પુરુષોત્તમ પ્રકાશ
પ્રકારઃ ૪
દોહા
ચક્ર સુદરશન આદિ જે, આયુધ મૂર્તિમાન ।
દિવ્ય દેહે સેવે સદા, પ્રભુપદ પરમ સુજાન ॥૧॥
નંદ સુનંદ શ્રીદામવર, શક્રભાનુ શશીભાન ।
એ આદિક અસંખ્ય ગણ, રૂપ ગુણ શીલવાન ॥૨॥
સેવત પ્રભુપદ પ્રીત કરી, પાર્ષદ પરમ પ્રવિર1 ।
રાજત સદા સમીપમાં, મહા સુભટ2 રણધીર ॥૩॥
કોટિ ચંદ્ર રવિ સમ દ્યુતિ,3 નવ નીરદ તનમાંય ।
નીરખી નાથ શોભાનિધિ, આનંદ ઉર ન સમાય ॥૪॥
ચોપાઈ
અનંતકોટિ કલ્યાણકારી ગુણ રે, તેણે જુક્ત છે મૂરતિ તરુણ રે ।
ધર્મ જ્ઞાન ને વૈરાગ્ય આદિ રે, નવ નિધિ સિદ્ધિ અણિમાદિ રે ॥૫॥
એ આદિક ઐશ્વર્ય અપાર રે, સેવે પ્રભુપદ કરી પ્યાર રે ।
મૂર્તિમાન વેદ ચ્યારે ગાય રે, હરિનાં ચરિત્ર કીર્તિ મહિમાય રે ॥૬॥
વાસુદેવાદિ વ્યૂહ અનુપ રે, કેશવાદિક ચોવીશ રૂપ રે ।
વારાહાદિક બહુ અવતાર રે, એ સર્વના હરિ ધરનાર રે ॥૭॥
એવા શ્રીહરિકૃષ્ણ ભગવાન રે, પુરુષોત્તમ કૃપાનિધાન રે ।
આ જે ઐશ્વર્ય સર્વે કે’વાય રે, તેણે જુક્ત થકા હરિરાય રે ॥૮॥
ભૂવિ પર એકાંતિક ધર્મ રે, તેને પ્રવર્તાવવો એ છે મર્મ રે ।
બદરિકાશ્રમને માંઈ રે, થયો શાપ અતિ દુઃખદાઈ રે ॥૯॥
ઋષિ દુર્વાસાને શાપે કરી રે, ભૂવિ પ્રગટ્યા મનુષ્ય તનુ ધરી રે ।
નિજ એકાંતિક ભક્ત જાણી રે, ભક્તિ ધર્મ ઉપર હેત આણી રે ॥૧૦॥
વળિ મરિચ્યાદિક ઋષિરાજ રે, હરિના એકાંતિક ભક્ત સમાજ રે ।
અસુરગુરુ નૃપ થકી ભારી રે, તેમની રક્ષા કરવાને મુરારી રે ॥૧૧॥
ભક્તિ ધર્માદિકને દયાળ રે, સુખ આપવા પરમ કૃપાળ રે ।
નિજ પ્રબળ પ્રતાપે કરિ રે, અસુર ગુરુ નૃપનો મદ હરી રે ॥૧૨॥
એમનો નાશ કરવાને કાજ રે, શસ્ત્ર ધાર્યાં વિના મહારાજ રે ।
કરવા નાશ તે સર્વ ઊપાય રે, નિજબુદ્ધિ બળે મુક્તરાય રે ॥૧૩॥
ગ્રહી કળિબળને વારંવાર રે, પામ્યો અધર્મ વૃદ્ધિ અપાર રે ।
તેનો કરવા અતિશે નાશ રે, કરવા સુખિયા સર્વે નિજદાસ રે ॥૧૪॥
નિજ દર્શ સ્પર્શાદિકે કરી રે, વળી રચી વચનરૂપ પતરી4 રે ।
કરવા અનેક જીવનો ઉદ્ધાર રે, ઇચ્છા કરી ધરવા અવતાર રે ॥૧૫॥
નિજધામ પમાડવા સારુ રે, દેવા અખંડ સુખ ઉદારું રે ।
ઉર ધારી અચળ એવી ટેક રે, એવા પરમ દયાળ છે એક રે ॥૧૬॥
કરવા કરુણા કળિ મધ્યે ભારી રે, દીનબંધુ દયા દિલ ધારી રે ।
મોટો અર્થ વિચાર્યો છે એહ રે, કરવા અભય નારી નર તેહ રે ॥૧૭॥
એમ પૂર્ણ પુરુષોત્તમરાય રે, દિધો કોલ વૃંદાવનમાંય રે ।
ભક્તિ ધર્મને આપ્યું વચન રે, સત્ય કીધું તે જગજીવન રે ॥૧૮॥
કોશલ દેશ અયોધ્યા પ્રાંત રે, પ્રભુ પ્રગટ થયા કરી ખાંત5 રે ।
ધર્યો નર વિગ્રહ સ્વછંદ6 રે, પરમ પાવન પરમાનંદ રે ॥૧૯॥
શ્રીનારાયણ ઋષિરૂપ રે, થયા પ્રગટ તે પરમ અનુપ રે ।
થયા ભક્તિ ધર્મના બાળ રે, શ્રીકૃષ્ણ ભક્તપ્રતિપાળ રે ॥૨૦॥
ઇતિ શ્રી સહજાનંદ સ્વામી ચરણકમલ સેવક નિષ્કુળાનંદ મુનિ વિરચિતે પુરુષોત્તમપ્રકાશ મધ્યે ચતુર્થઃ પ્રકારઃ ॥૪॥
Purushottam Prakash
Prakar - 4
Dohā
Chakra sudarashana ādi je, āyudha murtimāna.
Divya dehe seve sadā, prabhupada parama sujāna… 1
Personified Sudarshan Chakra (spinning discus) and such other weapons.
In a divine form, they worship the Lord’s feet… 1
Nanda Sunanda Shridāmavara, Shakrabhānu Shashibhāna.
E ādika asankhya gana, rupa guna shilavāna... 2
