે જઈ જમી થાળ, અમે આવશું ત્યાં તતકાળ;
એમ કહિને ચલાવિયા સંત, કમિયાળે ગયા ભગવંત. ૬
જમિ ત્યાંથિ સિધાવિયા માવો, જતાં પંથમાં આવ્યો ભોગાવો;
સંતમંડળને મળ્યા ત્યાંય, સંતો રાજી થયા મનમાંય. ૭
થયો તે સમે મધ્યાહ્નકાળ, રવિતાપ તપ્યો વિકરાળ;
ઉઘાડે પગે ચાલતા સંત, કરિ આજ્ઞા હતિ ભગવંત. ૮
દેખિ દાઝતા સંતના પાય, દીનબંધુને આવી દયાય;
વાત રાખી તે અંતરે યાદ, ભગવાન પધાર્યા ભોળાદ. ૯
ચાલ્યા બોરુ ભણી બળવાન, આવ્યું એક તળાવ તે સ્થાન;
ગામ ભોળાદની સીમમાંય, શમડો2 દિઠો સુંદર ત્યાંય. ૧૦
તહાં ઉતર્યા અંતરજામી, સંત સુધાં તે સંતનો સ્વામી;
દિશા દક્ષિણમાં તેહ ઠામ, એક કૂપ જો કુવો નામ. ૧૧
તેનું નીર લાવ્યા સંત ભરી, છોટી ભૂમિ તે શીતળ કરી;
વસ્ત્ર ભીંજિ બાંધ્યા ચારે પાસ, પછી પોઢ્યા તહાં અવિનાશ. ૧૨
સુતાં સુતાં વિચારિયું એમ, તાપમાં સંત ચાલે છે કેમ;
કષ્ટ સહન કરે મને પામી, તપમાં તો નથી કાંઈ ખામી. ૧૩
બોલ્યા સંત પ્રત્યે પ્રભુ ત્યારે, માનવી મારિ આજ્ઞા તમારે;
માટે હું કહું છું તેમ કરજો, પગે ચર્મના પાવલાં3 ધરજો. ૧૪
સંત તો તપમાં રાજિ હોય, પ્રભુઆજ્ઞા ન લોપાય તોય;
તેથિ આજ્ઞા ચડાવી તે શીશ, ત્યારે રાજિ થયા જગદીશ. ૧૫
પછિ ત્યાંથી ચાલ્યા ભગવાન, વારણાની વાટે સુખદાન;
બુટદેવીનું દેવળ આવ્યું, ઝાડ વરખડાનું મન ભાવ્યું. ૧૬
જળાશય તટ જોઇને સારો, કર્યો શ્રીહરિએ ત્યાં ઉતારો;
જોરાભાઈ પ્રત્યે કહે માવો, કાંઇ ટીમણ4 હોય તો લાવો. ૧૭
ત્યારે બોલિયા તે જોરાભાઈ, કમિયાળા વિષે સુખદાઈ;
ગઢવી ખીમરાજની નારી, તેણે સાકર આપી છે સારી. ૧૮
કહો તો પ્રભુજી તેહ લાવું, નથિ બીજું જે લાવી ધરાવું;
માવે સાકર તે માગી લીધી, સુરા ખાચરને ખોબો દીધી. ૧૯
જોવા શ્રીજિનો પરમ પ્રતાપ, સુરોભક્ત બોલ્યા મર્મ આપ;
સૌને આપજો એહ પ્રમાણે, વેરોવંચો5 ન કરશો આ ટાણે. ૨૦
મર્મ શ્રીહરિએ જાણ્યો તેય, હતી સાકર તો શેર બેય;
પણ દેખાડવાને પ્રતાપ, વેંચિ સાકર શ્યામે અમાપ. ૨૧
સંત પાર્ષદ સાદ કરીને, આપી પ્રત્યેક પોસ6 ભરીને;
પીસ દેવીને પણ પોચડાવી, ફરિથી પોસ પોસ વેંચાવી. ૨૨
રહિ બાકિ તપાસિ તે જ્યારે, હતી ત્યાં તો બશેર તે ત્યારે;
લાગ્યું અચરજ સૌને અમાપ, જાણ્યો પ્રગટ પ્રભુનો પ્રતાપ. ૨૩
પછિ ત્યાંથિ ચાલ્યા ભગવાન, જઈ સાભ્રમતી કર્યું સ્નાન;
ગયા વરસડે વિશ્વઆધાર, રાતવાસો રહ્યા તેહ ઠાર. ૨૪
તહાં ગોપાળજી મહારાજે, કરિ બાટિયો જમવાને કાજે;
કરિ તે જોડે અડદનિ દાળ, જમ્યા શ્રીહરિ જનપ્રતિપાળ. ૨૫
ધર્મવંશિ જમ્યા સહુ પ્રીતે, પછિ પોઢિ રહ્યા રુડિ રીતે;