Nanda, Sunanda, Shridamavar, Shukrabhanu, Shashibhan...
And many other uncountable devotees who possess beauty, virtues and discipline… 2
Sevata prabhupada prita kari, pārshada parama pravira.
Rājata sadā samipamā, mahā subhata ranadhira... 3
These pārshads (devotees) lovingly worship the Lord’s feet and stay very close to him... 3
Koti chandra ravi sama dyuti, nava nirada tanamāya.
Nirakhi nātha shobhā-nidhi, ānanda ura na samāya... 4
The light equal to millions of moons and suns and nine stars in his body.
By seeing Lord’s beauty, one cannot containe the happiness in their heart... 4
Chopāi
Anantakoti kalyānakāri guna re, tene yukta chhe murati taruna re.
Dharma gnāna ne vairāgya ādi re, nava nidhi siddhi animādi re... 5
He possesses infinite redemptive qualities and his form is ever youthful.
Dharma, gnān, vairāgya and other virtues… nine treasures and the [eight] yogic powers... 5
Nine treasures: Mahāpadma (great lotus flower), padma (lotus), shankha (conch shell), makara (crocodile), kachchhap (tortoise shell), kumuda (a precious stone), kunda (jasmine), nila (sapphire), and kharva (earthen vessel).
Eight yogic powers: (1) animā - the ability to make oneself subtle or small, whereby the yogi can enter even nonporous rocks; (2) mahimā - the ability to become large, whereby a yogi can become as large as a mountain; (3) garimā - the ability to make oneself heavy, whereby the yogi is not moved by even the strongest of winds; (4) laghimā - the ability to make oneself light giving the yogi the ability to travel with a ray of light to the abode of Surya; (5) ishitva - the ability to create, sustain and destroy living and non-living entities; (6) vashitva - the ability to exert control over living and non-living entities; (7) prāpti - the ability to grasp, whereby a yogi can fetch objects that may be extremely far away; (8) prākāmya - the ability to make one’s wishes come true.
E ādika aishvarya apāra re, seve prabhupada kari pyāra re.
Murtimāna veda chāre gāya re, harinā charitra kirti mahimāya re... 6
All of these powers and more serve the feet of theLord with affection.
The manifest form of the Vedas sing the Lord’s divine actions, fame, and greatness… 6
Vāsudevādi vyuha anupa re, keshavādika chovisha rupa re.
Vārāhādika bahu avatāra re, e sarvanā hari dharanāra re... 7
Vasudev, Pradhyumna, Aniruddha, and Sankarshan (the four emanations of Vasudev) and the twenty four forms of Keshav…
Varah and many other incarnations… You are the cause of all them all… 7
Evā Shri Harikrushna bhagavāna re, purushottama krupā-nidhāna re.
Ā je aishvarya sarve ke’vāya re, tene jukta thakā harirāya re... 8
Such is the Lord Shri Harikrishna, Purushottam full of grace.
The Lord possesses all such powers that are mentioned here and other such powers... 8
Bhuvi para ekāntika dharma re, tene pravartāvavo e chhe marma re.
Badrikāshramane māi re, thayo shāpa ati duhkhadāi re... 9
In order to propagate ekāntik dharma on this earth,
In Badrikashram, a curse was uttered that brought misery.. 9
Rushi Durvāsāne shāpe kari re, bhuvi pragatyā manushya tanu dhari re.
Nija ekāntika bhakta jāni re, bhakti dharma upara heta āni re... 10
By the curse of Durvasa Rishi, you incarnated on the earth in human form.
Considering Bhakti and Dharma to be your ekāntik devotees, you brought great affection to them.. 10
Vari Marichyādika rushirāja re, harinā ekāntika bhakta samāja re.
Asuraguru nrupa thaki bhāri re, temani rakshā karavāne murāri re... 11
Sage Marichya and others are among the group of ekāntik devotees,
To protect them from the evil gurus and kings, (you manifested)… 11
Bhakti Dharmādikane dayāla re, sukha āpavā parama krupāla re.
Nija prabala pratāpe kari re, asuraguru nrupano mada hari re... 12
You showed mercy to Bhakti, Dharma, and others to give them immense bliss.
By using your powers, you stripped the evil gurus and kings of their influence… 12
Emano nāsha karavāne kāja re, shastra dhāryā vinā Mahārāja re
Karavā nāsha te sarve upāya re, nija-buddhi bale muktarāya re... 13
Maharaj destroyed them without using weapons.
To destroy them, you found solutions using your vast intellect… 13
Grahi kali-balane vāramavāra re, pāmyo adharma vruddhi apāra re.
Teno karavā atishe nāsha re, karavā sukhiyā sarve nijadāsa re... 14
Acquiring strength of Kaliyug, unrighteousness (immorality) grew and spread.
To destroy adharma completely and to give happiness to your beloved devotees… 14
Nija darsha sparshādike kari re, vali rachi vachanarupa patari re.
Karavā aneka jivano uddhāra re, ichchhā kari dharavā avatāra re... 15
By giving your darshan and by your touch and by writing the Shikshapatri.
To liberate countless jivas, you desired to incarnate on this earth… 15
Nijadhāma pamādavā sāru re, devā akhanda sukha udāru re.
Ura dhāri achala evi teka re, evā parama dayāla chhe eka re... 16
To give the attainment of Akshardham and to give eternal hapiness,
You made this resolution in your heart; there is only one like you who is full of compassion… 16
Karavā karunā Kali-madhye bhāri re, dina-bandhu dayā dila dhāri re.
Moto artha vichāryo chhe eha re, karavā abhaya nāri nara teha re... 17
To show mercy in Kaliyug, you are a friend of the meek and have come bearing compassion for them.
Such a big task you have thought of… to make every man and woman fearless (of cycle of births and deaths)… 17
Ema purna purushottama rāya re, didho kola Vrundāvanamānya re.
Bhakti Dharmane āpyu vachana re, satya kidhu te jagajivana re... 18
In this way, you gave a promise in Vrindavan to Dharma and Bhakti.
You gave your word to Bhakti and Dharma and you fulfilled this promise… 18
[In Vrundavan, Krishna appeared to Bhakti and Dharma and promised to be born to them and destroy the evil beings.]
Koshala desha Ayodhyā prānta re, prabhu pragata thayā kari khānta re.
Dharyo nara vigraha svachhanda re, parama pāvana paramānanda re... 19
You incarnated with full spirits in the city of Ayodhya of the Koshal region.
You adopted form of man; you are the source of immense bliss… 19
Shri Narayana rushirupa re, thayā pragata te parama anupa re.
Thayā Bhakti Dharmanā bāla re, Shri Krushna bhakta pratipāla re... 20
The one whose form is also Shri Narnarayan. You manifested on the earth…
As the son of Bhakti and Dharma, Shri Krishna, who is the provider of his devotees… 20.
Iti Shri Sahajānanda Swami charana kamala sevaka Nishkulananda Muni virchite Purushottama Prakāsha madhye chaturthah prakārah... 4