ત્યાંથિ પરવર્યા બિજે દહાડે, બપોરા કર્યા જૈ સંજિવાડે. ૨૬
પછિ વાલમ વરતાલ આવ્યા, સામૈયું કરિ સત્સંગિ લાવ્યા;
થોડા દિવસ રહ્યા હરિ જ્યારે, આવ્યો દિન હરિનવમી ત્યારે. ૨૭
આવ્યા હરિજન સંઘ હજારો, સમૈયો થયો તે બહુ સારો;
ચાલે સંતને નિત્ય રસોઈ, હરખે મુખ હરિજન જોઈ. ૨૮
નિત્ય વાતો નવી નવી થાય, મહા પ્રૌઢ પ્રતાપ જણાય;
જેમ સાગરમાં આવે ભરતી, નિત્ય દિસે વિશેષ તે ચઢતી. ૨૯
તેમ જે જે સમૈયો ભરાય, એક એકથિ શ્રેષ્ઠ જણાય;
લાખો લેખે વધ્યા સતસંગી, આટામાં લુણ તુલ્ય કુસંગી. ૩૦
થયો અસુર સમસ્તનો નાશ, થયો હરિના સુજશનો પ્રકાશ;
કહે કોઈ ખરા પ્રભુ એ છે, મહાપુરુષ કહે કોઇ તે છે. ૩૧
નમે સૌ હરિકૃષ્ણને જોઈ, જન નિંદા કરે નહિ કોઈ;
જોઇ સંતનો શુદ્ધ આચાર, જન સર્વને મન પડ્યો ભાર. ૩૨
કહે આવા નથિ ક્યાંઇ સંત, નકિ એને ભેટ્યા ભગવંત;
એમ જાણિ જનો ભલે ભાવે, મહારાજને દર્શને આવે. ૩૩
હતિ જ્યાં જ્યાં ઉપાધિ અશેષ, વધ્યો ત્યાં સતસંગ વિશેષ;
ગામમાં પેસવા નવ દેતા, એવા દ્વેષિ ઘણા જ્યાં રહેતા. ૩૪
હરિમંદિર ત્યાં થયાં સારાં, થયાં માણસ માન દેનારાં;
વરતાલમાં જયજયકાર, કરિ ચાલિયા ધર્મકુમાર. ૩૫
સંજિવાડે રહ્યા જઇ રાત, ત્યાંથિ પરવર્યા ઊઠિ પ્રભાત;
ગયા વરસડે કુંજવિહારી, ગળિયાણે ચાલ્યા ગિરધારી. ૩૬
આવ્યું વાટમાં એક તળાવ, તહાં ઊતર્યા નટવરનાવ;
સ્નાન આદિ કર્યું નિત્યકર્મ, નિજજનને શિખવવાને ધર્મ. ૩૭
સાધુ શૂન્યાતીતાનંદસ્વામી, તેણે શ્રીહરિને શિર નામી;
સાથવો અને સાકર આપી, જમ્યા તે પ્રભુ પ્રૌઢ પ્રતાપી. ૩૮
ગળિયાણે પ્રભુ પરવરિયા, હરિમંદિર માંહિ ઉતરિયા;
ગયા જાખડા ગામે જનેશ, ત્યાંથિ પીપળિયે પરમેશ. ૩૯
ગયા ધોલેરે ધર્મકુમાર, ત્યાંના હરિજન હરખા અપાર;
નિજજનને ઘણું સુખ દેવા, વિચરે પ્રભુ દેશમાં એવા. ૪૦
જે જે ગામમાં શ્રીહરિ જાય, હરિભક્તને હરખ ન માય;
સજે શ્રીહરિની ઘણિ સેવા, મોટો લાભ અલૌકિક લેવા. ૪૧
કોઇ પરમતના7 જન હોય, આવે દર્શન કરવાને તોય;
શુદ્ધ ધર્મ તણી રિત જોઈ, સંત સહિતને આપે રસોઈ. ૪૨
અવિદ્યાનો તો આવિયો અંત, ભાવ્યા સૌને દિલે ભગવંત;
ઘોલેરા થકિ ધર્મકુમાર, ગયા ગઢપુર ગુણના અગાર.8 ૪૩
પુષ્પિતાગ્રાવૃત્ત
પ્રગટ પ્રભુ તણો ઘણો પ્રતાપ, જગત વિષે પ્રસર્યો દિસે અમાપ;
પ્રગટ ભજન ઘેર ઘેર થાય, જન સતસંગિ જહાં તહાં જણાય. ૪૪
ઇતિ શ્રીવિહારિલાલજીઆચાર્યવિરચિતે હરિલીલામૃતે અષ્ટમકલશે
અચિંત્યાનંદવર્ણીન્દ્ર-અભયસિંહનૃપસંવાદે
શ્રીહરિવૃત્તાલયે હરિનવમીઉત્સવકરણનામ સપ્તપંચાશત્તમો વિશ્રામઃ ॥૫૭॥